Praktische Economie MAX 2019 (nieuwste editie) - Hoofdstuk 2 - De markt van vraag en aanbod oefentoetsen & antwoorden

Vaste kosten zijn kosten die onafhankelijk zijn van het aantal geproduceerde goederen of diensten.Marktmechanisme betekent dat de werking van vraag en aanbod ervoor zorgt dat op de markt een evenwichtsprijs tot stand komt.Er is sprake van marktevenwicht als de gevraagde hoeveelheid gelijk is aan de aangeboden hoeveelheid.De vier marktvormen zijn:Monopolie. Marktvorm met één aanbieder die de markt beheerst.Oligopolie. Marktvorm met een paar aanbieders die de markt beheersen.Volkomen concurrentie. Marktvorm met veel aanbieders van een homogeen product.Monopolistische concurrentie. Marktvorm met veel aanbieders van een heterogeen product.Een prijzenoorlog is dat aanbieders met prijsverlagingen op prijsverlagingen van concurrenten reageren, waardoor de prijzen sterk dalen.Een homogeen product is een product dat in de ogen van de consument gelijk is aan de andere producten op de markt en een heterogeen product is een product dat volgens de consument afwijkt van de andere producten op de markt. Om het gevraagde aantal wedstrijdkaartjes uit te rekenen, moet de prijs in de vraagvergelijking worden ingevuld. De prijs is € 8. Dus: Qv = -15 x 8 + 450Qv = - 120 + 450Qv = 330Zie onderstaande figuur.Toelichting: er zijn maar twee punten nodig om een rechte lijn te  maken.Eerst stellen we de Qv op “0”Dus Qv = –15p + 450 wordt 0 = –15p + 450De onbekende (dat is p) gaat naar de linkerkant van het = teken Dan verandert –15p in +15pEr staat nu 15p = 450Om p te krijgen wordt 450 gedeeld door 15Dus p = € 30Vervolgens stellen we de p op “0”Dus Qv = –15p + 450 wordt Qv = –15 x 0 + 450Hieruit volgt: Qv = 450Als je p = € 30 en Qv = 450 verbindt met een rechte lijn, heb je de vraaglijn. Kartelvorming is in de Europese Unie verboden, omdat kartelvorming slecht is voor de concurrentie en de consument. In een kartel spreken aanbieders namelijk af de onderlinge concurrentie te beperken door de prijs te verhogen.Bij de marktvorm oligopolie is de kans op kartelvorming het grootst, omdat binnen deze marktvorm een klein aantal grote bedrijven opereren. Het is makkelijk om met een relatief klein aantal concurrenten prijsafspraken te maken. Deze arbeidsmarkt past bij monopolistische concurrentie. Er zijn veel vragers en veel aanbieders en arbeid is een heterogeen product. Het verticale deel van de aanbodlijn heeft te maken met het feit dat het aantal mensen dat in een land woont, de wetgeving van het land, een maximum stelt aan het aantal mensen dat zich kan aanbieden op de arbeidsmarkt. Bij een loonpeil van € 2.200 is de vraag naar arbeid kleiner dan het aanbod. Het verschil is de werkloosheid.  Spinazie is een homogeen product. Consumenten zien geen verschil tussen spinazie die door verschillende aanbieders wordt aangeboden.Spinazie is een bederfelijk landbouwproduct. Het aanbod is de spinazie die op dat moment rijp was voor de oogst. Het vervroegen of vertragen van het aanbod is niet mogelijk. De aanbodlijn van een dergelijk product heeft altijd een verticaal verloop.Om de evenwichtsprijs te berekenen stellen wij het aanbod gelijk aan de vraag.Dus:  Qa = Qv                         50 = -0,5 P + 100                   0,5 P = 100 – 50                  0,5 P = 50                        P = 50 / 0,5                        P = 100 (cent)  Bij een prijs van € 1,20 is er sprake van een aanbodoverschot. De prijs van € 1,20 is hoger dan de evenwichtsprijs, waardoor het aanbod hoger is dan de vraag. Totale opbrengst (TO) = 20.000 × € 23,50 =                     € 470.000Totale vaste kosten (TCK) =                                      € 100.000  Totale variabele kosten (TVK) = 20.000 × € 11 = € 220.000  +  Totale kosten (TK) =                                                             € 320.000  -Totale winst (TW) =                                                             € 150.000Bij stilleggen van de productie is er een verlies van € 100.000, omdat de totale vaste kosten € 100.000 zijn. Na de prijsstijging zijn de variabele kosten per stuk € 21. Dat is lager dan de opbrengst (€ 23,50) per stuk. Ieder extra product verbetert het resultaat met € 2,50 dus zal er maximaal geproduceerd (en verkocht) moeten worden. Dan is er nog steeds een