Disco 2 (blauw) - Hoofdstuk 28 - Claudius en Messalina oefentoetsen & antwoorden

a) pf. van monēre/ ik heb gewaarschuwd b) tegemoet gaan c) bekend d) 1 uitstellen 2 verschillen e) aanblik, het zicht f) begerig (naar), verlangend (om) g) vrijgelatene, vrijgelaten slaaf h) (feest)vieren i) nodig hebben j) 1 bevel, opdracht 2 macht, gezag 3 opperbevel k) 1 machtig 2 in bezit van, in staat (tot + gen) l) verzoenen, (voor zich) winnen   a) Een bijzin die informatie geeft over Waar, Wanneer, Waarom; begint meestal met een voegwoord. b) absolutus betekent letterlijk ‘losgemaakt’ (ppp van absolvo); dit duidt op het feit, dat de hoofdzin ook zonder abl.abs. al volledig is, de bijwoordelijke bijzin ‘hangt er los bij’ en heeft een ander onderwerp. c) Het ppa verbuigt volgens groep III (rex). d) Verbuiging ppp mnl/onz gr II (servus en forum)  vrl gr I (rosa) e) Gelijktijdig vertalen betekent dat je de persoonsvorm van de bijzin (het participium van de abl. abs.) in dezelfde tijd vertaalt als de persoonsvorm van de hoofdzin. f) Bijwoordelijke bijzinnen met ppp kun je vertalen met de voegwoorden nadat, omdat en hoewel. g) Als je een verbogen infinitivus wilt gebruiken, gebruik je het gerundium.   a) Augustus, Tiberius, Caligula, Claudius b) Hij liep mank, stotterde en deed zich niet al te slim voor. c) Messalina was Claudius’ derde vrouw. Zij was erg vrijgevochten en misdroeg zich openlijk, zonder angst voor repercussies, ook waar het overspel betrof. Zij beraamde zelfs een scheiding van Claudius voor, al is dit mislukt. d)  Het plan van Messalina om van Claudius te scheiden en de macht over te dragen aan haar minnaar (Silius) werd verraden, de samenzweerders gedood. Toen Claudius dronken was heeft hij ook Messalina’s doodvonnis ondertekend. e) De laatste (vierde) vrouw van Claudius heette Agrippina (zij was zijn nicht). f) De stiefzoon van Claudius, zoon van Agrippina en Germanicus, was de latere keizer Nero. nom ev habens locatus locata gen habent-is locati locatae dat habenti locato locatae acc habentem locatum locatam abl habente locato locata nom mv habentes locati locatae gen habentum locatorum locatarum dat habentibus locatis locatis acc habentes locatos locatas abl habentibus locatis locatis   laudare : lauda- nom ev gen laudandi dat laudando acc ad laudandum abl laudando a)  ppa: -nte (ev) of -ntibus (mv); ppp -to/-so (mnl/onz) of -ta/-sa (vrl) (ev)  of -tis/-sis (mv)  b) Omdat je het hele werkwoord/de infinitivus niet in het meervoud kunt zetten. a) een bijvoeglijk participium (coniunctum) congrueert met een woord uit de hoofdzin, de ablativus absolutus staat los van de hoofdzin.b) een ppa vertaal je gelijktijdig (en met terwijl, omdat, hoewel), het ppp vertaal je voortijdig (en met nadat, omdat, hoewel)c) een infinitivus is het onverbogen hele werkwoord en kan aanvulling, subject (onderwerp) of object (lijd vw) zijn; het gerundium is een verbogen infinitivus en kan alle functies behalve subject (onderwerp) en object (lijd vw) hebben.d) een subjectsinfinitivus vormt het onderwerp van de zin (zwemmen is leuk), de objectsinfinitivus vormt het lijdend voorwerp (ik wil zwemmen) a) Cleopatra Antonio mortuo in monumentum venit. ablativus absolutus, want hoort bij Antonio (abl) en je kunt de rest van de zin ook zonder Antonio mortuo gewoon vertalen (Cleopatra kwam naar het monument - nadat A gestorven was)b) Ancilla crines Cleopatrae lacrimantis curavit. bijvoegl part/coniunctum, want congrueert met Cleapatrae (De slavin verzorgde de haren van de huilende Cl.)c) Mater ad panem emendum in urbe venerat. gerundium, ad ..-ndum (Moeder was naar de stad gekomen om brood te kopen) d) Pueris clamantibus Marcia irata erat. ablativus absolutus, want hoort bij pueris (abl) en je kunt de rest van de zin ook zonder pueris clamantibus gewoon vertalen (Marcia was boos - terwijl/omdat de jongens schreeuwden)e) Si Cleopatra Antonium numquam amavisset, nunc eam ridentem videremus. bijvoeglijk part/coniunctum, want congrueert met eam (Als Cl. Antonius nooit had liefgehad, zagen we haar nu lachen(d)f)  Nero vir cupidus regnandi erat. gerundium,-ndi (Nero was een man die verlangde naar het regeren a) De senatoren waren in de Curia bijeengekomen om een consul te kiezen. b) Hoewel de trouwe slaven Cicero verdedigden is hij toch gedood. c) Plinius had thuis willen blijven om een boek te lezen. d) Caesar wist dat hij spoedig overwonnen werd/zou worden. e) De soldaten brengen veel wapens mee voor het / om te vechten. f) Terwijl het zeer kleine meisje erg vreesde bood haar dapperdere broer weerstand. Tip voor werkwoorden en structuur: Spoor na de persoonsvorm ook de andere werkwoorden op en bepaal mede daardoor de structuur. (Stap 