10 voor Biologie - Hoofdstuk 9 - Verbranding & gaswisseling oefentoetsen & antwoorden

1= koolstofdioxide,  2 = water (met mineralen), 3 = (zon)licht, 4 = glucose, 5 = zuurstof.Toelichting: Belangrijk is dat koolstofdioxide, water en zonlicht aan de linkerkant van het = teken staan, en glucose en zuurstof aan de rechterkant van de =. De volgorde waarin je het opschrijft maakt verder niet uit. Dit is het proces waarbij energie vrijgemaakt wordt uit glucose, met behulp van zuurstof. Met de energie die vrijkomt, kan je groeien, bewegen en jezelf warm houden. De afvalproducten die vrijkomen zijn water en koolstofdioxide.  Het uitwisselen van de gassen tussen de longen en het bloed, waarbij zuurstof van de longen naar het bloed gaat en koolstofdioxide van het bloed naar de longen gaat.  Ademfrequentie P = luchtpijp (met kraakbeenringen), Q = bronchiën, R = longblaasje, S = haarvatBron afbeelding: Examen VMBO-HAVO 2010 - II De liters lucht die je maximaal uit kan ademen, nadat je zo diep mogelijk ingeademd hebt. (= de extra inademingscapaciteit + het ademteugvolume + de extra uitademingscapaciteit) Het middenrif is een koepelvormige spier tussen de borstholte en de buikholte. In het midden ervan zit een pezig deel, de peesplaat. Bij de inademing beweegt het middenrif omlaag, bij de uitademing beweegt het middenrif omhoog Het bewegen van moleculen van een plaats waar er veel zijn (hoge concentratie) naar een plaats waar er weinig zijn (lage concentratie). Dit is een natuurkundig proces.  Aerosolen is een ander woord voor fijnstof. Fijnstof zijn rondzwevende deeltjes die kleiner zijn dan 0,01 mm. Fijnstof wordt vooral veroorzaakt door industrie, landbouw en verkeer. Endotherm zijn dieren die een groot deel van hun energie gebruiken om zichzelf warm te houden. De lichaamstemperatuur is constant en zal niet snel veranderen. Zoogdieren en vogels zijn endotherm.Ectotherm zijn dieren die hun lichaamstemperatuur laten beïnvloeden door het milieu, dus de omgeving waarin het dier leeft. Ze laten zich opwarmen door de zon, het water of een warme ondergrond en koelen af als het buiten koud wordt. reptielen, amfibieën, vissen en geleedpotigen zijn ectotherm In de winter is er minder voedsel te vinden, waardoor dit soort dieren in het voorjaar en de zomer een flinke voorraad opbouwen. Om energie te besparen houden sommige dieren een winterslaap. Tijdens de winterslaap zakt de lichaamstemperatuur en deze komt vaak maar net boven de temperatuur van de omgeving uit. De processen in het lichaam gaan vertraagd, de verbranding verloopt langzaam.  Er zijn meerdere antwoorden mogelijk;Met je neus ruik je de lucht, oftewel, je bepaalt hiermee of de lucht veilig genoeg is om in te ademen. In je neus zit neusslijmvlies met kleine haartjes. Deze haartjes vangen stofdeeltjes en ziekteverwekkers op en zorgen dat dit niet verder in de longen komt.Het slijm in je neus maakt de lucht vochtiger, wat ervoor zorgt dat de longblaasjes niet uitdrogen. Door de vele bloedvaatjes in je neus wordt de lucht meer verwarmd, waardoor de lucht op de juiste temperatuur is als het de longblaasjes bereikt.  Op plaats Q is het zuurstofgehalte het hoogst. Dit komt doordat het bloed tussen plaats P en plaats Q zuurstof opneemt uit de lucht in het longblaasje.De borstkas beweegt omhoog en naar voren en de middenrif beweegt omlaag. Hierdoor worden de longen zowel naar voren getrokken als naar beneden getrokken en zal de lucht de longen in stromen. Je ademt in. Bron afbeelding: Examen VMBO-KB 2015 - II Bij de borstademhaling bewegen de ribben om te ademen, met behulp van de tussenribspieren. Bij de buikademhaling beweegt het middenrif om te ademen. Het ademautomatisme is geregeld in de hersenen, in het ademcentrum. Die stuurt impulsen naar de middenrifspieren en de tussenribspieren. In de wand van de bronchiën liggen rekkingsgevoelige zintuigjes. Die worden geprikkeld als de wand bij de inademing uitzet. Deze zintuigjes sturen dan impulsen naar het ademcentrum, waarop het ademcentrum even stopt met aansturen van de ademhalingsspieren. Als de rekkingsgevoelige zintuigjes geen remmend signaal meer uitzenden, start er weer een nieuwe inademing. Dit komt doordat er na iedere inademing zuurstofrijke verse lucht in de dode ruimte blijft staan. Je ademt die verse lucht weer uit, wat maakt dat het zuurstofgehalte van de uitgeademde lucht zo hoog blijft. 1 = R, dit komt omdat er alleen een plantje is. Die zal zuurstof maken door middel van fotosynthese, waardoor het zuurstofgehalte stijgt. Koolstofdioxide wordt opgenomen door de plant voor het proces fotosynthese. 2 = Q, de vis heeft verbranding. Voor dit proces heeft hij zuurstof nodig en zal koolstofdioxide uitscheiden. Hierdoor zakt het zuurstofgehalte en stijgt het koolstofdioxidegehalte.3 = Er is een evenwicht ontstaan.Een plantje heeft alleen fotosynthese als het licht is. Omdat het donker is, zullen beide organisme alleen verbranding hebben. Dit betekent dat het koolstofdioxidegehalte harder stijgt en het zuurstofgehalte harder zal dalen. Bron afbeelding: Examen VMBO-KB 2015 - II Er is dan voldoende tijd om tijdens periode A zuurstof vanuit de longen op te nemen in het bloed. Daarvoor is veel tijd voor nodig omdat kikkers maar een klein longoppervlak hebben, aangezien de longblaasjes ontbreken. Bron afbeelding: Examen VMBO-HAVO 2004 - II Door het samentrekken van de spieren worden de luchtwegen nauwer. Door de extra slijmproductie worden de luchtwegen ook nauwe.  Door de vernauwingen in de bronchiën kan de lucht moeilijk in de longblaasjes komen, omdat er minder lucht doorheen past. Dit zorgt er dus voor dat de ademhaling moeilijker verloopt en dat mensen met astma het benauwd krijgen.  Voor het proces verbranding is zuurstof nodig, om energie vrij te maken uit glucose. Omdat de longblaasjes niet goed functioneren zal er minder zuurstof in het bloed opgenomen kunnen worden en zal er dus minder/onvoldoende verbranding plaatsvinden. Hierdoor zal er minder energie vrij komen en wordt je dus sneller moe bij inspanning. Mogelijke antwoorden zijn;In tabak zit nicotine. Nicotine zorgt voor een verslavend effect. Er zitten veel toegevoegde stoffen aan tabak, waardoor sigarettenrook aantrekkelijker en verslavender is.