KERN Nederlands 1e ed - Onderdeel Grammatica - Les 15 en 30 oefentoetsen & antwoorden

Als je taalkundig ontleedt, dan probeer je de taal te begrijpen door te kijken naar de woordsoorten van een zin.  Voegwoorden komen voor bij samengestelde zinnen. Deze woorden voegen de ene zin bij de andere. Er zijn twee soorten voegwoorden: - nevenschikkende voegwoorden voegen hoofdzinnen samen- onderschikkende voegwoorden voegen een hoofd- en een bijzin samen Bij redekundig ontleden probeer je de taal te begrijpen door te kijken naar functies die zinsdelen hebben in een zin. Zinsdeelstukken zijn een soort zinsdeel in een zinsdeel. In sommige zinsdelen kun je opnieuw woorden of woordgroepen onderscheiden die een eigen functie hebben. Een bijvoeglijke bepaling en een bijstelling zijn allebei zinsdeelstukken. Beide voegen iets toe aan een zelfstandig naamwoord. Een bijstelling is eigenlijk een bijzondere vorm van een bijvoeglijke bepaling. a) PV = is, OW = de bank (enkelvoud), WG = is verbouwdb) PV = kregen, OW = we (meervoud), WG = kregenc) PV = moet, OW = Wie (enkelvoud), WG = moet stofzuigend) PV = heb, OW = ik (enkelvoud), WG = heb gehoorde) PV = ben, OW = ik (enkelvoud, want het is één groep), NG = ben jarig geweest a) Hij = PVNW, zijn = BZVNWb) Zij = PVNW, zich = WVNWc) We = PVNW, die = AVNW, zijn = BZVNWd) jullie = PVNW, ons = PVNW a) actieve = bvb bij beleid, van de brandweer = bvb bij beleid.b) prachtige = bvb bij fiets, nieuwe = bvb bij fiets.c) Zoutelande = bvb bij plaats, Zeeuwse = bvb bij kust.d) ter ere van de opening van de nieuwe vleugel bij onze school = bvb bij feest, van de nieuwe vleugel bij onze school = bvb bij opening, nieuwe = bvb bij vleugel, bij onze school = bvb bij vleugel, onze = bvb bij school.Tip: hoe pak je dit aan?1. Een bijvoeglijke bepaling vind je door te vragen welk(e)/wat voor + het zelfstandige naamwoord?2. Een bvb kan heel lang zijn en weer andere bvb bevatten.3. Je moet dan altijd het belangrijkste zelfstandig naamwoord opzoeken. a) PV = werd, PV = begeleidde. Twee persoonsvormen, dus een samengestelde zin. De structuur is HZ-HZ. Het is dus een nevenschikking.b) PV = luister, PV = vind. Twee persoonsvormen, dus een samengestelde zin. De structuur is HZ-BZ. Het is dus een onderschikking.c) PV = binnenkomt, PV = moet. Twee persoonsvormen, dus een samengestelde zin. De structuur is BZ-HZ. Het is dus een onderschikking.d) PV = kan. Een persoonsvorm, dus een enkelvoudige zin. a) Bijstelling = een stad in het noordoosten van DuitslandBVB = uit Rostock (bij man), BVB = in het noordoosten van Duitsland (bij stad), BVB = van Duitsland (bij noordoosten)b) BVB = deze (bij week), BVB = aan huis (bij controle)c) Bijstelling = Ludwig, BVB = forse (bij naheffing), BVB = van de belastingdienst (bij naheffing) a) paar = ohtwb) vierde = brtw, acht = bhtw, drie = bhtwc) zoveelste = ortwd) XIV = bhtw, vijftiende = brtw. a) Men (= onbepaald voornaamwoord: het verwijst niet specifiek naar een groep mensen, maar is algemeen) vraagt zich af hoeveel (= onbepaald hoofdtelwoord: het precieze aantal is niet bekend) talen er nu (= bijwoord van tijd) eigenlijk worden (= hulpwerkwoord, want niet zelfstandig) gesproken. (= zelfstandig werkwoord, want kan niet worden weggelaten)b) Dat (= voegwoord, neutraal) het lang blijft sneeuwen, lijkt (= koppelwerkwoord, want naamwoordelijk gezegde) mij (= persoonlijk voornaamwoord, want lijdend voorwerp) niet (= bijwoord van tijd) zo (= bijwoord van wijze) waarschijnlijk.c) Wie (= betrekkelijk voornaamwoord, met ingesloten antecedent) de (= bepaald lidwoord) oplossing weet (= zelfstandig werkwoord, want kan niet weggelaten worden), kan spoedig (= bijwoord van tijd) een prijs verwachten. (= zelfstandig werkwoord, want kan niet weggelaten worden)d) Het meisje dat (= betrekkelijk voornaamwoord, want heeft betrekking op ‘het meisje’) haar (= bezittelijk voornaamwoord, bezit staat er direct achter) been had gebroken, werd op (= voorzetsel, staat voor element) een brancard (= zelfstandig naamwoord, een ding) afgevoerd.e) Hoewel (= voegwoord, onderschikkend voegwoord van toegeving) hij hard (= bijwoord, bepaling bij werkwoord ‘werken’) werkte, bleef (= koppelwerkwoord, want naamwoordelijk gezegde) hij de hele week opgewekt. (= bijvoeglijk naamwoord, bepaling bij de persoon die hard werkte =mens)  a) HZ = wordt wereldkampioen, BZ = Wie deze wedstrijd wintb) HZ = De verdachte zegt, BZ = dat hij het niet gedaan heeft c) HZ = werd het concert afgelast, BZ = omdat het bleef sneeuwen d) HZ= De man is mijn vader, BZ = die daar loopt Tip: Hoe pak je dit aan?1. Zoek de persoonsvormen. Staan OW en PV naast elkaar en kun je er niets tussen zetten, dan is het een HZ. Staan ze uit elkaar of kun je er wel iets tussen zetten (bijvoorbeeld niet) dan is het een BZ.2. Vervang de bijzin door één woord. Probeer dan de zin te ontleden. De bijzin heeft de functie die je dan vindt. a) Een paard, dat gisteren ontsnapte uit een weiland, heeft onderweg een man geraakt.Samenstelling: HZ-BZHoofdzin:PV = heeftOW = Een paardWG = heeft geraaktLV = een manBWB = onderwegBijstelling = dat gisteren ontsnapte uit een weilandBijzin:PV = ontsnapteVoorlopig OW = datWG = ontsnapteBWB = gisterenBWB = uit een weilandb) De getroffen man moest wel voor controle langs de huisarts.Samenstelling: HZHoofdzin:PV = moestOW = De getroffen manBVB = getroffen (bij man)WG = moestBWB = wel BWB = voor controleBWB = langs de huisarts c) Twee jonge politieagenten, een man en een vrouw, werden gebeld en kwamen helpen.Samenstelling: HZ-HZ.Hoofdzin 1:PV = werdenOW = Twee jonge politieagentenWG = werden gebeldBVB = jonge (bij politieagenten)Bijstelling = een man en een vrouwHoofdzin 2:PV = kwamenOW = ontbreekt door samentrekking. Deze is namelijk hetzelfde als van hoofdzin 1.WG = kwamen helpenTip: Hoe pak je dit aan?1. Bepaal eerst of je te maken hebt met een enkelvoudige of een samengestelde zin 2. Is het een samengestelde zin, geef dan de structuur aan zodat je weet wat de hoofdzin is en wat de bijzin(nen).3. Verdeel de zin in zinsdelen.4. Benoem van de hoofdzin(nen) de verschillende zinsdelen.5. Verdeel de bijzin(nen) in zinsdelen.6. Benoem van de bijzin(nen) de verschillende zinsdelen.