BuiteNLand 3e ed - Hoofdstuk 1 - Wereld - Wereldbeeld oefentoetsen & antwoorden

Twee manieren om de welvaart van een land te meten: - BBP per hoofd van de bevolking - Samenstelling van de beroepsbevolking Het kan een vertekend / rooskleurig beeld geven, omdat in - bijvoorbeeld Afrikaanse landen - de informele sector groter is dan de officiële informele sector, en de inkomsten dan niet worden meegerekend in de officiële statistieken van de economie van een land. a) De manier waarop de bevolking over de wereld is verdeeld. b) De grootste bevolkingsconcentraties bevinden zich aan de randen van continenten, in kustvlaktes, langs rivieren en in in vruchtbare gebieden. Bij arbeidsmigratie vertrekken mensen uit een gebied of worden aangetrokken in gebieden vanwege economische motieven, zoals werk. Bij ecologische migratie spelen natuurlijke en/of milieurampen een grote rol.  a) Voorbeeld omschrijving: Een cultuurgebied is een gebied waar een cultuur voorkomt of waar een aantal culturen dat sterk op elkaar lijkt, voorkomen.  b) Bij het indelen van de wereld in cultuurgebieden spelen taal en godsdienst een belangrijke rol. Wereldsysteem a) Externe oorzaken. Tip: het gaat hier om oorzaken die te maken hebben met de relatie die een ontwikkelingsland heeft met rijke landen. In dit geval de ongeschoolde arbeidsmigranten uit Bangladesh (periferie) die stadions gaan bouwen in Qatar (centrum) b) Interne oorzaken. Tip: het gaat hier om oorzaken die binnen het land plaatsvinden (Indonesië) . In dit geval: het op de vlucht slaan van Indonesiërs uit Oost-Timor naar de Indonesische stad Kupang als gevolg van overstromingen. c) Externe oorzaken. Tip: het gaat hier om oorzaken die te maken hebben met de relatie die een ontwikkelingsland heeft met rijke landen. In dit geval het geven / toegang verlenen tot grondstoffen aan China in ruil voor leningen voor verschillende arme Afrikaanse landen.  Voorbeeld antwoord: Het exportpakket van ontwikkelingslanden bestond in vroeger (1965) bijna geheel uit grondstoffen. Hoogwaardige producten maakten nog weinig onderdeel uit van het exportpakket. Nu is dat flink gestegen.   a) Het gaat om een centrumland. b) Er is hier sprake van een relatief oude, vergrijsde bevolking met relatief weinig jongeren.  Tip: kijk goed naar de opbouw van de bevolkingspiramide. Gebruik de verticale assen om de leeftijdscategorie af te lezen om te achterhalen welk deel van de bevolking bestaat uit het niet actieve deel van de bevolking (0-19 jaar en 65> jaar) en actieve deel van de bevolking (20-65 jaar). Kijk daarbij goed hoe groot deze groepen zijn om te bepalen of het hier gaat om een bevolkingspiramide die past bij de periferie, semi-periferie of centrumlanden. Bestudeer bron 31 uit je boek goed als je deze vraag lastig vindt.   - Daalt. Toelichting: men trouwt later, men weet meer van geboortebeperking, hebben gezondere kinderen.  - Hoog. Toelichting: hoe ontwikkelder een land, hoe meer het geboorte- en sterftecijfer afneemt. - Laag. Toelichting: hoe ontwikkelder een land, hoe meer het geboorte- en sterftecijfer afneemt De groei van steden in derde wereld kent verschillende oorzaken. Bijvoorbeeld: 1. Trek van platteland naar de stad 2. Uitbreiding van de stad 3. Natuurlijke bevolkingsgroei.  Toelichting: denk goed na waarom juist in de derde wereld landen, zoals Ethiopië, een relatief hoog verstedelijkingstempo hebben. a) Bron aanwijzing: je ziet hier de muziekstijl ‘Tex-Mex’. Deze muziek is ontstaan door een mengeling van Mexicaanse en Texaanse muziek.  