Nieuw Nederlands 6e ed/FLEX - Hoofdstuk 2 - Lezen oefentoetsen & antwoorden

Hieronder de tekstdoelen met enkele bijbehorende tekstsoorten: informeren: uiteenzetting, of een van de volgende tekstsoorten: (achtergrond)artikel, bijsluiter, column (soms), familiebericht, folder, gebruiksaanwijzing, handleiding, instructie, nieuwsbericht, notulen, rapport, recensie, recept, studieboek, verslagopiniëren: beschouwing,of een van de volgende tekstsoorten: column (soms), discussiestuk, recensie (soms)overtuigen: betoog, of een van de volgende tekstsoorten: column (soms), ingezonden brief, recensie (soms), redactioneel commentaaractiveren: advertentie, affiche/poster, betoog (soms), brochure, column (soms), direct mail, flyer, recensie (soms), reclamefolderamuseren: column (soms), gedicht, mop, roman, strip, verhaal Hieronder worden de drie belangrijkste tekstsoorten uitgebreid toegelicht: Een uiteenzetting is bedoeld om de lezer te informeren: een bepaald onderwerp wordt objectief uitgewerkt. De auteur legt bijvoorbeeld iets uit, hij beantwoordt een vraag, hij draagt oplossingen aan voor een probleem of hij geeft een historisch overzicht van iets. In een uiteenzetting staan meestal veel feiten en toelichtingen of voorbeelden. De hoofdgedachte van een uiteenzetting is vaak een constatering (= de vaststelling van een feit of een verschijnsel), bijvoorbeeld: ‘Er worden steeds meer maatregelen bedacht om het gebruik van plastic tegen te gaan.’Een betoog is bedoeld om te overtuigen: de schrijver wil dat de lezers zijn mening (standpunt) over een bepaalde kwestie overnemen. Die mening is ook de hoofdgedachte van de tekst, bijvoorbeeld: ‘Scholen moeten niet eerder dan om 10 uur met de lessen beginnen.’ De auteur geeft argumenten voor zijn standpunt en soms weerlegt hij argumenten die de lezers tegen zijn standpunt kunnen inbrengen: hij toont aan dat die minder zwaar wegen dan zijn eigen (vóór)argumenten.Een beschouwing is bedoeld om te opiniëren: de auteur wil zijn lezers zelf over iets laten nadenken, zodat ze zich er een mening over kunnen vormen. Hij geeft bijvoorbeeld de voor- en nadelen van een verschijnsel, verschillende meningen van deskundigen en betrokkenen over een kwestie, de oorzaken en gevolgen van een probleem, verschillende oplossingen en de voor- en nadelen van die oplossingen. De hoofdgedachte van een beschouwing is dan ook vaak een formulering als ‘Hoewel we moeten accepteren dat alles in onze maatschappij tegenwoordig sneller gaat dan vroeger, is het nog maar de vraag of we ons er werkelijk door bevrijd voelen en of we echt tijd overhouden.’ Het verband tussen hoofdgedachte, tekstdoel en tekstsoort:Bij een uiteenzetting is de hoofdgedachte vaak een constatering.Een betoog heeft als hoofdgedachte altijd een mening (standpunt).Bij een beschouwing is de hoofdgedachte meestal dat er over het onderwerp meer oplossingen/antwoorden/meningen enz. (mogelijk) zijn.Een activerende tekst heeft als hoofdgedachte dat de lezer iets moet gaan doen of ergens mee moet ophouden.De functies van tekstgedeelte en de tekstsoort/het tekstdoel: Veel uitleg of toelichtingen zijn een aanwijzing voor uiteenzetten/informeren.Argumenten of bewijzen duiden meestal op betogen/overtuigen.Verschillende meningen, oplossingen, kanttekeningen of nuanceringen betekenen vaak dat de tekst een beschouwend/opiniërend karakter heeft.Aansporingen aan de lezer wijzen vaak op activeren. De tegenstellingen die aan de orde komen zijn:  leven – sterven vroeger – nu alledaagse realiteit – periferie van het menselijk bewustzijn ontwikkelde wereld – andere landen jong – oud “En Vadertje … en beweeg!” (Alinea 4) D. In iedere alinea verduidelijkt de schrijver zijn uitspraken met voorbeelden. In alinea 3 staat: ‘Exemplarisch hiervoor zijn…’ Hieraan kun je zien dat er voorbeelden volgen.  De kern van een goed antwoord is:Dankzij de gezondheidszorg kunnen meer mensen oud worden (deel 1), maar daardoor zijn er veel meer mensen die zorg nodig hebben (deel 2) en dat maakt de gezondheidszorg onbetaalbaar (conclusie).  C. Het doel van de tekst is overtuigen; we hebben hier met een betoog te maken. Alle andere opties geven andere doelen weer.