Nieuw Nederlands 7e ed/FLEX - Hoofdstuk 7b - Overige spelling oefentoetsen & antwoorden

als het linkerdeel meerdere meervouden heeft of geen meervoud heeft, voorbeeld:aspergesoep ( asperge eindigt in het meervoud op -s)secondewijzer (seconde eindigt in het meervoud op -n en -s) rijstevla (rijst heeft geen meervoud)als het linkerdeel slechts één van zijn soort is, voorbeeld: zon - zonneschijn maan - maneschijnals het linkerdeel een versterkend bijvoeglijk naamwoord is, bijvoorbeeld: ape- apetrots bere- beresterkals het linkerdeel niet herkenbaar is als woord, bijvoorbeeld elleboogbolleboos Drie van de volgende:in de naam van getrouwde vrouwen: mevrouw Van Vilsteren-de Laat; in woorden met de voorvoegsels adjunct-, aspirant-, assistent-, bijna-, chef-, collega-, ex-, interim-, kandidaat-, leerling-, niet-, non-, oud-: adjunct-directeur, collega-docenten, ex-echtgenoot, interim-burgemeester, non-actief, oud-minister; voor een hoofdletter: anti-Russisch, on-Hollands, pro-Amerikaans; de regering-Merkel; in combinaties van titels en beroepen: schrijver-historicus, trainer-coach; bij aardrijkskundige namen, of woorden die daarvan afgeleid zijn: Latijns-Amerikaans, Nieuw-Zeeland, Noord-Brabander, ’s-Heerenberg; bij letters, cijfers, andere tekens en St of Sint/sint: mbo-studie, 20+-kaas, $-teken, PvdA-kantoor, Sint-Maartensdijk, sint-vitusdans; in woorden die anders onoverzichtelijk worden: huis-aan-huisblad, woon-werkverkeer, ja/nee-vraag, massage-bed. Bij samenstellingen waarvan het eerste deel verwijst naar iets wat enig in zijn soort is (er is maar 1 koningin), schrijf je -e. Koninginnensoep verwijst niet naar de koningin; dit heeft namelijk niks met de koningin te maken. Bij klinkerbotsing in samenstellingen gebruik je een koppelteken. Bij klinkerbotsing binnen één woord gebruik je een trema. Voor een achtervoegsel schrijf je een apostrof. In een samenstelling schrijf je geen apostrof, maar een koppelteken. Als je het eerder genoemde zelfstandig naamwoord achter het bijvoeglijk naamwoord/telwoord kunt plaatsen, wordt het betreffende woord met een -e geschreven. Tip!Kijk nog eens goed naar de theorie als je fouten hebt gemaakt in de bovenstaande opdrachten. Het zijn veel regels, maar als je ze goed leert, zul je geen fouten maken. 'Ken jij’, vroeg mijn docent Nederlands, 'alle spellingregels uit je hoofd?'Toelichting: Deze zin staat in de directe rede, maar wordt onderbroken door het tussengeschoven zinsdeel vroeg mijn docent Nederlands, dus dit zinsdeel moet tussen komma’s staan. (Tip: je kunt dat ook horen als je de zin uitspreekt).Ik dacht, wie kent er nou alle spellingregels uit zijn hoofd; dat zijn er veel te veel!Toelichting: Enkel zinnen die letterlijk uitgesproken worden, vallen onder de directe rede. Zinnen die gedacht worden niet. Schrijf een puntkomma tussen twee delen van een zin die een sterk verband hebben, maar opzichzelfstaande zinnen zijn.Maar ik zei tegen de docent: 'Natuurlijk ken ik de regels', waarop meneer Van der Stokken me verbaasd aankeek.Toelichting: Het deel dat in de directe rede staat, wordt tussen aanhalingstekens geplaatst. Omdat de zin niet afgelopen is, wordt de slotpunt opgeschoven.‘Leg dan maar eens uit waarom Kerstmis met kleine letter wordt geschreven, maar eerste kerstdag met hoofdletters.' zei hij.Toelichting: Namen van feestdagen krijgen een hoofdletter - Kerstmis, maar woorden die afgeleid zijn van namen van feestdagen, krijgen een kleine letter - eerste kerstdagVerbaasd riep ik uit: 'Kent u de regels wel, meneer!'Toelichting: Een uitroep krijgt een uitroepteken.  