Praktische Economie MAX 2021 M4 Heden, verleden en toekomst - Hoofdstuk 2 - Gezinnen in de tijd oefentoetsen & antwoorden

Het loon daalt niet mee met een afname van de arbeidsproductiviteit. Dit komt door Collectieve arbeidsovereenkomsten (cao’s). Dit zijn contracten tussen werkgevers en werknemers die bepalen onder welke omstandigheden mensen werken. In een cao staat bijvoorbeeld dat het looninkomen van oudere werknemers op peil blijft.Arbeidsproductiviteit begint al vóór de start van je eerste baan, omdat veel jongeren al een baantje hebben bij een supermarkt of in de horeca.Opmerking: schoolwerk hoort daar niet bij.Als er geen leerplicht meer zou zijn, zal in de bovenste grafiek de arbeidsproductiviteit minder hard stijgen en op een lager maximum uitkomen. Dit heeft als resultaat dat het loon ook minder hard stijgt en een lager maximum bereikt. Kennis en vaardigheden veroudert sneller. In feite zou er op die kennis (steeds sneller) moeten worden afgeschreven, zoals op machines, omdat die kennis op veel terreinen steeds minder waard wordt.Deze invloed kan worden gecompenseerd door voortdurende her- en bijscholing. Er gaan beroepen verloren, waardoor mensen moeten worden herschoold en de ontwikkelingen in veel beroepen vragen bijscholing. Dit wordt wel samengevat als “levenslang leren”. De lijn van de studieschuld begint al bij de geboorte. De lijn zou moeten beginnen als je gaat studeren en een studieschuld aangaat.De opbouw van het pensioenvermogen begint bij begin werk. De studieschuld wordt geleidelijk gecompenseerd door de opbouw van het pensioenvermogen.De opbouw van het pensioenvermogen heeft geen betrekking op het staatspensioen. De uitkering van het staatspensioen wordt betaald uit de premies van degenen die op dat moment werken / inkomen verdienen. Er wordt voor de uitkering van het staatspensioen dus niet gespaard.Bij deze figuur wordt ervan uitgegaan dat bij overlijden het opgebouwde vermogen geheel is verbruikt en er dus geen vermogen wordt nagelaten. In de grafiek komt “ruilen over de tijd” tot uitdrukking, omdat er in haar actieve periode soms meer inkomsten dan uitgaven zijn, zodat Diana dan kan sparen voor tijden dat het omgekeerde het geval is.Of:In de grafiek komt “ruilen over de tijd” tot uitdrukking, omdat Diana tijdens haar actieve periode pensioenpremies betaalt waardoor na haar pensionering haar pensioenuitkeringen betaald kunnen worden.Een gegeven dat zij op basis van de gegevens in de grafiek had kunnen opnemen is “financieel vermogen”.Er wordt financieel vermogen gevormd als Diana meer inkomsten dan uitgaven heeft / op vermogen wordt ingeteerd als Diana meer uitgaven dan inkomsten heeft.Let op: een verwijzing naar pensioenen is niet goed, aangezien het daarvoor gevormde vermogen niet uit de gegevens is af te leiden.Om de koopkracht van Diana te handhaven had het bedrijfspensioen moeten groeien van € 15.000 (€ 30.000 - €15.000) tot minimaal € 15.000 × 1,017520 = € 21.222 en het is maar gegroeid tot € 38.000 − € 18.000 = € 20.000.Let op: bij koopkrachthandhaving moet het pensioen meestijgen met de inflatie. Dus het percentage 2,25% niet gebruiken.Als het pensioen meestijgt met de gemiddelde landelijke inkomensstijging zullen de uitkeringen hoger zijn dan als het pensioen mee stijgt met de inflatie, zodat tijdens de actieve periode hogere premies betaald moeten worden / meer vermogen moet worden gevormd. Variant 2 geeft de politieagent weer.                                                                          Verschillen en de verklaring voor de verschillen:De start van het werk begint bij de piloot later dan bij de politieagent vanwege een langere studie.De piloot heeft een groter negatief financieel vermogen dan de politieagent in de beginfase vanwege hogere studiekosten.De piloot heeft een groter eindvermogen dan de politieagent vanwege meer mogelijkheden om te sparen.De piloot heeft een hoger looninkomen dan de agente vanwege een hogere arbeidsproductiviteit.De piloot heeft een hogere maximale arbeidsproductiviteit dan de politieagent doordat hij hoger geschoold is.De piloot heeft een hoger permanent consumptieniveau dan de politieagent doordat hij een hoger looninkomen heeft / een hoger financieel eindvermogen heeft.De piloot gaat eerder met pensioen. Het opgebouwde financieel vermogen maakt dit mogelijk.Het permanente consumptieniveau ligt onder het maximale loonniveau, omdat het permanente consumptieniveau gedurende een heel leven geldt. Het maximale niveau van het looninkomen geldt maar voor een beperkt deel van het leven. Het loon moet dus worden uitgesmeerd over een heel leven.In levensfase b - c moet er worden geleend, omdat het looninkomen lager is dan het constante consumptieniveau, waardoor het financieel vermogen afneemt maar minder snel dan het begin van de lijn, omdat er in deze fase extra moet moet worden geleend voor de studie en er nog geen looninkomen is.  Als het inkomen onder de $ 8 uitkomt (doordat bijvoorbeeld bij ziekte het inkomen van een gezinslid wegvalt), is het over 5 jaar verwachte inkomen lager dan het huidige.Een hoger inkomen maakt het mogelijk om meer scholing te volgen doordat   kinderen niet meer hoeven mee te werken om het gezinsinkomen aan te vullen / doordat meer geld beschikbaar is voor investeringen in scholing. Dit biedt uitzicht op een hogere inkomenstoename in latere jaren. Punt a: Sander zal 100.000 euro sparen; punt b: Sander zal niet lenen of sparen.In de prepensioen-periode wordt € 300.000 - € 200.000 = € 100.000 gespaard. In de pensioenperiode beschikt Sander over een budget van € 660.000. Dit is € 660.000 - € 550.000 = € 110.000 meer vergeleken met de prepensioen-periode. Het gespaarde geld heeft dus € 110.000 - € 100.000 = € 10.000 opgeleverd. Dit is een rente van € 10.000 / € 100.000 x 100% = 10%.Beide mogelijkheden die Nina suggereert zijn:Een lagere rente betekent dat sparen minder aantrekkelijk wordt ten opzichte van lenen, waardoor mensen geneigd zijn om minder te gaan sparen.Aan de andere kant betekent een lagere rente dat mensen een minder hoog consumptieniveau kunnen bereiken in de pensioenperiode, zodat ze juist geneigd kunnen zijn om meer te gaan sparen om toch het gewenste consumptieniveau te kunnen blijven halen.