Praktische Economie MAX 2021 M8 Conjunctuur en economisch beleid - Hoofdstuk 1 - De conjunctuurbeweging oefentoetsen & antwoorden

Je spreekt van een economische recessie als de reële economische groei twee kwartalen achter elkaar negatief is. Je spreekt van een economische depressie als de reële economische groei drie kwartalen achter elkaar negatief is.Econometrie is een onderdeel van de economische wetenschap dat economische verschijnselen meet en voorspelt met behulp van wiskundige modellen en statistieken. Vier oorzaken van prijsrigiditeit:Het niet willen schenden van de sociale norm. Aanbieders zijn minder geneigd de prijzen aan te passen als ze dat niet goed kunnen onderbouwen. Bijvoorbeeld de prijs verhogen bij een vraagtoename kan worden gezien als een poging om woekerwinsten te behalen.Winstmaximalisatie. Het is moeilijk om te bepalen welke prijs de winst maximaliseert. Als bij een bepaalde prijs aanbieders onvoldoende winst maken, laten ze het zo. Misschien dat een andere prijs meer winst oplevert, maar aanbieders zullen niet snel experimenteren met de prijs om geen klanten kwijt te raken.Loonstarheid. Productiekosten kunnen niet snel worden aangepast. Vooral personeelskosten zijn een starre kostenpost. Lonen kunnen niet zomaar dalen of stijgen als de vraag naar arbeid verandert. Werknemers zijn bijvoorbeeld in vaste dienst en hun salaris is vastgelegd in een cao. Lonen staan voor een lange tijd vast en iemand in vaste dienst kan niet per direct ontslagen worden.Geldillusie. Bij geldillusie denken mensen in nominale waarden en niet in reële waarden. Als bij een inflatie van 2% een winkelier zijn prijs met 2% verhoogt, denken de mensen dat alleen die winkelier 2% duurder is geworden. Door geldillusie kunnen aanbieders minder makkelijk hun prijs verhogen.De conjunctuurlijn wijkt af van het langetermijngroeipad, omdat de economische omstandigheden de hele tijd veranderen. Door prijsrigiditeit sluiten op korte termijn vraag en aanbod niet overal goed op elkaar aan. De economie wijkt dan af van het langetermijngroeipad, waardoor de economische groei afwijkt van de trendmatige groei. Tegelijkertijd zorgen de krachten van vraag en aanbod er via het marktmechanisme voor dat de economie telkens wil terugkeren naar het langetermijngroeipad. Zo ontstaat een conjunctuurlijn die rondom het langetermijngroeipad slingert. Hoogconjunctuur kan gepaard gaan met afnemende werkloosheid, omdat de vraag naar producten stijgt zodat de productie van de bedrijven toeneemt en daarmee de vraag naar arbeid.Afnemende werkloosheid kan de hoogconjunctuur versterken, omdat afnemende werkloosheid gepaard gaat met een toename van de koopkracht zodat de vraag naar producten stijgt en daardoor de productie van de bedrijven. Structurele werkloosheid, machines gaan arbeid vervangen; het productieproces verandert.Conjuncturele werkloosheid, de vraag naar Nederlandse toerisme valt tegen.Structurele werkloosheid, de ontwikkeling van de digitale infrastructuur verandert het productieproces.Structurele werkloosheid, door faillissement wordt het aantal arbeidsplaatsen kleiner door verandering aan de aanbodzijde.Conjuncturele werkloosheid, de vraag naar auto’s valt tegen.Frictiewerkloosheid, schoolverlaters vinden hun eerste baan na enige tijd.Conjuncturele werkloosheid wordt bepaald door de output gap. Bij een dalende output gap neemt de conjuncturele werkloosheid toe en bij een stijgende output gap neemt de conjuncturele werkloosheid af. Bij een stijgende output gap neemt de productie toe. Voor deze groeiende productie is meer arbeid nodig, waardoor de werkloosheid daalt. Bij een dalende output gap neemt de productie af. Door de bijbehorende dalende vraag naar arbeid neemt de werkloosheid toe.Bij een output gap van 0 procent is er geen conjuncturele werkloosheid. De economie bevindt zich op het lange termijn groeipad.Bij een stijgende output gap neemt de inflatie toe en bij een dalende output gap neemt de inflatie af. Als er op een markt meer gevraagd wordt dan er wordt aangeboden en het aanbod kan niet snel aan de toegenomen vraag voldoen, stijgen, vooral op korte termijn, de prijzen.Opmerking: in de praktijk gaat dit niet precies op. Dat komt doordat inflatie ook ontstaat door veranderingen in de maatschappelijke geldhoeveelheid.Alleen op de lange termijn is de structurele werkloosheid gelijk aan de natuurlijke werkloosheid bij een bepaalde economische structuur. Op de lange termijn zijn lonen en prijzen flexibel en draagt loonstarheid en prijsrigiditeit niet meer bij aan de structurele werkloosheid. Op het langetermijngroeipad is er alleen natuurlijke werkloosheid en is er sprake van full employment: iedereen die wil werken heeft een baan of is op zoek naar een baan, waarbij de kans op het vinden van een baan niet afhankelijk is van de conjunctuur. Door het afnemende consumentenvertrouwen