monnikenBij woorden op de onbeklemtoonde uitgang -ik, wordt de medeklinker niet verdubbeld.fuchsia'sOm uitspraakproblemen te voorkomen, krijgt een woord eindigend op een -a een apostrof s.techniciDe meervoudsvorm van woorden die een persoon aanduiden en eindigen op -icus, is -icibacteriën Woorden die eindigen op een onbeklemtoonde -ie, krijgen in het meervoud een trema op de bestaande e. Bij bacterie ligt de klemtoon op het woorddeel -te-.museums of museaHet meervoud van dit van oorsprong Latijnse woord, mag tegenwoordig op twee manieren geschreven worden. piano’sOm uitspraakproblemen te voorkomen, krijgt een woord eindigend op een -a een apostrof s.handvattenHet meervoud van handvat is handvatten. Vergelijk dit met het volgende woord.biervatenHet meervoud van biervat, is biervaten.genieën Woorden die eindigen op een beklemtoonde -ie, krijgen in het meervoud -ën erbij.dreumesenBij woorden op de onbeklemtoonde uitgang -es, wordt de medeklinker niet verdubbeld.Tip! Leer de regels en de uitzonderingen goed, aangezien dit onderdeel veel regels en nog meer uitzonderingen kent. baby'tje- enveloppetje - bonnetje - tv'tjeLet op: zowel het woord enveloppe als envelop bestaat in het Nederlands. Het verkleinwoord van envelop is envelopje. De uitspraak bepaalt hoe je het woord schrijft: De uitspraak mét slot-e leidt tot de verkleinvorm enveloppetje. De uitspraak zonder slot-e leidt tot het verkleinwoord envelopje.Afkortingen zoals tv krijgen altijd een apostrof.jongetje - milkshakeje - cakeje - boulevardje- souvenirtjeDe eindletter n van jongen vervalt in het verkleinwoord.cafeetje- campinkje - tiramisu'tje - karbonadetje / karbonaadje- koninkjeHet accent op de e van café vervalt, voor de uitspraak wordt een extra e toegevoegd. De lettercombinatie ngk komt nooit voor in het Nederlands: bij een woord als camping en koning vervalt de g om plaats te maken voor de k.Karbonade heeft twee verkleinvormen. professortje - radiootje - aspirientjeRadio krijgt een extra o om uitspraakproblemen te voorkomen.dinertje - jockeytje - sms'jeAfkortingen zoals sms krijgen altijd een apostrof. Tip! Leer de regels goed. Raadpleeg bij twijfel een woordenboek of kijk op de website www.woordenlijst.org  PannenkoekHet woorddeel Pannen valt niet onder een van de uitzonderingsregels.RijstevlaRijst heeft, net als alle graansoorten, geen meervoud. Woorden die geen meervoud of meerdere meervouden hebben, krijg een -e als tussenklank in samenstellingen. Let op: rijstkorrels is een ander woord en heeft wel een meervoud.BeresterkHet woorddeel bere is in deze samenstelling een versterkend bijvoeglijk naamwoord. Volgens de regels wordt een samenstelling waarvan het linkerdeel een versterkend bijvoeglijk naamwoord is, met een -e geschreven.BerenmutsDeze samenstelling valt niet onder de uitzonderingregels: beren is in dit geval een zelfstandig naamwoord met één meervoudsvorm, ook hebben we niet te maken met een versterkend effect of is er maar één van in zijn soort. BruidegomDe delen van de samenstelling zijn niet meer als woorden herkenbaar; het is een versteende samenstelling.WiegeliedHet eerste deel van de samenstelling is afgeleid van het werkwoord wiegen. Volgens de regel schrijven we de tussenklank alleen als -en als het linkerdeel een zelfstandig naamwoord is en niet onder de uitzonderingsregels valt. WiegendoodHet eerste deel van de samenstelling is afgeleid van het zelfstandig naamwoord wieg en valt niet onder de uitzonderingregels. LeeuwenmoedHet eerste deel van de samenstelling is afgeleid van het zelfstandig naamwoord leeuw en valt niet onder de uitzonderingregels. Maneschijn Er is maar één maan. Als het eerste deel van de samenstelling enig in zijn soort is, krijgt de samenstelling een -e.AspergesoepHet meervoud van het eerste deel van de samenstelling is asperges. Zelfstandige naamwoorden die enkel een meervoud hebben op een -s (of meerdere meervouden hebben) krijgen een -e in de samenstelling. Tip! Leer de uitzonderingsregels goed! Teveel: goed. Een teveel is in deze zin een zelfstandig naamwoord en heeft in deze zin de betekenis van een overschot. Teveel: fout In deze zin heeft te veel de betekenis van overdreven veel. Ezelsbruggetje: als je te veel kunt vervangen door te weinig, komt er een spatie na te. Televisie kijken: fout  -  gitaar spelen - goed Veel samengestelde werkwoorden (televisiekijken) schrijf je aaneen, maar er zijn samengestelde werkwoorden die los worden geschreven (gitaar spelen).Oudekaassoep: goed - tenminste: foutoudekaassoep is soep van oudekaas - oude kaassoep is soep van kaas die oud is. Tenminste betekent in ieder geval - ten minste betekent op zijn minst. Operatie-assistent: fout - van tevoren: goedOperatieassistent wordt aan elkaar geschreven: zelfstandige naamwoorden  die een betekeniseenheid vormen, worden aan elkaar geschreven.Er van uit: foutervan uit: er-, daar-, hier- en waar- schrijf je altijd aan het voorzetsel dat erna komt. Als dat laatste voorzetsel een deel is van een werkwoord, dan schrijf je dat woord óf los óf aan het werkwoord vast, bijvoorbeeld kan ik daarvan uitgaan?vergeetmijnietje: foutvergeet-mij-nietje wordt met koppelteken geschreven.Tip! Raadpleeg bij twijfel een woordenboek of kijk op de website www.woordenlijst.org .  