Praktische Economie MAX 2021 M4 Heden, verleden en toekomst - Hoofdstuk 3 - De overheid in de tijd oefentoetsen & antwoorden

Staatsobligaties zijn schuldbekentenissen van de overheid met een vaste looptijd en een vast rentepercentage.De overheid leent nu geld voor het bekostigen van collectieve goederen en doet dus een investering waarvoor het benodigde geld pas later in de vorm van belastingen wordt ontvangen.Structurele uitgaven zijn uitgaven die jaarlijks terugkomen. Voorbeelden zijn uitgaven aan onderwijs, gezondheidszorg, defensie en infrastructuur.Incidentele uitgaven zijn uitgaven die af en toe voorkomen en zijn in de regel niet goed te plannen. Voorbeelden zijn uitgaven aan de opvang van asielzoekers vanwege een oorlog en uitgaven aan maatregelen die genomen moeten worden om de gevolgen van een lockdown vanwege een besmettelijke ziekte op te vangen. Voorbeelden van positieve externe effecten: goed opgeleide onderzoekers die milieuvriendelijke producten ontwikkelen en goed opgeleide dokters die ervoor zorgen dat er weinig ziekteverzuim en productie-uitval is in een land.Let op: uit jouw antwoord moet duidelijk blijken dat je weet wat een positief extern effect is. De maatschappij moet er iets aan hebben. Dus niet: “als je goed geschoold bent heb je een hoger loon”, maar wel: “als je goed geschoold bent heb je een hoger loon, omdat je een hogere arbeidsproductiviteit hebt die bijdraagt aan de economische groei ”Mensen die geen extra onderwijs hebben genoten worden productiever door een collega die wel extra onderwijs heeft genoten, omdat hij/zij nuttige tips geeft en de werkplaats efficiënter inricht. Als de anderen productiever zijn word jij zelf ook productiever en zal je looninkomen dus stijgen.De overheid betaalt het onderwijs van de jongeren met belastingen die zijn betaald door de huidige beroepsbevolking.Deze investering in menselijk kapitaal wordt later terugverdiend doordat de nieuwe beroepsbevolking die goed opgeleid is goede dingen kan doen voor de maatschappij, bijvoorbeeld goede dokters en architecten.De overheid investeert in de verhoging van de toekomstige productiviteit, omdat een stijging van de productiviteit noodzakelijk is voor economische groei: de groei van het bruto binnenlands product (bbp). Hiermee wordt de toekomstige welvaart veilig gesteld. Bij een welvaartsvast pensioen stijgen de pensioenuitkeringen mee met de lonen. Welvaartsvast pensioen in 2010 = 1,008 × € 2.000 = € 2.016. Bij een waardevast pensioen stijgen de pensioenuitkeringen mee met de inflatie Waardevast pensioen in 2010 = 1,014 × € 2.000 = € 2.028.Maatregel 1 valt af, doordat de prijzen meer stijgen dan de lonen, zullen de waardevaste uitkeringen meer stijgen dan de welvaartsvaste uitkeringen. Casper is al met pensioen. Extra beleggingsrisico betekent ook een grotere kans op verlies. Een eventueel vermogensgat zou niet meer (door Casper) te repareren/compenseren zijn. Hij kan niet zomaar extra verdienen door meer te gaan werken bijvoorbeeld. Een factor die de stelling van Ria ondersteunt is: de uitkeringen in België zijn lager waardoor een lager premiepercentage kan volstaan om de benodigde uitkeringen op te brengen.Of:In België is het draagvlak groter / (premie-)inkomen hoger waardoor een lager premiepercentage kan volstaan om de benodigde uitkeringen op te brengen. In 2011 heeft de overheid een tekort van € 29 miljard. Dit tekort moet worden geleend en hierdoor zou de staatsschuld met € 29 miljard moeten groeien. De staatsschuld is echter