Memo Geschiedenis MAX 5e ed - Hoofdstuk 3 - Veranderend mens- en wereldbeeld oefentoetsen & antwoorden

humanisme (1) = de belangstelling van geleerden uit de vijftiende en zestiende eeuw voor de antieke literatuur, poëzie en geschiedenis.mensbeeld (1) = opvatting van de plaats van de mens in de wereld (als individu met eigen kenmerken en intellect of louter als schepsel gods)protestantisme (3) = verzamelnaam voor afsplitsingen van het christelijk geloof, zoals het lutheranisme en calvinisme. reformatie (3) = hervorming, 16e eeuwse pogingen om het christelijk geloof van alle misstanden te zuiverenrenaissance (1) = wedergeboorte in Europa vanaf de veertiende eeuw van de cultuur (kennis en kunde) van de antieke Oudheid uomo universale (1) = ideaalbeeld van de algemeen ontwikkelde mens, iemand die zich volledig ontplooide De juiste combinaties zijn a-3 / b-5 / c-1 / d-2. Je houdt 4 over. Desiderius Erasmus (1) = (1469 – 1530) wordt aangemerkt als een van de geleerdste humanisten van zijn tijd. Hij vertaalde het vulgaat (= officiële bijbelvertaling) op basis van de oorspronkelijke teksten uit het Grieks en Hebreeuws. Bovendien leverde hij kritiek op de geestelijkheid en wereldlijk leiders in Lof der Zotheid. / Hernàn Cortès (2) = (1485 – 1547) koloniseerde in opdracht van de Spaanse vorst Mexico waar hij de Azteekse cultuur verwoestte. / Maarten Luther (3) = (1483 - 1546) Duits protestants theoloog en kerkhervormer. Spijkerde in 1517 zijn 95 stellingen met misstanden in de katholieke kerk op de kerkdeur te Wittenberg. De juiste volgorde is: 2-5-6-1-4-3 De Renaissance begon in Noord-Italiaanse stadstaten, omdat:Er in steden als Venetië, Florence en Genua rijke koopmansfamilies woonden die geld uit konden geven aan zaken als kunst, architectuur e.d. Zij gaven kunstenaars opdrachten en zodoende ontstond er een rijk cultureel klimaat.Deze handelssteden hadden (sinds de kruistochten) veel contact met het Midden-Oosten waar de kennis over de Antieken nooit verdwenen was. Via deze route maakte men in de stadstaten hier kennis mee. (Ik weet dat…) Humanisme is de belangstelling van geleerden voor de klassieke literatuur, poëzie en geschiedenis. (Ik lees dat…) Erasmus doet zelf onderzoek met behulp van zijn kennis van de antieke talen. (En dus…) Dat zijn twee kenmerken van het humanisme die hier naar voren komen. In Azië vestigden de Europeanen handelsposten aan de kust, terwijl zij in Amerika landerijen / plantages / kolonies stichten die (deels) veel meer landinwaarts lagen en een veel groter oppervlak hadden. Als Cortès ziet dat de Azteken over goud beschikken, wil hij dat in zijn bezit krijgen. (gebeurtenis 1) Daarvoor leggen de Spanjaarden mijnen aan waar zij de inheemse bevolking laten werken. De oorspronkelijke bewoners van Amerika blijken niet bestand tegen Europese ziekten als o.a. de mazelen. (gebeurtenis 2)Om toch voldoende goedkope arbeidskrachten te hebben, besluiten de Spanjaarden slaven uit Afrika te halen. (gebeurtenis 3) -  De kritiek van Luther was dat het kopen van een aflaat geen boetedoening was, maar alleen de rijkdom van de kerk vergrootte. Voor boetedoening was spijtbetuiging nodig waar het individu moeite voor moest doen / een loutering ondergaan. - Het mensbeeld van de renaissance was dat het individu een eigen intellect had, een eigen geweten.- De kritiek van Luther past bij het nieuwe mensbeeld, omdat het allebei uitgaat van het individu met een eigen geweten. Hendrik VIII stichtte de Anglicaanse Kerk, omdat hij het gezag van de paus niet langer accepteerde toen hij om een echtscheiding vroeg. Hendrik VIII werd leider van de Anglicaanse Kerk. Bij de Vrede van Augsburg bepaalden de Duitse vorsten de stelregel wiens regio, diens geloof. Daarmee wordt bedoeld dat de inwoners het geloof van hun vorst moesten aannemen. In beide gevallen accepteren de vorsten niet het gezag van de paus en willen zij kunnen afwijken van zijn geloofsleer. Je ziet de volgende kenmerken van de Renaissance:Wetenschappelijke belangstelling: afbeelding van verschillende wetenschappers uit de loop van de geschiedenisHeroriëntatie op klassiek erfgoed: centraal staan de Griekse filosofen Plato en Aristoteles.Op de tekening is diepte aangebracht door het toepassen van perspectief. Alberti stelt dat er weinig mensen zijn met het talent zoals je dat uit de Oudheid kent (beeldhouwers, musici, architecten), maar dat hij in het Florence van zijn tijd weer kunstenaars met veel talent ziet (zoals o.a. Brunelleschi en Donatello). Deze voorstelling van zaken komt overeen met het beeld van een bloeiende Oudheid, een tussenperiode waarin er weinig mensen met talent zijn en daarna een wedergeboorte van de talenten uit de Oudheid. Je twijfelt over de bruikbaarheid van deze bron, omdat hij geen betrouwbaar beeld van de geschiedenis van de Azteken geeft.De bron is voor Karel V gemaakt. Dat betekent dat er uit de bron vooral moest blijken hoe succesvol de Spanjaarden in Amerika waren / hoe groot (belangrijk) het Spaanse rijk wel niet was. In dit fragment komen de volgende motieven naar voren:Verspreiden van beschaving: dat zie je in de manier waarop de kleding van de lokale bevolking wordt beschreven en aan het feit dat de gevangen inboorling netjes in de kleren wordt gestoken. In beide gevallen lees je dat de Europese beschaving hoger wordt geacht dan die van de Afrikanen.Handel / economische motieven: de bevelhebber toont allerlei waren in de hoop dat de lokale bevolking dat ook hebben, zodat hij kan handelen. De boodschap is dat het woord van God / de Bijbel zwaarder weegt dan allerlei symbolen van het christendom / katholieke geloof. (Dat zie je aan de Bijbel die zwaarder weegt dan de symbolen als de sleutel naar de hemelpoort en de pauselijke kroon).De tekenaar is een aanhanger van het protestantisme, omdat zij vonden dat niet de uiterlijke kenmerken / rijkdom van de kerk de kern van het geloof vormde, maar het woord van God (dat de gelovigen zelf moesten kunnen lezen). (Ik weet…) Luther had vooral veel kritiek op de aflatenhandel. Hij vond dat dit vooral de kas van de kerk spekte en niets met boetedoening / het geloof te maken had. (Ik lees…) Myconius heeft ook veel kritiek op de monnik Johan Tetzel die mensen oproept geld te geven voor een aflaat. (En dus…) Myconius en Luther delen dus de kritiek op de aflatenhandel.