10 voor Biologie - Hoofdstuk 1 - De biologische basis oefentoetsen & antwoorden

Biologie is de kennis van het leven. GaswisselingVoedingGroeienUitscheidingVoortplantenWaarnemenReageren  Levenloos is als iets nooit levenskenmerken vertoond heeft en dit ook nooit zal doen. Een voorbeeld hiervan is een steen, of een stuk metaal.   Waarnemen. (Waarnemen kun je doen je met je ogen, mond, neus, oren en huid) Een organel is een celonderdeel.Mogelijke voorbeelden zijn:CelkernVacuoleBladgroenkorrelsEndoplasmatisch reticulum (ER)RibosoomGolgi-systeemMitochondrium De vacuole moet getekend zijn en benoemd zijn om de vraag goed te hebben. Bron afbeelding: Examen VMBO-BB 2014 - I Golgi-systeem = Een stapel afgeplatte zakjes. Werkt als een soort verwerkingsfabriek, waarin onder ander eiwitten worden opgebouwd, afgebroken of verpakt worden in blaasjes. Celkern = Geeft instructies aan de cel. De informatie ligt in codes opgeslagen in het DNA. Mitochondrium = Haalt de energie uit de energierijke moleculen, zoals suiker. De energie wordt geschikt gemaakt voor de cel.Endoplasmatisch reticulum (ER) = maakt verschillende soorten eiwitten, in samenwerking met de ribosomen en in opdracht van de celkern. Leertip: Maak zelf een schematische tekening van een dierlijke cel, benoem alle onderdelen en leg per onderdeel de taak/functie ervan uit.  Bron afbeelding: Examen HAVO -1999 - II oculair = de lens die bovenin de microscoop en dicht bij jouw oog zit. Vergrotingsfactor ca. 10xrevolver = draaibaar gedeelte met (meestal) 3 objectieven.objectief = lenzen die vlak bij het preparaat zitten. Vergrotingsfactor (meestal): 4x, 10x en 40x.diafragma = hier kun je regelen hoeveel licht er door het preparaat valt. lamp = hiermee kun je de hoeveelheid licht regelen die door de microscoop valt. Leertip: Als je onderdelen van een apparaat moet leren, of een schematische tekening, zoek dan voor jezelf een “logische weg”. Start bij een microscoop bijvoorbeeld waar je als eerst doorheen kijkt (oculair) en vervolg dan de weg naar beneden. Als je bijvoorbeeld de huid moet leren, begin je bij de buitenste laag en ga je steeds verder naar “binnen”.  Bron afbeelding: Wikipedia Microscoop  Een dicht bij elkaar liggende groep cellen met dezelfde set taken. Zenuwstelsel = regelen van de werking van de andere stelsels.Spierstelsel = bewegen.Verteringsstelsel = voedsel verteren.Voortplantingsstelsel = nakomelingen maken.Zintuigstelsel = waarnemen (voelen, horen, ruiken, zien, proeven).Ademhalingsstelsel = zuurstof opnemen en koolstofdioxide afgevenBloedvatenstelsel = het lichaam van bloed voorzien.Skelet = stevigheid en bescherming geven aan het lichaam; bewegen. Bron afbeelding: Examen VMBO-TL/GL 2005 - I Molecuul - organel - cel - weefsel - orgaan - orgaanstelsel - organisme - populatie - levensgemeenschap - ecosysteem - biosfeer. Toelichting: In de vraag staat expliciet beschreven dat het van klein naar groot opgeschreven moet worden. Het is dus niet goed als je begint bij biosfeer, al heb je nog het rijtje helemaal goed.  Biotisch zijn alle levende en dode onderdelen van de natuur, zoals bomen of dieren. Abiotisch is alles in de natuur dat levenloos is, zoals stenen, metalen of plastic. Mogelijke antwoorden zijn;Tekenen met pen, dit moet met potlood.Tekening is geschetst, dit mag niet. Dit moet over getrokken worden tot vloeiende lijnen.Aanwijslijnen zonder liniaal, dit moet met liniaal.Er staat alleen tekening, niet wat voor soort tekening (schematisch).Er is geen celwand getekend, dit moet er wel bij staan (plantaardig materiaal) Overeenkomst: Beide hebben een celkern, celmembraan en cytoplasmaVerschil: Een plantencel heeft een celwand, vacuole en bladgroenkorrels. Dierlijke cellen hebben dit niet.  Leertip: Maak voor jezelf een schema waarbij je alle onderdelen opschrijft en daarna indeelt welke cellen het wel/niet hebben. Dit geeft een snel overzicht wat tussen de verschillen en overeenkomsten. Zelfde geldt voor vraag 15. Met een elektronenmicroscoop onderzoek je objecten die tussen de 0,001 en 1 µm zijn (tussen 1 en 1000 nm ook goed rekenen). Met een lichtmicroscoop onderzoek je objecten die groter dan 1 µm zijn.  Celwand. Kraakbeenweefsel Mogelijke antwoorden zijn;De verwoestijning van ecosystemen zorgt ervoor dat de biodiversiteit afneemt; Droogte zorgt er voor dat sommige gewassen niet meer goed kunnen groeien, waardoor er voedseltekorten kunnen ontstaan voor mens en dier. Water in de bodem zal verminderen, waardoor het ook moeilijker wordt om drinkwater te vinden. Verwoestijning van ecosystemen ervoor dat er minder CO2 opgeslagen wordt, wat uiteindelijk kan leiden tot verdere opwarming van de aarde en degradatie van ecosystemen.Bron tekst: Justdiggit De rondjes zijn zeer waarschijnlijk luchtbellen. Dit betekent dat Kris het oude dekglaasje eraf moet halen, schoon moet maken en iets meer vocht moet toevoegen. Daarna moet hij voorzichtig het dekglaasje (onder een hoek van 45 graden) op het preparaat laten zakken.Dat het beeld onscherp is kan twee oorzaken hebben:Niet goed scherpgesteld. Kris moet aan de microschroef draaien totdat hij een scherp beeld krijgt.Het objectief is vies of er zit water op. De docent (of TOA) moet dit schoonmaken.  Differentiatie is het krijgen van een bepaalde vorm en functie. Als alle cellen hetzelfde waren (dus niet waren gedifferentieerd), hadden ze allemaal dezelfde vorm en functie en zouden ze elkaar niet kunnen helpen. “Welke invloed heeft sigarettenrook op het ontkiemen van tuinkers? “Een juiste onderzoeksvraag waaruit blijkt dat de invloed van sigarettenrook op het ontkiemen van (tuinkers)zaden wordt onderzocht.OpmerkingAls je in je antwoord het woord ‘groei(en)’ van zaden in plaats van ‘ontkiemen’ gebruikt, is het antwoord niet goed.Voorbeeld van een juist diagram:De verticale as is juist ingedeeld en juist benoemd en de twee verschillende groepen zijn juist aangegeven.De bij b. berekende gemiddelde aantallen zijn juist uitgezet als twee staven.Opmerking: Wanneer de verticale as is benoemd met alleen ‘aantal’, dan is de vraag maar voor de helft goed. Ook de beschrijvingen rond de assen moeten goed zijn, omdat dit aangeeft waar de informatie over gaat.De bakjes 7 t/m 12 worden gebruikt als controlegroep, ook wel controle-experiment genoemd. Je doet hierbij de metingen waarbij er geen verandering is aangebracht (dus zonder sigarettenrook).