KERN Nederlands Taal & Cultuur - Hoofdstuk C: 10 t/m 14 - Communicatie: Formulering en stijl oefentoetsen & antwoorden

Archaïsme slaat op woorden die in onbruik zijn geraakt en die als ouderwets en oubollig worden beschouwd. Toelichting: Deze woorden gebruiken mensen soms om meer indruk te maken met hun schrijfopdracht, maar dat werkt juist averechts. Ook zijn er woorden die niemand meer kent omdat ze al tientallen jaren niet meer gebruikt worden. Modewoorden die uit de mode zijn geraakt. Dat zijn nieuw verzonnen woorden. Toelichting: Veel schrijvers bedachten zelf nieuwe woorden en sommige daarvan zijn ingeburgerd in onze taal. Zo bedachten de schrijvers Simon Carmiggelt en van Kooten & De Bie veel nieuwe woorden die zelfs het woordenboek hebben gehaald. Het is eigenlijk ontstaan aan het eind van de 19e eeuw toen het impressionisme opkwam. Zij wilden zo origineel mogelijk schrijven en bedachten daar woorden bij.  archaïsme:dolletjes, althans, flux, althans, nochtans, sneven, doorluchtig, bakvis, deerne, zwerk;Toelichting:dolletjes= leuk; althans=immers; flux = snel; nochtans= echter; sneven=sterven; doorluchtig=edeachtbare; bakvis=jongeling; deerne= meisje; zwerk=hemelrijk; neologisme: regelneef, epibreren, kunstelen, kijkfiles, miezemuizen, bescheurkalender,doemdenken, positivo; Toelichting:regelneef=iemand die alles regelt; epibreren= druk doen met niets (verzonnen door Simon Carmiggelt als hij ergens onderuit wilde komen waar hij geen zin in had); kunstelen= kunst maken, of knutselen; kijkfiles= files op de andere weghelft dan waar het ongeluk is; miezemuizen= zeuren (A.M. G. Smith); bescheurkalender= een scheurkalender met grappen (Van Kooten & de Bie); doemdenken= complotdenken, heel negatief zijn over de wereld; positivo= een blij iemand (Van Kooten & De Bie); De oude vrouw leegde de pan.Toelichting: Je moet weten wat het onderwerp is in de lijdende zin en wat de doorbepaling. Als je de zin actief wil maken dan maak je van de doorbepaling het onderwerp. Dit doe je zonder ‘door’. Daarna maak je van het onderwerp het lijdendvoorwerp.onderwerp= de pan; De pan wordt lijdend voorwerp; door de oude vrouw= doorbepaling. door de oude vrouw wordt de oude vrouw= onderwerp; Begin de zin met het nieuwe onderwerp en let goed op de tijd. De persoonsvorm is hier werd, dus wordt het voltooid deelwoord geleegd een persoonsvorm in de verleden tijd: leegde.Ticketmaster stuurt u de tickets toe.Toelichting: onderwerp= de tickets; doorbepaling = door ticketmaster.door ticketmaster wordt ticketmaster: onderwerp;de tickets wordt lijdend voorwerp;worden toegestuurd wordt stuurt toe =PV;De school schaft de computers aan.Toelichting: onderwerp = de computers. Dit wordt het lijdend voorwerp.doorbepaling= door de school. Dit wordt: de school=onderwerpworden aangeschaft wordt schaft aan =PV;De militaire politie verspreidt de mensenmassa.Toelichting:onderwerp=de mensenmassa. Dit wordt lijdend voorwerp;doorbepaling= door de militaire politie. Dit wordt militaire politie = onderwerp;wordt verspreid wordt verspreidt= PV;Zij kocht een tandenborstel. Toelichting: onderwerp = een tandenborstel. Dit wordt het lijdend voorwerp;doorbepaling = door haar. Dit wordt zij=onderwerp.werd gekocht wordt kocht = PV. Soms gaat een wethouder langere tijd met verlof. De raad kan dan een vervanger benoemen.De columniste Rubinstein formuleerde scherp. Zij overleed in 1990.Ab Osterhaus is een bekende viroloog. Hij is een expert op het gebied van ziekten die overdraagbaar zijn van dier op mens. Osterhaus is trouwens niet verbonden aan het RIVM.Toelichting: Probeer de zinnen helderder te formuleren. Maak er meerdere losse zinnen van en zet het belangrijkste voorop. In een tangconstructie zijn onderwerp en persoonsvorm uit elkaar geschreven met heel veel zinsdelen ertussen. Probeer die weer bij elkaar te brengen. Als de bijzin voorop staat krijgt deze meer nadruk. De nadruk moet juist liggen op de hoofdzin en diens onderwerp.  