Memo 4e ed - Hoofdstuk 5 - De Koude Oorlog oefentoetsen & antwoorden

a) Afsluiting van alle toegangswegen tot West-Berlijn door de Sovjet-Unie van juni 1948 tot mei 1949. (2) b) Economisch systeem waarbij grondstoffen en fabrieken eigendom zijn van de staat. De regering bepaalt wat er gemaakt wordt en hoe hoog de lonen en prijzen zijn. (1) c) Samenwerking van Europese landen sinds 1993. (4) d) Russisch voor ‘openheid’. Het betekende dat mensen in de Sovjet-Unie meer vrijheid van meningsuiting kregen. (4) e) Plan van de Amerikaanse regering uit 1947 om economische steun te geven aan landen in Europa. (1) f) Militair bondgenootschap van de Verenigde Staten, Canada en West-Europese landen tegen het communisme, opgericht in 1949.(1) g) Aanslagen plegen of daarmee dreigen om een samenleving te veranderen of de politiek te beïnvloeden. (6)  h) Race tussen twee of meer landen om meer en betere wapens te hebben. (1)   Mogelijke antwoorden zijn: Verenigde Staten Sovjet-Unie Kapitalisme: (grond, grondstoffen, fabrieken eigendom van vrije ondernemers, regering bemoeit zich niet veel met economie) communisme (economisch systeem waarbij grond, grondstoffen en fabrieken eigendom zijn van de staat, regering bemoeit zich veel met de economie) Democratie Geen democratie (dictatuur) Vrijheid van meningsuiting Geen vrijheid van meningsuiting Welvaart Weinig welvaart   A en C zijn juist.   1E-2D-3A-4C-5B   Politieke reden: Duitsland werd door de overwinnaars van de Tweede Wereldoorlog verdeeld in vier zones (Franse, Russische, Amerikaanse en Engelse zone) –of-   Duitsland werd verdeeld in West-Duitsland (BRD) en een oostelijk deel (DDR). Toelichting: Duitsland stond niet meer onder eigen bestuur maar werd bezet door de geallieerden om Duitsland te weerhouden een nieuwe oorlog te beginnen. Economische reden: Beide Duitslanden hadden een ander economisch systeem, vrije markt economie (kapitalistisch) versus planeconomie (communistisch). -of-  West-Duitsland ontving Marshall-hulp, Oost-Duitsland niet. Toelichting: West-Duitsland had een welvarende economie dankzij de Marshallhulp en de vrijemarkteconomie. Oost-Duitsland had een slechte economie door de niet op vraag en aanbod gerichte planeconomie en had geen steun van de Verenigde Staten (Marshallhulp) omdat ze bang waren om onder invloed te komen van het kapitalisme.    De afkorting DDR betekent: ‘Deutsche Democratische Republik’ dit is geen goede naam omdat burgers hun regering niet kon kiezen, in een democratie kan dit wel. Toelichting: In de DDR was er maar één partij en was er geen mogelijkheid om op een andere partij te stemmen, is dus niet democratisch.    Sommige West-Duitsers waren hier niet blij mee, de verandering van communisme naar kapitalisme kostte veel geld en de West-Duitse bevolking moest dit opbrengen. Toelichting: Na de eerste blijdschap van de hereniging werd het al snel duidelijk dat de economie in Oost-Duitsland erg achter lag op de West-Duitse economie. In Oost-Duitsland fabriceerden de fabrieken producten van slechte kwaliteit met ouderwetse machines die niet afgestemd waren op de vrije markteconomie. Om de Oost-Duitse economie weer er bovenop te helpen was veel geld nodig dat de West-Duitse bevolking door middel van belasting moest opbrengen.   Perestrojka (hervorming economie) zou ervoor kunnen zorgen dat mensen gingen kiezen voor het kapitalisme. Glasnost zou ervoor kunnen zorgen dat mensen kritiek gingen uiten op het beleid/bestuur van de Sovjet-Unie. Toelichting: Beide veranderingen konden er dus voor zorgen dat de Communistische Partij hun macht zou verliezen en dat wilden ze natuurlijk niet. Ze waren al jaren aan de macht en wilden dat ook blijven. Deze veranderingen leidden uiteindelijk de val van de Sovjet-Unie in.   Politieke reden: Nederland ontving militaire steun want zo zou het land beschermd worden tegen het communisme. De Verenigde Staten wilden zo weinig mogelijk communisme in Europa. Toelichting: Arme landen zijn meer geneigd om het communisme als goed systeem te zien (verdeling van alle goederen onder iedereen). Wanneer in een land de economie goed draait is daar veel minder reden toe omdat de bevolking een betere levensstandaard heeft. Economische reden: Nederland ontving financiële steun omdat het economisch herstel in Nederland langzaam verliep. Als de economie in Nederland slecht is, kan Nederland geen producten uit de Verenigde Staten kopen. Wanneer de economie goed gaat kan Nederland goederen kopen van de Verenigde Staten. Toelichting: Door aan Nederland (en andere Europese landen) Marshallhulp te geven kan Nederland goederen kopen in de Verenigde Staten wat weer goed is voor de economie in de Verenigde Staten.     