1) zoek de overige werkwoordsvormen en bepaal of het infinitivi of participia zijn. (Stap 2) Bij infinitivi: bekijk of de betekenis van de pv logisch maakt dat hier een AcI staat. Zo ja, ga op zoek naar de subjectsaccusativus. Vertaal met een ‘dat-zin’. Geen infinitivus? Ga door naar stap 3. (Stap 3) Bij participia: bepaal eerst of je te maken hebt met een ppa of een ppp ( -nt- ⇒ ppa,   -t- of -s- ⇒  ppp; zie tip bij opdracht 7) (Stap 4) Bekijk of en waarmee het participium congrueert. Geen congruentie? Vertaal praedicatief bij het onderwerp van de pv (bv. lacrimans decessit = huilend ging hij weg). Congruerend bij abl? Abl Abs! Congruerend bij andere naamval: bijvoeglijk vertalen (bv pueri lacrimantis = van de huilende jongen/van de jongen die huilt) (Stap 5) Ablativus Absolutus vastgesteld: vertaal een ppa met ‘terwijl’ en gelijktijdig, ppp met ‘nadat’ en voortijdig, en pfa met ‘als’ en natijdig; in alle gevallen mag je ook de voegwoorden ‘omdat’ of ‘hoewel’ gebruiken. Algemene vertaaltip: Als je een Latijnse zin niet direct overziet, is het raadzaam eerst de kern van de zin en de structuur van de zin vast te stellen. Dan heb je de belangrijkste informatie.  Ga bij het vaststellen van de kern van de zin als volgt te werk: (Stap 1) Lees de zin woord voor woord, van links naar rechts, totdat je bij de persoonsvorm (gezegde) komt (vaak achteraan).  Benoem deze zo exact mogelijk. Noteer benoeming/betekenis eventueel in potlood erboven in de tekst. (Stap 2) Uit de betekenis van de persoonsvorm leid je vervolgens gegevens af over de samenstelling van de zin: kun je alleen een onderwerp verwachten of ook een lijdend voorwerp en een meewerkend voorwerp? (Stap 3) Zoek de noodzakelijke onderdelen (zie stap 2) in de zin en geef ze een vaste kleur OF schrijf boven het onderwerp/de nominativus een 1, de accusativus/het lijdend voorwerp een 2 en de meewerkend voorwerp/dativus een 3. NB Het onderwerp kan natuurlijk ook IN de persoonsvorm zitten! (Stap 4) Vertaal nu de kernzin(nen) en daarna de aanvullingen. a) De dikgedrukte woorden staan beiden in de imperfectum (dat zie je aan de -ba-) al is circumibat actief en loquebatur passief. b) Circumibat en loquebatur zijn beide langdurige en herhaalde handelingen (hij ging overal rond en zei steeds..) c) In r.9 wordt een algemeen geldende uitspraak gedaan (‘dat is nu eenmaal succesrijk bij de vrouwelijke aard’), zo’n uitspraak staat in het praesens d) Factum in r.2 of ortam in r. 5, deze congrueren met respectievelijk ‘id’ en ‘gratiam’ e) Puellis raptis in ira incensis r.1 nadat de gegrepen meisjes in woede ontstoken waren OF eis verbis dictis r.7 nadat deze woorden gezegd zijn f) Coniugibus (maxime) laborantibus r.4 terwijl de echtgenoten (het meest) zich inspannen g) Dictis is een ppp en dus moet het voortijdig vertaald worden  h) In r. 2 staat het deponens loquebatur (heeft geen activum) i) De coniunctivi in r. 4 en 5 geven een aansporing weer: zij moesten … j) id superbia patrum factum, qui conubium finitimis negassent; dit is gebeurd door de hoogmoed van de vaders, die een huwelijk met de buurvolken hadden geweigerd k) - eoque melioribus usuras viris, coniugibus maxime laborantibus ut parentium patriaeque expleat desiderium: dat zij van des te betere mannen gemak zouden hebben, omdat de echtgenoten zich het meest zouden inspannen om het verlangen naar ouders en vaderland te compenseren   - blanditiae virorum dicentium id  cupiditate atque amore factum fuisse de vleierijen van de mannen die zeiden dat dit uit begeerte en liefde gedaan was NB Volledige vertaling ter info: Nadat de geroofde meisjes in woede waren ontstoken konden de jonge mannen hen niet kalmeren. Maar Romulus zelf ging rond en zei, dat dit was gebeurd door de hoogmoed van hun vaders, die het huwelijksrecht aan hun buren hadden geweigerd. dat zij toch in het huwelijk deelgenoot zouden zijn van alle eigendommen en het burgerrecht, en van kinderen, het dierbaarste dat er is voor de menselijk geslacht; Zij moesten hun woede maar matigen en aan de mannen, aan wie het lot hun lichamen had gegeven, hun hart geven. Vaak is uit onrecht naderhand dank(baarheid) ontstaan,en van des te betere mannen zouden ze gemak hebben, terwijl/omdat de echtgenoten zich zeer inspanden, om het gemis van ouders en vaderland te compenseren. nadat die woorden gezegd waren kalmeerden de vrouwen een beetje. Daar kwamen nog de vleierijen van de mannen bij, die zeiden dat dit door begeerte en liefde gedaan was, wat het meest succesrijke smeekbeden zijn voor de vrouwelijke aard. Tip: Maak aantekeningen in de tekst; vertaal eventueel wat zinnen op klad. Lees de vragen goed, en zet blokhaken in de tekst om het betreffende stuk.