De oude tas was voor mij als een trouwe huisgenoot.Mijn trouwe hond heb ik in de avond moeten laten inslapen.Toelichting: Probeer de bijvoeglijke naamwoorden weg te laten. Voor een verhaal, of een gedicht is dit mooi taalgebruik, maar als je iets kort en bondig wil zeggen dan zijn dat de woorden die je als eerste weglaat. Ook alle bijwoordelijke bepalingen die de helderheid van de boodschap niet ten goede komen, laat je weg.  De fabriek breidt volgend jaar uit.We geven er momenteel de voorkeur aan de beslissing uit te stellen.U dient de documenten voor 1 januari terug te sturen.Toelichting: Nominalisaties zijn vaak te herkennen doordat ze worden gecombineerd met een van de volgende werkwoorden: plaatsvinden, gebeuren, geschieden, realiseren, komen tot, leiden tot etc. Het leidt tot formeel taalgebruik en is soms wel goed, maar meestal klinkt het te afstandelijk. Volgend jaar zal er een uitbreiding van de fabriek plaatsvinden.Een uitbreiding is hier een zelfstandig naamwoordUitstel van deze beslissing verdient momenteel de voorkeur.Uitstel is hier een zelfstandig naamwoordHet terugsturen van de documenten dient voor 1 januari te geschieden.Het terugsturen is hier een zelfstandig naamwoord.Je maakt dus van het werkwoord waar een zelfstandige naamwoord van gemaakt is weer een gewone werkwoordsvorm. Als de middagsessie is begonnen worden de antwoorden pas gepubliceerd om te voorkomen dat iedereen na het examen meteen deze gaat opzoeken.Af en toe moet je teruglezen wat je geschreven hebt, anders raak je de draad kwijt. Toelichting: De kern van een zin wordt gevormd door het onderwerp en het gezegde. Als je leest, zoek je onbewust naar de kern om de zin te begrijpen. Zet bij het schrijven deze twee elementen dus niet te ver uit elkaar en vooraan in de zin. Dat scheelt zoekwerk voor de lezer.  We kunnen ons best begrijpen dat je het niet aankan.Naam van de fout: contaminatie;Verbeterde zin: We kunnen best begrijpen dat je het niet aankan. (ons weglaten) OF: We kunnen ons best voorstellen dat je het niet aankan.Het bestuur heeft haar leden een uitnodiging gestuurd.Naam van de fout: foutief verwijswoordVerbeterde zin: haar moet zijn worden: bestuur is onzijdigEen groot percentage van de gezakten zijn al geweest om zich in te schrijven.Naam van de fout: incongruentieVerbeterde zin: een groot percentage is enkelvoudig: dus is ipv zijn.Ik besef me nu dat het moeilijk voor je moet zijn om alleen naar binnen te gaan.Naam van de fout: contaminatieVerbeterde zin: het is zich realiseren, Of:  beseffenEneco is een jonge dynamische onderneming die kwaliteit en service voorop stellen.Naam van de fout: incongruentie Verbeter de zin: voorop stelt, want het onderwerp is enkelvoudig.Mannen maken gebruik van de herenkleedkamer en niet van de dames.Naam van de fout:  foutieve samentrekkingVerbeterde zin: dameskleedkamer, anders is er betekenisverwarring.Uiteraard wil ik je graag helpen maar kan ik dat niet op ieder moment.Naam van de fout:  foutieve inversieVerbeterde zin: het moet zijn: maar ik kan niet…OF: ..maar dat kan ik niet op ieder moment.Naar de televisie kijkend ging de bel.Naam van de fout: onjuiste beknopte bijzinVerbeterde zin: Toen ik naar de televisie keek, ging de bel.Vanmorgen heb ik het profielwerkstuk afgemaakt en lever ik het morgen bij u in  Naam van de fout:  foutieve inversieVerbeterde zin: en ik lever het morgen bij u in.Na de was uit de machine te hebben gehaald, ging het lampje uit.Naam van de fout:  onjuiste beknopte bijzinVerbeterde zin: Nadat ik de was uit de wasmachine had gehaald, ging het lampje uit.Mag het Internationaal Gerechtshof in Den Haag wel beslissen over de legitimiteit van de muur tussen Israël en de Palestijnse gebieden? De Palestijnen hopen dat ze wel degelijk een bindende uitspraak zal doen. naam van de fout: foutief verwijswoord Verbeterde zin: …dat het / dat / dit wel degelijkNa op 13 oktober 2016 de Nobelprijs