BuiteNLand 3e ed - Hoofdstuk 4 - Leefomgeving: Wateroverlast oefentoetsen & antwoorden

Het stroomstelsel van een rivier bestaat uit de bovenloop, middenloop en benedenloop.   Door bijvoorbeeld verstening of ontbossing ontstaat er minder natuuroppervlak. Als er minder natuuroppervlak is, wordt water slechter opgenomen door de bodem en neemt de vertragingstijd dus af. Tip: Bedenk eerst wat een afname van de vertragingstijd betekent. Dit is een lastig begrip. Als de vertragingstijd afneemt betekent dit dat neerslag sneller in de rivier terechtkomt.    Goede antwoorden bij zachte kust: duinen, wadden, stranden, zandplaten, kwelders. Goede antwoorden bij harde kust: zeedijken, boulevards en hybride keringen.   Omdat de haven van Antwerpen voor de scheepvaart bereikbaar moet blijven. De Westerschelde is de enige toegangsroute tot de haven van Antwerpen.   Met kanaliseren wordt bedoeld dat een rivier wordt rechtgetrokken (de bochten of meanders worden er uit gehaald).  Tip: probeer het woord kanaal of kanaliseren in je antwoord niet te gebruiken. Bijvoorbeeld van een rivier een kanaal maken wordt niet goed gerekend.   Goede voorbeelden zijn: de Zandmotor, de Hondsbossche duinen, slufters.   Veendijken moeten nat blijven om hun beschermende werking te behouden. Door verdroging worden de veendijken instabiel en kunnen ze doorbreken of wegschuiven.   Vasthouden, bergen en afvoeren.   Begrip   De Rijn is een rivier die door meerdere landen heen stroomt. Op fluviaal schaalniveau kijk je naar het schaalniveau op basis van een stroomgebied. In dit geval gaat het dus om alle landen / regio’s waar de Rijn haar water van krijgt. Als je als afzonderlijke landen beslissingen neemt met betrekking tot bescherming tegen het rivierwater kan dit de problemen stroomafwaarts (in andere landen) vergroten. Samenwerking tussen alle betrokken landen is dus van groot belang.    De waterscheiding tussen twee stroomgebieden is altijd te herkennen door hoogteverschil in het landschap. Vaak is het een (middel)gebergte wat het stroomgebied van twee verschillende rivieren scheidt.   Het verhang van een rivier betekent het hoogteverschil per meter. In de bovenloop van de rivier is er vaak veel reliëf aanwezig, omdat veel rivieren in een (hoog)gebergte ontspringen. In de benedenloop is de rivier al bijna bij zijn eindpunt (de zee). Het hoogteverschil in dit gebied is veel kleiner en dus zal het verhang ook een stuk kleiner zijn.    Bij springtij is er sprake van een extra hoge vloedstand. Als daar ook nog een noordwesterstorm bijkomt betekent dit dat de wind vanuit het noordwesten zal komen. Hierdoor zal al het water uit de Noordzee als het ware richting de Nederlandse kust worden geblazen waardoor de vloedstand nog hoger zal zijn.  Tip: Het is handig om eerst te bedenken wat springtij is en dit op te schrijven, daarna ga je op zoek naar het verband tussen springtij en het verband met een noordwesterstorm.   Wanneer het langdurig droog is zal de zoetwatervoorraad in de grond snel kleiner worden. Aangezien het westen van Nederland grenst aan de Noordzee (zout water) zal nadat het zoete water langzaam opraakt het zoute water omhoog komen en zorgen voor een zoute bodem (=verzilting).   Steenfabrieken.   De Afsluitdijk staat onder invloed van eb- en vloedverschillen; de Houtribdijk niet. De Afsluitdijk zal te maken krijgen met sterkere golfslag omdat de Afsluitdijk direct aan de (Wadden)zee ligt. De Houtribdijk ligt meer beschermd in het IJsselmeer (waar de golfslag een stuk minder zal zijn). De Afsluitdijk grenst aan de (Wadden)zee. Deze zee is zout. Het zoute water zal de dijk meer aantasten dan het zoete water in het IJsselmeer.  Een delta vormt zich aan het einde van elke rivier doordat al het aanwezige sediment in het rivierwater zich aan het einde ophoopt. Dit blokkeert de oorspronkelijke rivierloop waardoor er een vertakking ontstaat. Als er meerdere vertakkingen ontstaan, ontstaat na verloop van tijd een delta. Dit gebeurt in Nederland ook, maar blijkbaar is er iets waardoor de delta toch niet ontstaat. Doordat de Noordzee voor de Nederlandse kust een behoorlijk verschil tussen eb en vloed hebben zal het aanwezige sediment wat de rivier neerlegt bij elke opkomende vloed worden opgeruimd door de zee. Daardoor kan de rivier weer vrij uitstromen in zee en ontstaat er dus een trechtervorm (estuarium) in plaats van een delta.  Tip: bedenk eerst wanneer zich een delta zou vormen.   Doordat men is gestopt met gaswinning zal de inklinking van de bodem ook stoppen. Er wordt immers niks meer uit de grond gehaald. In de Waddenzee zal echter nog steeds sediment worden neergelegd waardoor deze zee steeds ‘hoger’ komt te liggen. Na verloop van tijd zal er dus geen water meer in de Waddenzee stromen omdat zij hoog genoeg ligt.    Boven: regenwater Beneden: (opwellend) grondwater Links: de zee Rechts: de rivier (de Maas)   Doordat het water voor de Nederlandse kust een stroming (van zuid naar noord) heeft. Zal het neergelegde zand na verloop van tijd verplaatst zijn en op een gegeven moment zelfs helemaal verdwenen zijn. Wanneer de zandsuppleties niet herhaald worden blijft er geen zand over voor de kust.   Omhoog wonen (of op hoogte wonen) past binnen het Nederlands waterbeleid omdat er sprake is van het dynamisch omgaan met water. Deze manier van woningbouw is een manier waarop er ruimte wordt gegeven aan het water, wat past in het huidige waterbeleid.