verlies van € 50.000 (100.000 – (20.000 × 2,50)), maar dat is beter dan een verlies van € 100.000. Bij het berekenen van de evenwichtsprijs moet Qa gelijk worden gesteld aan QvQa = Qv (mag ook andersom)8.000P - 10.000 = - 2.000P + 15.0008.000P + 2.000P = 15.000 + 10.00010.000P = 25.000P = 25.000 / 10.000P = 2,50 euroBij het berekenen van de evenwichtshoeveelheid moet de evenwichtsprijs wordeningevuld in de vraagvergelijking of de aanbodvergelijking. Mag ook allebei, maar de uitkomst is hetzelfde.De vraagvergelijking: Qv = -2.000P + 15.000Qv = -2.000 x 2,50 + 15.000Qv = -5.000 + 15.000Qv = 10.000 (x 1 miljoen pakjes kauwgom)De aanbodvergelijking: Qa =   8.000P – 10.000Qa =   8.000 x 2,50 – 10.000Qa =   20.000 – 10.000Qa =   10.000 (x 1 miljoen pakjes kauwgom)Toelichting: er zijn maar twee punten nodig om een rechte lijn te  maken.Het snijpunt tussen de vraag- en aanbodlijn is P = 2,50 en Q = 10.000. Dit is het eerste punt op beide lijnenHet tweede punt van de vraaglijn is het invullen van een willekeurige prijs in de vraagvergelijking. Bijvoorbeeld P = 1,50.De gevraagde hoeveelheid (Q) wordt dan -2.000 x 1,50 + 15.000 = 12.000Het tweede punt van de aanbodlijn is het invullen van een willekeurige prijs in de aanbodvergelijking. Bijvoorbeeld P = 2.De aangeboden hoeveelheid (Q) wordt dan 8.000 x 2 - 10.000 = 6.000.Door de punten P = 2,50 en Q = 10.000 te verbinden met P = 1,50 en Q = 12.000, krijgen we de vraaglijn.Door de punten P = 2,50 en Q = 10.000 te verbinden met P = 2 en Q = 6.000, krijgen we de aanbodlijn.Chocola en kauwgum zijn concurrerende goederen. Als chocola duurder wordt zal chocola minder worden gekocht en daarvoor zal er meer kauwgum worden gekocht. Dit zorgt voor een verschuiving van de vraaglijn van kauwgum naar rechts. Bij iedere prijs zal meer kauwgum worden gekocht.Als het inkomen van de consument afneemt zal er bij iedere prijs minder kauwgom worden gevraagd. De vraaglijn zal naar links verschuiven. De aanbodlijn verschuift niet. Er zal door de verschuiving van de vraaglijn naar links, een verschuiving langs de aanbodlijn naar beneden plaatsvinden. De evenwichtsprijs daalt.            Als de energiekosten van de aanbieder stijgt zal er bij iedere prijs minder kauwgom  worden aangeboden. De aanbodlijn zal naar links verschuiven. De vraaglijn verschuift niet. Er zal door de verschuiving van de aanbodlijn naar links, een verschuiving langs de vraaglijn naar boven plaatsvinden. De evenwichtsprijs stijgt.    Bij een prijs van € 2 per pakje kauwgom is er sprake van een vraagoverschot. De prijs van € 2 is lager dan de evenwichtsprijs, waardoor de vraag hoger is dan het aanbod.Het overschot is te berekenen door de prijs van € 2 in te vullen in de vraagvergelijking en de aanbodvergelijking en de uitkomsten van elkaar af te halen.Vraagvergelijking: Qv = -2.000P + 15.000P = € 2 invullen geeft:Qv = - 2.000 x 2 + 15.000 = 11.000Aanbodvergelijking: Qa =  8.000P – 10.000P = € 2 invullen geeft:Qa =  8.000 x 2 – 10.000 = 6.000Het vraagoverschot is 11.000 - 6.000 = 5.000.Opmerking: ter controle is de gevraagde en aangeboden hoeveelheid ook af te lezen in de grafiek bij vraag b. Het snijpunt van P = 2 euro met de de vraaglijn en de aanbodlijn geeft de gevraagde hoeveelheid (11.000) en de aangeboden hoeveelheid (6000).Bij een vraagoverschot is de vraag groter dan het aanbod. Er is niet genoeg kauwgom voor iedere vrager. Vragers zijn bereid meer te betalen voor een pakje kauwgom. Hierdoor zal de prijs van kauwgom stijgen, totdat de gevraagde en aangeboden hoeveelheid weer aan elkaar gelijk is. Zie onderstaande grafiek.Toelichting: De aanbod vergelijking is Qa = 10P – 1.000Bij een prijs van 100 is de Qa = 10 x 100 − 1.000 = 0Bij een prijs van 125 is de Qa = 10 x 125 − 1.000 = 250Bij een prijs van 150 is de Qa = 10 x 150 − 1.000 = 500Bij een prijs van 175 is de Qa = 10 x 175 − 1.000 = 750Opmerking: Er zijn maar twee punten nodig om een rechte lijn te maken. Je kunt iedere prijs kiezen, maar de prijs mag niet zo laag zijn dat de Qa onder de nul komt. Om te weten wat de laagste prijs is, kun je de Q op nul stellen.Dus:       0 = 10P – 1.000         -10P = –1.000               P = –1.000 / - 10                P = 100Het aanbod is gedaald. Bij iedere prijs is de bijbehorende Q lager dan het aanbod vóór de heffing van accijns.