Hieronder vind je voor beide jaartallen een juiste redenering.  1989:  De Koude Oorlog eindigde in 1989 met de val van de Berlijnse Muur. Toelichting: Door de (onverwachte) val van de Berlijnse Muur verwachtte men dat  meerdere Oostbloklanden democratischer zouden worden met minder strenge regels. 1991: De Koude oorlog eindigde in 1991 met het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. Toelichting: Door glasnost (meer vrijheid van meningsuiting) werd niet meer ingegrepen bij opstanden in de satellietstaten van de Sovjet-Unie en werden deze landen zelfstandig en dus geen lid meer van de Sovjet-Unie.   Er was weliswaar geen communistische dreiging meer in Europa maar een nieuwe vijand diende zich aan: het terrorisme.  Europa en de Verenigde Staten werkten nauw samen om deze dreiging het hoofd te bieden. Toelichting: Het terrorisme houdt zich niet aan grenzen en is overal op de wereld aanwezig. De NAVO heeft dus een nieuw bestaansrecht. Europa of de Verenigde Staten kunnen deze dreiging niet alleen het hoofd bieden en moeten nauw samenwerken. a) De bron waarschuwt tegen het ‘rode gevaar’: het communisme. b) Het communisme is een gevaar voor de Verenigde Staten. Alle communistische dreigingen moeten gemeld worden. De Verenigde Staten waren bang dat het communistisch systeem in hun land voet aan de grond zou krijgen of dat de Russen hun geheimen op het gebied van defensie zouden stelen. Toelichting: De Verenigde Staten waren op hun hoede voor  Russische spionnen die de Amerikaanse wapen plannen (atoombom) wilden stelen en voor groeperingen die de communistische invloed in de Verenigde Staten wilden vergroten om zodoende een voedingsbodem voor het communisme te leggen.   a) Stalin wil geen Marshallhulp omdat hij bang was voor Amerikaanse invloed in zijn invloedssfeer. Landen die deze hulp zouden aanvaarden zouden wellicht het communisme de rug toekeren en overgaan tot het kapitalisme.  b) Door het afslaan van deze hulp was de economie en welvaart in de Oostbloklanden veel slechter dan in de landen die deze hulp wel hadden aanvaard. Toelichting: Door het niet aanvaarden van deze hulp werd het verschil tussen Oost- en West-Europa steeds duidelijker. West-Europa werd steeds welvarender en Oost-Europa steeds armer. De fabrieken in Oost-Europa waren ouderwets en hun producten minderwaardig. Ook waren er dagelijks tekorten in de Oostbloklanden.   Deze bron is van vóór de val van de Muur, de Muur valt in 1961. De Hongaarse opstand was in 1956. Tot aan de val van de Muur (1989) werden opstanden tegen het communistisch bewind met geweld beantwoord door de regering van de Sovjet-Unie om te voorkomen dat landen zouden overstappen naar het kapitalisme. In 1956 was de Muur nog gevallen en werden opstanden tegen het communistisch regime met geweld onderdrukt. Na de val van de Muur greep de Sovjet-Unie niet meer in omdat glasnost werd ingevoerd. Toelichting: De Sovjet-Unie voerde glasnost en perestrojka in omdat het economisch erg slecht ging en ze wel hun systeem moesten veranderen. Hierbij zochten ze toenadering tot het westen. Het met geweld neerslaan van een opstand past hier natuurlijk niet bij. In de bron zie je een demonstratie tegen de vietnamoorlog en de Amerikaanse betrokkenheid hierin. Dat zie je aan de spandoeken met de tekst :  “niet doden” - ‘USA uit Vietnam” - “Vietnam voor de Vietnamezen”  - “moordenaar” - en natuurlijk ook aan het jaartal van deze bron.  De Verenigde Staten voerden een bloedige oorlog in Vietnam waarbij veel geweld en gruwelijkheden voorkwamen. Dit zorgde voor veel boosheid in Nederland (en de rest van de wereld). In het begin van de jaren 60 steunden de meeste politieke partijen van ons land de Verenigde Staten. Mede door de Vietnamoorlog  begonnen steeds meer partijen te twijfelen aan de Verenigde Staten als onbetwiste leider van de wereld. Meerdere Nederlandse partijen hadden openlijk kritiek op de Amerikaanse regering. Toelichting: De Verenigde Staten probeerden met alle middelen te voorkomen dat Vietnam communistisch werd. De gruwelijke beelden van deze oorlog op televisie zorgden voor veel protesten in heel de wereld en ook in Nederland.    Tip: Voor het beantwoorden van een bron gebruik je het beste onderstaand stappenplan: Stap 1: waar en in welke tijd speelt de gebeurtenis op de bron zich af? Stap 2: welke informatie geeft de bron? (welk verhaal, zijn het feiten of meningen) Stap 3: hoe dachten de mensen toen? Wat was er normaal? Wat was er aan het veranderen? Stap 4: geef je mening over de born in een duidelijke zin. Stap 5: leg uit waarom je dit vindt: wat zijn je argumenten?