b) Het zuidwesten van de VS was eeuwenlang een spaanse kolonie. Deze relatie past binnen het centrum-periferiemodel. Het centrum (de VS) bepaalt hoe de relatie zal zijn. De Amerikanen leveren met name hoogwaardige producten en de Mexicanen vooral grondstoffen.  Toelichting: denk goed na wat de kerngedachte is van het centrum-periferiemodel. Hoe zie je dit terug in figuur 4? Het aantal maquiladora nam na 2000 af als gevolg van de concurrentie uit lage-lonen landen zoals Bangladesh. Veel maquiladoras werden daarom gesloten.   Toelichting: probeer bij dit soort vragen goed te bedenken: waarom zien we juist het aantal Maquiladoras vanaf 2000 afnemen? a) Hoe lager het loonniveau, hoe meer Maquiladora-steden er zijn. b) Vanwege de lage loonkosten en de relatief gunstige ligging ten opzicht van de VS onstonden deze assemblagebedrijven. De lage loonkosten en de gunstige ligging zijn daarbij de twee belangrijkste verklarende factoren. Culturele diffusie. Tip: in deze bron is de spreiding van cultuurelementen uit een kerngebied (de Verenigde Staten) goed zichtbaar. a) Canada in fase 4. Kenia in fase 2.  Tip: kijk goed naar de bevolkingsopbouw in de figuren. In rijke landen (centrumlanden) stijgt de druk door vergrijzing. In arme landen (periferielanden) is de demografische druk juist hoog door vergrijzing. In semiperiferielanden daalt de vruchtbaarheid snel, maar hebben landen wel een grote, jonge beroepsbevolking. Uit het antwoord moet blijken dat: De sociale ongelijkheid als gevolg van de coronacrisis kan toenemen. De rijken worden rijker en de armen worden armer. De ontwikkelingskansen van groepen mensen die minder te besteden hebben daardoor minder (ontwikkelings)kansen i.v.m. de rijkere groep uit de samenleving.  Toelichting: in de bron wil de cartoonmaker aangeven dat er een verband bestaat tussen inkomen en overleven / uit de coronacrisis komen. Hoe rijker, hoe meer te besteden en hoe beter je uit de coronacrisis kan komen. De armeren hebben minder te besteden, hebben daarbij minder ontwikkelingskansen en kunnen daardoor slechter uit deze crisis komen.  Sociaal-politieke of ecologische migrant. Toelichting: kijk goed naar de omstandigheden die hier plaatsvinden. Gaat het om natuurlijke omstandigheden (ecologie) of sociaal-politieke (armoede, schending mensenrechten) of economische (werkloosheid).   a) Fase 1 b) Fase 4 c) Fase 2 d) Fase 3   Toelichting op de fases:  Fase 1 kenmerkt zich door enorm hoge geboorte- en sterftecijfers. Basisbehoeften zoals voldoende schoon drinkwater en gezond voedsel ontbreken, vandaar dat diarree in landen die in fase 1 zitten de meest voorkomende doodsoorzaak is. Fase 2 kenmerkt zich door een dalend sterftecijfer, maar het geboortecijfer blijft hoog. Medicijnen die in de Westerse wereld al jaren aanwezig zijn worden voor landen in fase 2 ineens betaalbaar. Denk hierbij aan AIDS, maar bijvoorbeeld ook aan bijvoorbeeld malaria, knokkelkoorts of andere tropische ziekten.  Fase 3 kenmerkt zich door een dalend geboortecijfer. In landen in fase 3 zijn voorbehoedsmiddelen ruim voorhanden en ook betaalbaar. De gezondheidszorg ontwikkelt zich natuurlijk ook verder, waardoor het sterftecijfer ook licht daalt, maar het meest kenmerkend aan fase 3 van het transitiemodel is een dalend geboortecijfer.  Fase 4 kenmerkt zich door een snel oplopende vergrijzing waardoor het sterftecijfer een klein beetje oploopt. In sommige landen (bv. Japan) is het sterftecijfer zelfs hoger dan het geboortecijfer. Dit heeft niets te maken met een slechte gezondheidszorg, maar simpelweg met het feit dat oudere mensen een hogere kans hebben om te overlijden dan jongere mensen. In landen in fase 4 is de gemiddelde leeftijd vrij hoog en zijn er veel ouderen in de samenleving.