Humboldt 1e ed - Hoofdstuk 5 - Arm en rijk oefentoetsen & antwoorden

LevensverwachtingBBP per hoofdAnalfabetismeOntwikkelingsindex (Human Development Index)Verschillen binnen landen a) Landbouw (of primaire sector )b) Industrie (of secundaire sector)c) Diensten (of tertiaire sector)Toelichting: Letterlijk betekenen primaire-, secundaire- en tertiaire sector ‘eerste, tweede en derde sector’. De primaire sector verwijst naar alle sectoren waarin grondstoffen worden geleverd, zoals de landbouw, mijnbouw en visserij. De secundaire sector is de sector waarin van grondstoffen producten worden gemaakt (industrie, bouw, ambachten). In de tertiaire sector worden diensten aangeboden en producten verkocht of aangeprezen, denk aan de supermarkt, reclamebureaus, leraren, brandweer, politie, makelaars, advocaten, winkeleigenaren, banken, piloten, enzovoort. Centrum-landenSemi-periferiePeriferie Toelichting: De koplopers (centrumlanden) zijn de rijke, welvarende landen. Veel mensen werken hier in de dienstensector (tertiaire sector). De volgers (semi-perifere landen) zijn de landen in opkomst met een (sterk) groeiende economie en een toenemende welvaart). De achterblijvers (periferie) zijn de armere landen, waar de ontwikkeling nog achter ligt op de rest van de wereld. Veel mensen werken hier nog in de landbouw (primaire sector). Werk  In een rijk land werken de meeste mensen in de formele sector, met veel banen in de dienstensector.  In arme landen werken veel mensen in de scharreleconomie, oftewel de informele sector. Dit zijn slechtere, minder goed betaalde baantjes. Gezondheid In een rijk land in de gezondheidszorg beter geregeld, met meer artsen en meer ziekenhuizen. Hier zijn vooral welvaartsziekten: ziektes die mensen oplopen omdat ze door hun welvaart te veel vet en zoet eten kopen. In arme landen is de gezondheidszorg slechter, omdat er niet genoeg betaalbare) medicijnen zijn en te weinig dokters en ziekenhuizen. Onderwijs  In een rijk land heeft vrijwel iedereen toegang tot onderwijs, met als gevolg dat het analfabetisme heel laag is. (Bijna) iedereen kan hier namelijk lezen en schrijven In een arm land kan niet iedereen naar school (school is te ver weg of te duur), met als gevolg dat het analfabetisme hoger is. Dit betekent dat een bepaald percentage van de bevolking niet kan lezen en schrijven.   a) Formele sector (officieel geregistreerd werk bij een werkgever inclusief loon en belasting) b) Informele sector (de overheid weet hier niet van, je betaalt geen belasting) c) Informele sector (dit gebeurt vaak in armere landen, waarbij ze dan hopen op een klein zakcentje. Ook hier weet de overheid officieel niets van en hierover komt dus geen belastinggeld binnen) d) Formele sector (officieel geregistreerd werk bij een werkgever inclusief loon en belasting)   Een centrumland heeft een positieve handelsbalans, omdat ze veel hoogwaardige goederen exporteren (verkopen) en deze leveren veel geld op. Ze importeren (kopen) vaak veel laagwaardige goederen zoals grondstoffen, maar deze zijn relatief goedkoop dus kosten een land niet zo veel. Kortom: een rijk centrumland maakt winst op zijn handelsbalans door hoogwaardige goederen (eindproducten) voor veel geld te verkopen en voor weinig geld laagwaardige goederen (grondstoffen) te kopen.   a) Secundaire / Industriesector (het maken van meubels is een ambacht. Je maakt van een grondstof een product, namelijk van hout een meubel) b) Tertiaire / dienstensector (een leraar levert een dienst, namelijk het geven van onderwijs) c) Tertiaire / dienstensector (een kassamedewerker levert een dienst, namelijk zorgen dat jij je boodschappen kan afrekenen). d) Primaire / landbouwsector (een visser levert de grondstof ‘vis’ op)   Er is veel werk in India / er is veel vraag naar producten uit India. En ze hebben een grote/ jonge beroepsbevolking om aan die vraag te voldoen. Regionale ongelijkheid: verschillende regio’s van Brazilië hebben een verschillend welvaartsniveau Op lokaal niveau, binnen de stad, tref je rijke wijken naast arme wijken (favela’s) aan. a) Nee, want het bnp per inwoner is een gemiddelde. Toelichting: het bnp per inwoner in een land waarin alle inwoners hetzelfde verdienen, is gelijk aan het bnp per inwoner in een land waarin de ene helft straatarm is, en de andere helft heel rijk. Het bnp per inwoner zegt dus niets over ongelijkheid. b) hoe hoger de welvaart, hoe lager de levensverwachting c) De analfabetismegraad zal lager liggen in Zuid-Korea, omdat de Zuid-Koreaanse veel waarde hecht aan en veel investeert in goed onderwijs. Bij ontwikkelingshulp sturen rijke landen alleen geld / voedsel / artsen etc. naar een arm land. Bij ontwikkelingssamenwerking stellen het rijke en het arme land zelf een plan op om tot economische vooruitgang te komen.   Door schaarste stijgen de prijzen van grondstoffen, waardoor Nigeria meer geld verdient met de export van grondstoffen.   Oorzaak: In Nigeria werken veel mensen in de informele sector. Gevolg: Deze gegevens zijn niet bekend bij de overheid en worden dus niet meegerekend bij het BNP per inwoner. Een kenmerk van een centrumland is dat deze hoogwaardige producten exporteert. Je ziet tussen de exportproducten van Zuid-Korea veel geavanceerde hightech-producten, zoals auto’s, telefoons, en andere elektronica staan.     Jaar 1995 2000 2005 2010 2015 2020 Gemiddelde prijs (€) 300.000 320.000 325.000 340.000 350.000 365.000 Indexcijfer 100 106,7 108,3 113,3 116,7 121,7   Tip: gebruik hierbij steeds de formule: nieuwe prijs / prijs basisjaar * 100 De berekening voor jaar 2005 is bijvoorbeeld 325.000/300.000 * 100 = 108,3