BuiteNLand 4.0 ed/FLEX - Hoofdstuk 4 en 5 - HERHALING Wereld en Aarde oefentoetsen & antwoorden

Drie van de volgende locatiefactoren moet je benoemd hebben in je antwoord:beschikbaarheid van voldoende arbeidskrachtenbeschikbaarheid van geschoolde arbeidskrachtenbereikbaar per spoor/autoweg/ schipbetaalbare grondpolitieke stabiliteit in het land  Toelichting:Je hebt het begrip locatiefactoren geleerd. Het is behandeld in de theorie in leerjaar 5 vwo, maar komt in de opgaven van bovenstaande paragrafen ook telkens terug. Locatiefactoren verschillen per type bedrijf. Volkswagen is een bedrijf dat relatief hoogwaardige producten produceert (auto’s). Hiervoor zijn andere locatiefactoren geschikt dan voor bijvoorbeeld een textielfabriek die kleding produceert. Daarom is bijvoorbeeld het antwoord ‘’laag opleidingsniveau’’ hier fout. Om een auto te produceren / assembleren is wel degelijk een behoorlijk opleidingsniveau nodig.  Brazilië heeft de grootste bevolking van Zuid-Amerika, dus de grootste potentiële afzetmarkt. Toelichting:In deze vraag komen meerdere begrippen uit §4 samen zoals opdelen van de productieketen, nieuwe internationale arbeidsverdeling en reshoring. De begrippen worden niet letterlijk gevraagd, maar je hebt de betekenis wel nodig om goed antwoord te kunnen geven op de vraag. Daarnaast wordt gevraagd om te antwoorden vanuit de demografische dimensie. Iets wat ook veel gevraagd wordt op het eindexamen. Bij de demografische dimensie moet je een antwoord geven waarbij je uitgaat van alles wat je kunt tellen aan bevolkingsgegevens. In het geval van deze vraag moet je ingaan op de bevolkingsomvang. Hoe meer mensen, hoe meer potentiële klanten voor Volkswagen. Zeker ook omdat Brazilië een van de BRIC(S)-landen is waar de economie de afgelopen jaren hard groeit. Steeds meer Brazilianen kunnen zich een auto veroorloven.  Onderzoek (Research en Development) is iets wat vaak niet wordt uitgeschoven naar de semiperiferie. Meestal ontbreekt de kennis, ervaring, goed geschoold personeel in (semi) perifere staten, zoals Brazilië, waardoor dit soort bedrijfsactiviteiten van multinationals plaatsvinden in centrumlanden. Blijkbaar is het opleidingsniveau in Anchieta dusdanig dat Volkswagen ervoor kiest om onderzoek en design uit te besteden aan deze stad.  Toelichting:Deze vraag gaat vooral over de gevolgen van globalisering (in de semiperiferie). Je zou de opening van dit designcentrum ook een spread effect van globalisering kunnen noemen. Echter, is het niet iets wat je verwacht in Brazilië omdat dit soort activiteiten vooral tot centrumlanden beperkt blijven. Je moet hier dus vooral ingaan op de tegenstelling van het uitbesteden van R&D-activiteiten. Ga eerst uit van de plek van Brazilië in het wereldsysteem en leg daarna de tegenstelling uit.  Economische dimensie: de productie van auto’s kost relatief veel energie. Door te investeren in een stuwdam beschikt VW zelf over voldoende en betaalbare elektriciteit. Ecologische dimensie: elektriciteitsproductie d.m.v. stuwdammen is “groene energie”. Het levert geen luchtverontreiniging (CO2) op en zorgt voor een positief imago voor VW.  Toelichting:Ook in deze vraag zit een tegenstelling verwerkt. VW investeert namelijk geld waar het op het eerste oog niets voor terugkrijgt. Het is dus belangrijk om bij deze vraag na te denken waarom VW dit doet en wat de positieve gevolgen zijn voor het bedrijf zelf.  Enerzijds is er een economisch voordeel, namelijk goedkope stroom voor een productieproces wat veel energie kost en anderzijds is het voor het imago van de auto-industrie, waar VW onderdeel van is, ook beter, omdat de auto-industrie natuurlijk als vervuilend bekend staat.  