voor de Literatuur verrassend te hebben gewonnen, volgde een radiostilte rondom de 75-jarige muzikant Bob Dylan. naam van de fout: foutieve beknopte bijzinVerbeterde zin: Nadat hij/Bob Dylan op 13 oktober 2016 de Nobelprijs voor de Literatuur verrassend won (had gewonnen), volgde een radiostilte rondom de 75-jarige muzikant (Bob Dylan).Volgens veel mensen maakt het geen verschil uit of je veel of weinig rookt: het is allebei even slecht.naam van de fout: contaminatieVerbeterde zin:…maakt het geen verschil of je // maakt het niets / niet uit……We zijn al tien minuten bezig. Kom nu maar binnen en * niet weer te laat!naam van de fout: foutieve samentrekkingVerbeterde zin:…en kom  niet weer te laat.Bij dezen treft u de prijslijst aan en kunt u altijd bellen voor nadere informatie.naam van de fout: foutieve inversie Verbeterde zin: … en u kunt altijd bellen …Boeren en politici twijfelen of de landbouw de voornaamste bron is van de schade aan de natuurgebieden; volgens hen zou het kabinet haar maatregelen om de veestapel te verkleinen baseren op onvolledige en zelfs foute cijfers.naam van de fout: foutief verwijswoordVerbeterde zin: … het kabinet zijn maatregelen …Een van de maatregelen die nu al genomen wordt om de verkeersveiligheid te verbeteren, is dat fietsers geen telefoon of ander mobiel elektronisch apparaat meer mogen vasthouden tijdens het rijden.naam van de fout: incongruentie Verbeterde zin:… genomen worden om de …De tabaksindustrie is met haar tentakels het kankergezwel in onze maatschappij en die moet uitgeroeid worden met alle middelen die er zijn.naam van de fout: foutief verwijswoordVerbeterde zin:… en dat / het moet …Om een kans op het kampioenschap te maken zullen alle trainingen door alle spelers moeten worden bijgewoond.naam van de fout: foutieve beknopte bijzinVerbeterde zin: …zullen alle spelers alle trainingen moeten bijwonen // Omdat ze een kans op het kampioenschap willen maken, zullen …Als je allebei werkt, dan gaat je kind naar de crèche. Maar wie laat de hond uit? De uitlaatservice, een vaste routine!naam van de fout: pleonasmeVerbeterde zin:…een vaste gewoonte // een routine.Uw verzoek om uitstel van betaling is volkomen terecht en * kunt u gerust bij de rechtbank indienen.naam van de fout: foutieve samentrekking Verbeterde zin: …en dat / dit / het (ow à lv) kunt u ...Mevrouw, ik moet u helaas meedelen dat uw zoon geheel en totaal niet geïnteresseerd lijkt te zijn in onze lessen.naam van de fout: tautologieVerbeterde zin:…uw zoon geheel niet // … uw zoon totaal niet …Als mijn dochter de hele week hard gestudeerd heeft, dan wil ik haar in het weekend niet ontzeggen dat zij niet naar de disco mag.naam van de fout: dubbele ontkenningVerbeterde zin: …niet ontzeggen dat zij naar de disco mag. (zonder tweede keer niet) // …niet zeggen dat zij niet naar de disco mag.Ik geef toe, dat de social media tegenwoordig een te grote rol speelt in het verspreiden van persoonlijke nieuwsfeiten over beroemdheden.naam van de fout: incongruentie Verbeterde zin:…de media … rol spelen …      Aan zo’n fout heb ik echt een broertje dood aan. naam van de fout: foutieve herhalingVerbeterde zin: de tweede aan kun je weglaten De bijlage presenteert de toetsresultaten. personificatieJe moet niet leven om te werken, maar werken om te leven. chiasmeDie dictator is een onaardig mannetje. understatementEet je dat bordje ook nog op. metonymia (totem pro parte)Wat een schitterende jurk, best mooi ontworpen, wel een aardig model. anticlimaxZij steunen elkaar door dik en dun. tegenstellingDie onvoldoende is balen, balen, balen! herhalingIn het Rijksmuseum hangen nu vele mooie Rembrandts aan de muren! metonymia (totem pro parte)De droge bodem snakt naar regen. personificatieIk heb het bed, de kamer en het huis verlaten. tricolonSpreken is zilver, zwijgen is goud. parallellismeDeze plek is voor ons een veilige haven. metafoorWat is hij goed, uitstekend, misschien