neemt de consumptie af, waardoor de productie stagneert en de werkgelegenheid wordt aangetast, zodat de werkloosheid zal toenemen.Het overheidssaldo is procyclisch. Het saldo stijgt bij een hogere economische groei, terwijl bij een lagere economische groei het saldo daalt. In tijden van hoogconjunctuur wordt er meer besteed, waardoor de belastinginkomsten stijgen. Tegelijkertijd daalt de werkloosheid, waardoor de uitgaven aan bijstandsuitkeringen dalen. Beide effecten verkleinen het tekort van de overheid en kunnen zelfs omslaan in een overschot. In tijden van laagconjunctuur gebeurt het tegenovergestelde. Het tekort van de overheid neemt dan toe.Het effect dat de hoogconjunctuur kan hebben gehad is dat de binnenlandse vraag van bedrijven en gezinnen stijgt, waardoor er in dit land ook meer vraag is naar buitenlandse producten. De import van dit land stijgt. Andersom gebeurt hetzelfde: als de vraag naar buitenlandse producten stijgt, koopt het buitenland ook meer producten. De export van dit land stijgt. Door de hoogconjunctuur zal de internationale handel stijgen.  De indicator failissementen en de indicator werkloosheid kunnen als achterlopende conjunctuurindicatoren worden gezien, omdat bedrijven failliet gaan na een slechte economische periode en mensen pas ontslagen worden als het een tijd niet goed gaat met een bedrijf.Bedrijven zijn in het begin van een economisch herstel nog niet zeker van de mate en de lengte van dit herstel en dus eerst aan de groeiende arbeidsvraag als gevolg van toenemende productie zullen voldoen met uitzendkrachten en in mindere mate / nog niet met een uitbreiding van het aantal vaste werknemers. Omgekeerd zullen bedrijven als het slechter gaat met de economie eerst de uitzendkrachten ontslaan en daarna pas de vaste werknemers, omdat door wettelijke regelingen werknemers niet zomaar ontslagen kunnen worden.De uitvoer en de investeringen liggen onder de trend en zullen waarschijnlijk leiden tot een afname van de groei van het bbp, waardoor de arbeidsvraag afneemt en de werkloosheid toeneemt.De trendmatige groei is 1,8% en de afwijking van de trendmatige groei is 0,5.De groei in juni 2023 is dan 1,8 + 0,5 = 2,3. De afname van de groei tussen juni en mei is 0,25.Dit betekent dat het verschil tussen de groei van juni en de groei van mei -0,25 is. Dus is de groei van mei 2,3 + 0,25 = 2,55. De kredietcrisis leidt, volgens het EAB, tot een toename van de onvrijwillige werkloosheid, want uit de grafiek blijkt dat bij het loon van € 24.000 het verschil tussen het aanbod van arbeid en de vraag naar arbeid na de kredietcrisis groter is dan voor de kredietcrisis.Via het gedrag van de aanbieders:Werknemers / vakbonden zullen door de hogere werkloosheid de looneisen matigen.Via het gedrag van de vragers:Werkgevers zien door de hogere WW-premie de arbeidskosten stijgen en zullen daarop reageren door lagere lonen te bieden.De economie komt sterker uit de crisis doordat werknemers, tijdens hun deeltijd-WW, beter geschoold worden, waardoor hun arbeidsproductiviteit toeneemt / innovatie wordt bevorderd, hetgeen de concurrentiepositie van de economie versterkt.  Andere economische verschillen tussen een hoogconjunctuur en een laagconjunctuur zijn:een hoogconjunctuur wordt gekenmerkt door lage werkloosheid / krappe arbeidsmarkt versus hoge werkloosheid / ruime arbeidsmarkt in een laagconjunctuur.een hoogconjunctuur wordt gekenmerkt door hoge consumentenbestedingen versus lage consumentenbestedingen in een laagconjunctuur.een hoogconjunctuur wordt gekenmerkt door hoge belastinginkomsten / weinig uitgaven aan sociale uitkeringen / laag negatief financieringssaldo  versus lage belastinginkomsten / veel uitgaven aan sociale uitkeringen / hoog negatief financieringssaldo in een laagconjunctuur.een hoogconjunctuur wordt gekenmerkt door weinig of geen onverkochte voorraden / hoge bedrijfswinsten versus veel onverkochte voorraden / lage bedrijfswinsten in een laagconjunctuur.De relatief hoge productiegroei in situatie A kan leiden tot een stijgende vraag naar producten die de (groei van de) productiecapaciteit overtreft, hetgeen leidt tot een hogere bestedingsinflatie.Of:De relatief hoge productiegroei in situatie A via een verkrapping van de arbeidsmarkt kan leiden tot stijgende loonkosten per eenheid product, hetgeen kan leiden tot een hogere kosteninflatie.De lage inflatie zal, in een open economie, de internationale concurrentiepositie verbeteren, hetgeen de export zal vergroten, waardoor de productiegroei toeneemt.De groei van de productiecapaciteit lager kan zijn dan de reële productiegroei,omdat in de voorgaande fase van laagconjunctuur sprake kan zijn van onderbenutting van de productiecapaciteit, hetgeen betekent dat productiegroei in een fase van “economische opbloei” (deels) gerealiseerd kan worden door een stijging van de bezettingsgraad.