Oorzaak: Daar werden de slaven vandaan gehaald / Dit gebied werd slechts geëxploiteerd door de kolonisten.Gevolg: Voor slavenhandel is het niet nodig het binnenland in te gaan. / Er werd niet permanent gevestigd om de cultuur over te brengen. Toelichting:Een aantal zaken zijn van belang om deze vraag goed en volledig te beantwoorden.Ten eerste het begrip diffusie, wat verspreiding betekent, het gaat dus om verspreiding van het christendom in Afrika. Dit begrip wordt in §2 en 5 van dit hoofdstuk behandeld (in combinatie met kolonialisme)Daarnaast wordt er gevraagd om een verklaring vanuit de historische dimensie. Dit gaat over het verleden en in dit geval over de tijd van kolonialisme. Tenslotte wordt in de vraag specifiek gevraagd om een oorzaak-gevolgrelatie. Zoals je in de uitwerking kunt zien worden beide zaken apart genoemd en duidelijk onderscheiden van elkaar. Het is aan te raden om je antwoord op dezelfde manier vorm te geven, zo weet je of je volledig bent in je antwoord.  Oorzaak: China heeft een snel groeiende economie die gebaseerd is op de maakindustrie / laagwaardige industrieproducten.      Gevolg: Daarom heeft China veel behoefte aan grondstoffen en energie (olie) waar het Afrikaanse continent rijk aan is. Toelichting:Bekijk eerst de atlaskaart uitvoerig voordat je antwoord geeft op de vraag. Het gaat vooral over het verschil tussen het type economie van China en dat van de meeste Afrikaanse landen. Je ziet in de kaart duidelijk dat de Chinese economie voornamelijk draait op de maakindustrie en die van Afrika op grondstoffen.Vervolgens leg je in je antwoord de koppeling tussen de grondstoffen die Afrika aan China levert om de maakindustrie in China draaiende te houden.  Vergelijking: in tegenstelling tot Europa is China geen voormalige kolonisator van het Afrikaanse continent;Gevolg: en daarom meer als gelijke partner voelt dan de Europese overheersers.OF:    Vergelijking: In tegenstelling tot Europa stelt China weinig / geen eisen als het gaat om arbeidsomstandigheden / mensenrechten; Gevolg: waardoor Afrika met minder handelsbelemmeringen met China kan handelen dan met Europa.Toelichting:In het eerste gedeelte van het antwoord ga je op zoek naar een verschil tussen China en Europa met betrekking tot handel en kolonialisme. In het tweede gedeelte beredeneer je waarom het daardoor logischer is om met China te handelen dan met Europese landen.  De Oost-Pacifische rug is ontstaan doordat convectiestromingen richting het aardoppervlak bewegen en twee platen van elkaar af bewegen / divergeren. De Sala y Gómez rug is ontstaan doordat een plaat over een hotspot bewoog. Toelichting:In de vraag staat duidelijk vermeld dat je de ruggen afzonderlijk moet behandelen. Dit betekent dat de ontstaanswijze van beide ruggen dus verschillend is. Door goed naar de atlaskaart te kijken zie je dat de Oost-Pacifische rug een noord-zuid-oriëntatie heeft en de Sala y Gómezrug een west-oost-oriëntatie. De Oost-Pacifische rug volgt exact de plaatgrens die je op atlaskaart 238/224 ziet. Dit betekent dat deze door divergentie is ontstaan.Op kaart 238/224 zie je verder dat er een hotspot onder Paaseiland aanwezig is. Dit is de verklaring voor de aanwezigheid van de Sala y Gómezrug nabij Paaseiland. Tufsteen ontstaat uit vulkanisch as dat versteend/samengeklonterd is;Tufsteen is makkelijk te bewerken omdat het een relatief zacht/poreus gesteente is. Toelichting:Het ontstaan van tufsteen heb je letterlijk geleerd in § 5.6. Dit moet je kunnen reproduceren. De gemakkelijke bewerking van tufsteen gaat over de eigenschappen van dit gesteente. Aangezien het bestaat uit samengeklonterde as lijkt het op een sedimentgesteente. Dit is, bijvoorbeeld net als kalksteen, relatief eenvoudig bewerkbaar.  