wel de allerbeste! climaxBarry Trotter is een beroemde tovenaar met een ronde bril, een Interrobang op zijn voorhoofd en een slecht karakter. parodieNu is het droog, maar straks krijgen we beslist regen! tegenstellingZe was te geschokt om adem te halen. hyperboolMijn grootvader is tot ons grote verdriet onlangs heengegaan. eufemismeDe leerlingen uit V6 hadden in het proefwerk spelling een paar foutjes gemaakt. ironieZij wil ook nooit niet mee naar het zwemparadijs. dubbele ontkenningNa de prachtige gitaarsolo van mijn klasgenoot zei de leraar: “Dat was best aardig.” sarcasmeDe kille klanken van de klarinet drongen nauwelijks tot hem door. synesthesieHet oorverdovende zonlicht scheen op het tere plantje. synesthesieMet warme stem las de begrafenisondernemer het gedicht voor. synesthesieHij is zo sloom als een slak. vergelijking‘k Kwam op 'n brugje, 'k kwam op 'n wegje, 'k kwam 'n roodbont hondje tegen. anafoorWaarom zou ik gaan stemmen? Het zijn toch allemaal zakkenvullers, die politici. cynismeToelichting: 1. stijlfigurenAntithese:  zuivere tegenstellingJan doet het GOED en Kees doet het FOUT.Paradox:  schijnbare tegenstellingEen BRANDEND stukje SNEEUW, LUISTEREN naar de STILTE.Contaminatie: verwarren van twee begrippen.Je VERWART twee dingen DOOR ELKAAR.Eufemisme: een verzachtende wijze van zeggen uit fatsoen. Positief bedoeld. Juf, mag ik even NAAR ACHTEREN?Understatement:  verzwakken van gevoelens, op de ander komen ze sterker over. Negatief bedoeld. Het bittere kruid van Marga MincoHyperbool:  overdrijvingIk heb een EEUW staan wachten.Litotes: een sterke bevestiging d.m.v. ontkenning van het tegenovergestelde.Het is NIET ONMOGELIJK dat hij nog komt.Retorische vraag:  waarin het antwoord besloten ligtZijn we hier niet al eerder geweest? Heb ik je niet gezegd, dat het niet zo kon?Climax: geleidelijke toeneming in kracht of spanning.fluisteren – praten – schreeuwen.Anticlimax:  geleidelijke afneming in kracht of spanning. (ook bij teleurstellende wending van een verhaal.)galopperen – draven – stapvoets gaan.Enumeratie: (opsomming)  gelijkwaardige zaken worden achterelkaar opgesomd.Kees, Jan, Piet, Klaas, Koos waren allen aanwezig.Parallellisme: opsomming betreft aantal zinnen, die op dezelfde wijze beginnen en ongeveer dezelfde gedachte uitdrukken.chiasme: een kruisstelling. Je zet in tegengestelde volgorde twee gelijke, overeenkomstige begrippen.Een voor allen, allen voor een.tricolon: opsomming in drieën.hart, hoofd en handen. Vezels, vitaminen, mineralen!anafoor: herhaling van hetzelfde woord, steeds aan het begin van de zin. Aarde, belangrijk voor ons allen. Aarde, waar wij op leven. Aarde, waarin we worden gelegd na de dood. ironie: milde spot. Het tegenovergesteld ezeggen wat je bedoeld. Dat is geen onaardig schilderijtje van je. sarcasme: bijtende spot. Bedoeld om te kwetsenMag het nog harder dan kan de hele klas meegenieten.cynisme: bittere spot. Niet meer geloven in de goede bedoelingen.Kan dat spieken nu stoppen, of zal ik dan maar meteen de antwoorden uitdelen zodat jullie ook eens een voldoende scoren.2. BeeldspraakVergelijking met als: twee zaken worden vergeleken, met als als voegwoordDe jonge man gedroeg zich ALS een dictator.Vergelijking zonder als: het voegwoord als ontbreekt Het subtropische eiland Kos is een paradijs voor vakantiegangers.Metafoor: Alleen het beeld wordt genoemd, maar het verbeelde wordt weggelaten.We stonden aan de VOET VAN DE BERG, met LOOD IN ZIJN SCHOENEN.Personificatie: Iets levenloos wordt levend voorgesteld.LIEFDE IS BLIND, Mijn HART ZEI me zijn raad niet op te volgen.Synesthesie: zintuiglijke vermenging.We liepen door de BITTERE KOU. Fagot met WARME TONEN.metonymia: een deel in plaats van een geheel, of andersom: een geheel in plaats van een deel. Nederland heeft het EK voetbal gewonnen. (Niet Nederland, maar het voetbalteam.)Geef me nog een glaasje! (Niet een glaasje, maar een glaasje met iets te drinken erin.)