gegroeid met € 401 miljard (staatsschuld 2011) – € 379 miljard (staatsschuld 2010) is € 22 miljard. Er is dus € 29 miljard - € 22 miljard = € 7 miljard afgelost.Een overheidstekort kan gezien worden als uitgestelde belastingheffing, omdat      het tekort leidt tot een toename van de overheidsschuld die verplichtingen (rentelasten en aflossing) veroorzaakt,welke uiteindelijk met toekomstige belastingontvangsten betaald moeten worden.Let op: beide deel-antwoorden moeten worden genoemd voor een volledig antwoord.Overheidstekort: Het overheidstekort is 2,2% van het bbp, dus voldoet aan de eis van ≤ 3%.Overheidsschuld:bbp = € 14 mld  / 0,022 = € 636 miljard (mag worden afgerond op hele miljarden)overheidsschuld = € 456 mld  / € 636 miljard x 100% = 71,7%overheidsschuld: 71,7% van het bbp, dus voldoet niet aan de eis van ≤ 60%Let op: het vermelden van de conclusie is belangrijk voor een volledig antwoord. Een werknemer met een relatief lage tijdsvoorkeur zal liever nu sparen en later consumeren.Dit betekent dat de werknemer voor de doorsneepremie zal kiezen omdat dan de pensioenopbouw later relatief lager / de consumptie relatief hoger is vergeleken met het andere systeem.Let op: beide deel-antwoorden moeten worden genoemd voor een volledig antwoord.Een stijgende levensverwachting betekent dat pensioendeelnemers langer een pensioenuitkering krijgen waardoor er meer vermogen opgebouwd zal moeten worden (gegeven de gegarandeerde levenslange uitkering).Dit betekent dat gedurende een loopbaan een werknemer een groter percentage pensioenpremie zal moeten betalen dus de lijn verschuift omhoog.Let op: beide deel-antwoorden moeten worden genoemd voor een volledig antwoord. Tijdens een economische crisis kan de CB proberen door een renteverlaging de kredietverlening te stimuleren en sparen te ontmoedigen, met als doel de bestedingen te laten toenemen (en de economie te laten groeien).Bij pijler 1 is er geen sprake van ruilen over de tijd. Het staatspensioen (AOW) is gebaseerd op het omslagstelsel. Dat is te zien doordat uitkeringen aan AOW-gerechtigden (voor het merendeel) worden gefinancierd uit premies die in hetzelfde jaar zijn betaald.Of:Bij pijler 1 is er geen sprake van ruilen over de tijd.Bij het kapitaaldekkingsstelsel zou sprake moeten zijn van het vastzetten van geldmiddelen voor later, en dat is hier niet het geval.De hoogte van de uitkering uit het aanvullende bedrijfspensioen (pijler 2) kan het aanvullende bedrijfspensioen (pijler 2) bedreigen,omdat het aanvullende bedrijfspensioen voor 74% afhankelijk is van beleggingsopbrengsten.Bij een economische crisis zullen de beleggingsopbrengsten tegenvallen en zullen de pensioenuitkeringen lager uitvallen.Let op: beide deel-antwoorden moeten worden genoemd voor een volledig antwoord.De verklaring van de stelling van de ministers van SZW is:Bij het verhogen van de AOW-leeftijd neemt het aantal premieplichtigen toe / neemt het aantal premie-jaren (aantal jaren waarover premie is opgebouwd) toeen het aantal uitkeringsgerechtigden af, waardoor de premie kan dalen en het netto-inkomen van de premieplichtigen kan stijgen.Let op: beide deel-antwoorden moeten worden genoemd voor een volledig antwoord.Het reële pensioen zoals geformuleerd bij pijler 2 is niet welvaartsvast.Er is sprake van een welvaartsvast pensioen, als de uitkeringen worden gekoppeld aan de gemiddelde stijging van de cao-lonen. Hiervan is in de formulering van het reëel pensioen geen sprake. (Dit wordt alleen gecorrigeerd voor inflatie).