Oorzaak: De zeestromen / de overheersende winden gaan in een grote boog om Paaseiland heen;Gevolg: waardoor de zeilschepen (door wind en zeestromen aangedreven) van de Europese ontdekkingsreizigers meestal in een grote boog om Paaseiland heen voeren. Toelichting:Je antwoord moet in ieder geval uitgaan van de atmosferische luchtcirculatie. Dit staat in de vraag vermeld en moet dus onderdeel van je antwoord zijn. In §5.1 heb je geleerd dat de atmosferische circulatie de overheersende windrichting bevat (in combinatie met door de wind aangedreven zeestromen). Bekijk op de atlaskaarten goed de overheersende windrichting en zeestromen in dit gebied. Wat opvalt is dat de winden vooral van Paaseiland afwaaien en de zeestromen om Paaseiland heen gaan. Dit maakt dat Paaseiland erg laat ontdekt werd, aangezien schepen op natuurlijke wijze nooit bij Paaseiland aankwamen.  In dat deel van de Grote Oceaan overheersen hoge (lucht)drukgebieden. In deze gebieden daalt de lucht waardoor eventueel vocht verdampt en droge condities ontstaan;boven het eiland wordt de lucht juist verwarmd/stijgt lucht op. Wanneer lucht verwarmd wordt / opstijgt koelt deze af, waardoor condensatie / wolkenvorming ontstaat.  Toelichting:In de theorie van §5.1 en §5.2 heb je geleerd dat condities waarin weinig neerslag valt altijd uitgaan van hoge luchtdruk, aflandige winden, koude zeestromen of de lijzijde van een gebergte. De atlaskaart die je dient te gebruiken gaat over luchtdruk waardoor het antwoord je ook die kant op moet leiden. Op atlaskaart 240/228 zie je duidelijk dat er het hele jaar een hogedrukgebied boven Paaseiland ligt wat voor droge condities moet zorgen. In het tweede gedeelte van het antwoord moet je juist aantonen dat er boven Paaseiland wel neerslag valt ondanks de aanwezigheid van dit hogedrukgebied. Je hebt geleerd dat landmassa’s sneller opwarmen dan water. Door deze sterke opwarming ontstaat verdamping en opstijgende lucht waardoor alsnog neerslag kan ontstaan.  De voorwaarde die wordt bedoeld is veel neerslag.Dit is te zien op atlaskaart 78A (55e editie) of 70A (56e editie). Toelichting:In §5.5 heb je geleerd dat karstverschijnselen alleen kunnen ontstaan in relatief natte gebieden die overwegend uit kalksteen bestaan. Dit gesteente lost namelijk relatief eenvoudig op in (zuur) water. In dit geval zoek je dus naar bewijs voor natte condities in dit gebied. De neerslagkaart in de atlas leidt je naar het juiste antwoord.  In werkelijkheid stopt de rivier hier niet met stromen, maar stroomt deze ondergronds verder. Dit is op de atlaskaart niet zichtbaar omdat deze alleen de bovengrondse rivieren laat zien. De aanwezigheid van een ondergrondse rivier / het ineens stoppen van de rivier bewijst dat hier grotten in de ondergrond aanwezig zijn.  Toelichting:Om deze vraag goed te beantwoorden is wat inzicht nodig, maar het is niet erg complex. Grotten zijn natuurlijk een ondergronds fenomeen en niet zichtbaar op een atlaskaart die alleen een weergave geeft van het aardoppervlak. Wanneer een rivier ineens verdwijnt en verderop weer doorstroomt, moet dit je een aanwijzing geven voor de aanwezigheid van grotten in de ondergrond.  In de tropische zone zijn de omstandigheden het meest ideaal voor grotvorming/ karstverschijnselen, want in de tropische zone valt veel neerslag en is bovendien een hoge temperatuur. Deze omstandigheden zijn ideaal om veel chemische verwering te laten ontstaan, waardoor de karstverschijnselen sneller vormen. Toelichting:In deze vraag maak je de koppeling tussen karstverschijnselen (§5.3), klimaatzones en verwering (§5.2). Geef eerst de juiste klimaatzone en begin dan pas aan je redenering. Je redenering bestaat alleen maar uit het verder uitleggen van de klimaatzone. Op het einde moet je dan nog de koppeling maken tussen de kenmerken van het klimaat en waarom dit ideaal is voor chemische verwering/ het ontstaan van grotten.