Thema's Maatschappijleer - Hoofdstuk 2 - Rechtsstaat oefentoetsen & antwoorden

de staat mag als enige geweld gebruiken.alleen een kleine groep mannen die een bepaald bedrag aan belasting betalen heeft het recht om te stemmen (heeft kiesrecht)een staat die zich voornamelijk inzet voor bewaking van de veiligheid van de burgersde overheid mag alleen de vrijheid van burgers inperken als de rechtmatigheid van die beperking is vastgelegd in wetten en regels die door het parlement zijn aangenomenhet geheel van rechtsregels en rechtsbeginselen en de manier waarop het recht is georganiseerdde machten controleren elkaar en werken evenwichtig samenalle eerdere uitspraken van alle rechters sameniemand is pas verdachte als er een redelijk vermoeden is van schuld aan een strafbaar feitiemand kan niet twee keer vervolgd worden voor hetzelfde vergrijprechtbank in Den Haag die oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid (onder andere van staatshoofden) bestraftsysteem waarbij een groep burgers namens de samenleving bepaalt of een verdachte schuldig is of niethet voorspellen van criminaliteit met behulp van big data en algoritmenburgers worden op grond van hun zichtbare etnische achtergrond en/of huidskleur onevenredig vaak staande gehouden door de politie, zonder dat daar een redelijke rechtvaardiging voor bestaat het beginsel van de grondrechtenhet soevereiniteits- en democratiebeginselhet legaliteitsbeginselhet beginsel van de trias politica Twee van de volgende:het vastleggen van de fundamentele rechten van burgershet begrenzen van de macht van de staat en het daarmee garanderen van de vrijheden van de burgershet aangeven hoe de belangrijkste organen van de staat (koning, ministers, parlement, rechterlijke macht) in grote lijnen zijn georganiseerdhet uitdrukken van de eenheid van de natie (binnen het staatsverband vormen alle burgers, ondanks alle verschillen, toch een eenheid) Voorbeelden klassieke grondrechten: recht op gelijke behandeling, recht op privacy, onaantastbaarheid van het lichaam, vrijheid van godsdienst, vrijheid van onderwijs, vrijheid van meningsuiting, kiesrecht, vrijheid van drukpers, vrijheid van verenigingVoorbeelden sociale grondrechten: recht op werkgelegenheid/sociale zekerheid/volksgezondheid/onderwijs Drie van de volgende:wetten zijn algemeen (dat wil zeggen dat ze voor iedereen moeten gelden)wetten zijn openbaar en begrijpelijk (zodat iedereen de wet kan kennen)wetten stellen geen onmogelijke eisen waaraan burgers niet kunnen voldoende toepassing van wetten mag niet met terugwerkende krachtwetten mogen niet onderling tegenstrijdig zijnwetten mogen niet al te vaak worden veranderd (want dat tast de rechtszekerheid aan)de toepassing van wetten moet redelijk en zorgvuldig zijn Rechtsgebieden privaatrecht: personen- en familierecht/ondernemingsrecht/vermogensrechtRechtsgebieden publiekrecht: staatsrecht/strafrecht/bestuursrecht seponerentransactie aanbiedenstrafbeschikking opleggenvervolgen Twee van de volgende:Wet bijzondere opsporingsbevoegdheden (Wet BOB)Wet Computercriminaliteit IIIWet opsporing terroristische misdrijvenWet versterking strafrechtelijke aanpak terrorisme De machtenscheiding volgens de trias politica houdt in een scheiding in de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht. In Nederland wordt de wetgevende macht gedeeld door het parlement en de regering waardoor hier geen sprake is van een strikte machtenscheiding Ook goed:  ministers zitten in de regering, dus zij zitten zowel in de wetgevende macht als in de uitvoerende macht.Toelichting: Geef een omschrijving van trias politica.Verbind nu deze omschrijving aan de situatie aan Nederland en leg uit waarom dit niet volledig overeenkomt. De discretionaire bevoegdheid houdt in