mond-tot-mondreclameGebruik het koppelteken, omdat dit begrip anders onoverzichtelijk kan worden.minister-presidentGebruik het koppelteken in samenstellingen waarvan beide delen gelijkwaardig zijn.politieautoHier is geen reden om een koppelteken te gebruiken; de -e van politie en a- van auto vormen samen geen klank. politie-eenheidGebruik een koppelteken, omdat het woord anders verkeerd gelezen zou kunnen worden. 's-HertogenboschIn samengestelde aardrijkskundige namen wordt een koppelteken gebruikt. kop-en-schotelKop-en-schotel wordt met twee koppeltekens geschreven. 40+-kaasSamenstellingen met letters, cijfers en andere tekens worden met koppelteken geschreven.basisschool en middelbare schoolHier wordt het gehele begrip uitgeschreven, omdat we bij basisschool te maken hebben met een woord en bij middelbare school te maken hebben met een woord. bloeddrukverhogend en -verlagendbloeddruk mag vervangen worden door een weglatingsstreepje, omdat dit deel van het woord een herhaling is van het voorgaande.licht- en geluidssignaalsignaal mag vervangen worden door een weglatingsstreepje, omdat dit deel van het woord terugkomt in het volgende woord. Mulisch’ boekWoorden die een bezit aangeven en eindigen op een s-klank, krijgen volgens de regel enkel een apostrof. geïmplementeerdDit woord heeft een trema nodig, om uitspraakproblemen te voorkomen. De letters e en i vormen samen namelijk een nieuwe klank.crèche Dit woord krijgt een accentteken.alinea’sDit woord wordt geschreven met apostrof s, omdat de eindletter een lange klank heeft. Als de -s aan het woord geschreven wordt, kunnen er uitspraakproblemen ontstaan.verfraaiingEen trema is hier overbodig.tweeëntwintig Dit woord heeft een trema nodig, om uitspraakproblemen te voorkomen. atheneumDit woord krijgt geen trema.conciërges Dit woord heeft een trema nodig, omdat het anders verkeerd uitgesproken wordt.financieelEen trema is hier overbodig. De letters i en e vormen samen namelijk een nieuwe klank.première Dit woord krijgt een accentteken. zes miljoen Hele getallen tot en met twintig worden uitgeschreven in letters. Getallen zoals miljoen,  miljard en biljoen worden uitgeschreven in letters. zeshonderdHonderdtallen worden uitgeschreven in letters.zestigTientallen tot honderd worden uitgeschreven in letters. zesHele getallen tot en met twintig worden uitgeschreven in letters.66e Getallen boven de twintig, uitgezonderd tientallen en honderdtallen, worden uitgeschreven in cijfers.Tip! Als je een tekst schrijft, kies dan voor de manier (uitschrijven in letters of cijfers) die het duidelijkst leesbaar is. Alle Alle wordt in deze zin zonder -n geschreven, omdat het zelfstandig naamwoord (medewerkers) er direct achter staat. AllenAllen wordt hier met -n geschreven, omdat het zelfstandig gebruikt wordt en het heeft betrekking op personen. SommigeSommige wordt in deze zin zonder -n geschreven, omdat het niet zelfstandig gebruikt wordt. BeideBeide wordt in deze zin zonder -n geschreven, omdat het geen betrekking heeft op personen. AndereAndere wordt in deze zin zonder -n geschreven, omdat het geen betrekking heeft op personen.  De burgemeester was onverbiddelijk toen de gewelddadige opticien de chagrijnige juffrouw als prostituee (prostitué =mannelijk) behandelde.De kassière verraste de gefascineerde commissaris tijdens het interessante interview.Ik herinner me het uittreksel over penicilline waarin een hypothese stond die me onmiddellijk hartstikke nieuwsgierig maakte.Tip! Leer deze woorden zoals je ook woordjes leert voor Engels, Frans of Duits. Zoek de betekenis op van de woorden die je niet kent.