Geschiedeniswerkplaats Historische Contexten 2e ed - Historische context 4 - Verlichting (1650 - 1815) oefentoetsen & antwoorden

a) Absolutisme: de koning bepaalt wat er gebeurt; de bevolking heeft geen inspraak. b) Droit Divin: het goddelijk recht van de vorst om te bepalen wat er gebeurt. c) Directoire: Franse regering na Robbespiere. d) Herendiensten: diensten van boeren voor de adel. e) Jacobijnen: Groep verlichtingsdenkers. f) Natiestaat: Een (vermeend) volk heeft een eigen staat. g) Productiemiddelen: middelen om iets te produceren h) Monarchie: koninkrijk i) Rationalisme: verstand j) Verlichting: groep filosofen die op basis van de ratio de bestaande orde bekritiseren.   4-3-1-5-2-6   Een juist antwoord bestaat uit de volgende elementen. 1. Een uitleg van de gangbare opvattingen over geloof. Bijvoorbeeld: Mensen gingen ervan uit dat God de wereld bestuurde. 2. Het benoemen van wat de Verlichting verandert. Bijvoorbeeld: Verlichte denkers geloofden op grond van de natuurwetten dat God niet actief ingreep in de wereld.   Juiste antwoorden benoemen de kernopvattingen van beide groepen. Bijvoorbeeld: Tussen de verlichte denkers werden tegenstellingen zichtbaar in gematigde stromingen die een evenwicht zochten tussen rede en traditie en radicale stromingen die uitgingen van universele waarden als democratie, gelijkheid en vrijheid van meningsuiting. Hierbij werden de grenzen van de mogelijkheden van het verstand en de rede bediscussieerd. Verlichte denkers waarschuwden voor het gevaar van radicalisme als gevolg van het consequent doorvoeren van het rationalisme.    Een voorbeeld van een juist antwoord: De eerste revolutie resulteerde in de Verklaring van de Rechten van de Mens in 1789 en de grondwet van 1791. Frankrijk werd een constitutionele monarchie waarbij de standenmaatschappij en de voorrechten van de adel en geestelijkheid werden afgeschaft. In 1792 vond een tweede revolutie plaats, Frankrijk werd een republiek en de Jacobijnen kregen de macht in handen. Deze machtsovername zorgde voor een radicalisering van de revolutie.    Juiste antwoorden gaan in op het gegeven dat beide stromingen uitgaan van de maakbaarheid van de samenleving. Bijvoorbeeld: Liberalisme en socialisme gaan uit van de maakbaarheid van de samenleving, maar de verlichte idealen werden in beide stromingen verschillend geïnterpreteerd. Ze verschilden ook in hun visie op de rol van de overheid in de samenleving en het antwoord op de vraag waar de soevereiniteit lag.    a) Droit Divin. b) Een voorbeeld van een juist antwoord: Verlichte denkers betogen dat op basis van deze theorie vorsten hun macht kunnen misbruiken.   Een voorbeeld van een juist antwoord: Toen de radicalen aan de macht waren, liep de revolutie uit de hand.   Een voorbeeld van een juist antwoord: Door Lodewijk bij zijn familienaam te noemen, werd de gelijkheid tussen volk en koning benadrukt.   1. Rationeel optimisme en een ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen . 2. De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap .   Een voorbeeld van een juist antwoord: Liberalen willen dat individuele vrijheid centraal staat. Door het najagen van eigen belang zal de samenleving verbeteren. Socialisten benoemen het belang van de overheid. Door regels moet gelijkheid worden afgedwongen. Op termijn zal iedereen inzien dat dit goed is.   Een voorbeeld van een juist antwoord: Op het congres wordt besloten dat er geïntervenieerd moet worden in Spanje om de rechten van de koning te beschermen. De zoon van Napoleon staat klaar om de macht over te nemen (als de Franse koning faalt).