dat ambtenaren de bevoegdheid hebben om in sommige gevallen zelfstandig beslissingen te nemen over hoe een wet wordt toegepast. Deze bevoegdheid geeft de ambtenaren een vorm van macht in het uitvoeren van hun overheidswerk en daarom worden zij ook wel de vierde macht genoemd (naast de drie machten van de trias politica).Toelichting:Geef een omschrijving van het begrip discretionaire bevoegdheid.Verbind deze omschrijving aan de macht die ambtenaren hebben om uit te leggen waarom zij de vierde macht worden genoemd. Bij rechtvaardigingsgronden is het gepleegde feit door bijzondere omstandigheden niet meer strafbaar en Bij schulduitsluitingsgronden is het gepleegde feit wel strafbaar, maar heeft de dader geen schuld. Bij rechtvaardigingsgronden is het feit dus niet strafbaar en bij schulduitsluitingsgronden is de dader niet strafbaar.Toelichting:Geef een omschrijving van beide begrippen.Leg vervolgens uit wat nu precies het verschil is. In de tekst komt de wetgevende macht naar voren in het besluit van de Tweede Kamer de maximumstraf voor doodstraf te verhogen.De rechterlijke macht komt naar voren in het bepalen van de strafmaat/het uitspreken van een vonnis. De scheiding tussen deze twee machten is te herkennen aan alinea 1 & 4, waaruit blijkt dat de wetgevende macht, de Tweede Kamer, de maximumstraf bepaalt, maar de rechterlijke macht, de rechter, uiteindelijk de strafmaat bepaalt.Toelichting:Noem de twee machten die in de tekst naar voren komen.Leg vervolgens uit hoe uit de tekst blijkt dat er een scheiding tussen deze twee machten bestaat. In alinea 4 is te lezen dat de dader 14 jaar celstraf krijgt en daarnaast tbs krijgt. Een vrijheidsstraf is een hoofdstraf. Tbs is een strafrechtelijke maatregel. Bij de gevangenisstraf past het best het beveiligen van de samenleving: zolang de dader vastzit kan hij geen nieuwe misdrijven plegen. De dader krijgt 14 jaar gevangenisstraf, dus zolang wordt de samenleving tegen hem beschermd. Bij de tbs past het best het doel van resocialisatie: hierbij staat het verbeteren van het gedrag van een crimineel centraal. Bij tbs wordt een dader behandeld om het gedrag te verbeteren.Toelichting:Let op: afschrikking en voorkomen van eigenrichting zijn geen logische antwoorden omdat er juist verontwaardigd werd gereageerd op de (te lage) straf.Noem en omschrijf de doelen van straf die het best bij beide onderdelen van het vonnis passen Verbind deze omschrijving aan de inhoud van het vonnis.    De politie heeft gebruikgemaakt van de opsporingsbevoegdheid aanhouden. Dat betekent dat iemand wordt gearresteerd en meegenomen wordt naar het bureau. Toelichting:Noem en omschrijf de opsporingsbevoegdheid die je in de tekst herkent.Geef vervolgens aan wat aanhouden betekent. Een rechtsstaat is een staat waarin je als burger met grondrechten wordt beschermd tegen machtsmisbruik en willekeur van de overheid. De Rijksrecherche onderzoekt het wapengebruik van de politie (tegen burgers) waaruit blijkt dat burgers beschermd worden tegen mogelijk machtsmisbruik van de politie.Toelichting:Omschrijf het relevante onderdeel van het begrip rechtsstaat. In dit geval is dat beschermd worden tegen machtsmisbruik van de overheid. Verbind de omschrijving van het begrip rechtsstaat met het handelen van de Rijksrecherche. Een van de jury leden zegt dat hij al weet of de dader goed of slecht is. Daarom is deze spotprent door een tegenstander van juryrechtspraak gemaakt.De maker denkt dat juryleden zich te veel laten leiden door emotie/vooroordelen in plaats van feiten. De maker van deze spotprent probeert dit uit te beelden: een jurylid die zonder kennis van de zaak/feiten al een oordeel uitspreekt. Toelichting: Noem bij bronvragen altijd het onderdeel waarop je je antwoord baseert.