Disco 1 (groen) - Les 17+18 - Aeneas aan zijn taak herinnerd / Het afscheid tussen Dido en Aeneas oefentoetsen & antwoorden

a) (17) bellum: oorlog b) (17) licet mihi: het staat mij vrij, ik mag c) (17) iussum: bevel d) (17) monere: waarschuwen e) (17) fatum: lot, lotsbeschikking f) (17) nuntiare: berichten g) (17) petere (3x!): 1. zoeken 2. vragen 3. trachten te bereiken, gaan naar h) (18) abire: weggaan i) (18) sinere: toestaan, laten j) (18) bene: goed k) (18) cogere: dwingen l) (18) postquam: nadat m) (18) propter: wegens n) (18) negare (2x!): 1. weigeren 2. ontkennen o) (18) error: zwerftocht p) (18) tacere: zwijgen q) (18) invitus: tegen mijn/jouw/zijn etc. zin r) (18) narrare: vertellen s) (18) odi: ik haat   a) pervenire: bereiken, aankomen in / perveni b) iubere: bevelen / iussi c) promittere: beloven / promisi d) accipere: ontvangen / accepi e) laedere: kwetsen / laesi   a) dominus: domini b) rosa: rosae c) bellum: belli   a) dominus: dominorum b) rosa: rosarum c) bellum: bellorum   a) is: eius b) nos: nostrum c) eae: earum d) ea: eius   a) Jarbas wilde ook met Dido trouwen. Zij wilde telkens geen nieuwe man, maar maakte voor aeneas een uitzondering. Daar werd Jarbas kwaad om. Door dit te zeggen hoopt Dido dat Aeneas bij haar blijft om haar te beschermen. b) Fama is de godin van de roddels en geruchten. Via haar wordt het gerucht over de liefde tussen Dido en Aeneas verspreid en zo hoort koning Jarbas ervan. Die klaagt vervolgens weer bij Jupiter die daarna ingrijpt en Aeneas wegstuurt. c) Juno, met de hulp van Venus. Ze wil Aeneas in Carthago houden, zodat hij geen nieuw volk sticht. Juno weet namelijk dat dat volk ooit haar geliefde stad Carthago zal verwoesten. Venus heeft dat allemaal wel door, maar ze gunt haar zoon even een leuke tijd, voordat hij verder moet. d) Jupiter, met hulp van Mercurius. Jupiter weet dat Aeneas zijn lotsbeschikking moet vervullen en in Italië een nieuwe stad moet stichten. Het oponthoud heeft nu lang genoeg geduurd.  a) amor filii kan zowel ‘de liefde van de zoon’ als ‘de liefde voor de zoon’ betekenen. In het laatste geval is filii dan een genitivus objectivus. Uit de context moet blijken wat de beste vertaling is. b) amor rosarum kan alleen ‘de liefde voor rozen’ betekenen, want rozen kunnen zelf geen liefde voelen.   a) amicorum; er ontbreekt geen verplicht zinsdeel; de genitivus kan een bijvoeglijke bepaling bij terram zijn; de andere naamvallen passen niet in de zin ‘Jullie zijn in het land van vrienden aangekomen.’ b) tela; er ontbreekt nog een lijdend voorwerp bij mittunt; de andere naamvallen passen niet in de zin ‘Apollo en Diana sturen/schieten pijlen.’ c) Eis; er ontbreekt een dativus; de andere naamvallen passen niet in de zin ‘Aan hen zijn geen echtgenoten./Zij hebben geen echtgenoten.’ d) dearum; er ontbreekt geen verplicht zinsdeel; de genitivus kan een bijvoeglijke bepaling bij templa zijn; de andere naamvallen passen niet in de zin ‘Ik heb de tempels van godinnen gezien.’ e) vitae; er ontbreekt geen verplicht zinsdeel; de genitivus (objectivus) kan een bijvoeglijke bepaling bij amor zijn; de andere naamvallen passen niet in de zin ‘De liefde voor het leven heeft ons gered.’’ De aanvoerder van de Trojanen leefde nu met koningin Dido op de kust van Afrika. Jupiter zei tegen Mercurius: “Aeneas heeft weliswaar een stad in Afrika gevonden, maar zijn lot is een nieuwe stad in Italië te stichten! Zoek snel Aeneas en bericht hem Afrika te verlaten.” Zodra Aeneas sliep, verscheen Mercurius aan hem in zijn slaap en zei: “Aeneas, luister! De koning van de goden heeft mij gestuurd. Hij wil je waarschuwen: maak je schepen klaar en ga hiervandaan weg! Je wilt Dido niet verlaten, maar het is noodzakelijk de bevelen van de goden te gehoorzamen. Het lot dwingt je. Weiger niet en kwets de goden niet.” De volgende ochtend stond Aeneas op uit bed en dacht lang na. Hij besloot Dido voor de lunch uit te nodigen. Tijdens de lunch zweeg hij en hij durfde Dido niet aan te kijken. (Uit)eindelijk zei hij tegen haar: “Lieve Dido, ik hou van je. Onze liefde zal altijd blijven bestaan, maar de goden dwingen mij (om) je te verlaten.” Meteen riep Dido uit: “Je mag niet weggaan!/Het is je niet toegestaan weg te gaan! Ik heb je goed ontvangen. Je hebt mij kinderen beloofd! Misschien ben ik al zwanger. Ik sta je niet toe mij te kwetsen!/Ik laat je mij niet kwetsen!”   Toelichting van één lastige zin, zin 6:  Didonem relinquere non vis, sed iussis deorum parere necesse est. Didonem: acc. van Dido | necesse est: het is noodzakelijk De onregelmatige persoonsvorm vis (hoofdstuk 9) herken je lastig als ‘jij wil(t)’; het helpt dat die achteraan het eerste deel van de zin staat; vervolgens moet je die nog verbinden met de infinitivus relinquere. sed verdeelt de zin in twee hoofdzinnen. Van het tweede gezegde (necesse est) hangt de infinitivus parere af. Je leert ‘parere + dat.’, dus je moet het met de dativus iussis verbinden. Bij iussis staat vervolgens nog een bijvoeglijke bepaling in de genitivus, deorum.     TIPS: Begin bij het vertalen van een zin bij de persoonsvorm (die vrijwel altijd achteraan staat). Kijk goed naar de uitgang en bepaal welke persoonsvorm het precies is. Let goed op de tijd! Bepaal of bij die persoonsvorm alleen een onderwerp moet komen of ook een lijdend voorwerp en misschien ook een meewerkend voorwerp. Soms moet de persoonsvorm aangevuld worden met een infinitivus (heel werkwoord). Dat kunnen ook meerdere infinitivi zijn. Zoek de nominativus die het onderwerp moet zijn. Als er geen nominativus in de zin staat, neem dan het onderwerp van de vorige zin en vul ’hij’, ‘zij’ of ‘het’ aan. Neem de accusativus als lijdend voorwerp. Een accusativus kan ook géén lijdend voorwerp zijn. In dat geval staat de accusativus achter een voorzetsel waarbij ‘+ acc.’ bij de woordjes staat. Neem de dativus als meewerkend voorwerp. Een dativus kan ook een aanvulling zijn bij een werkwoord dat je ‘+ dat.’ geleerd hebt. Een ablativus is meestal een aanvulling bij een voorzetsel of een werkwoord dat je ‘+ abl.’ geleerd hebt. Blijft er een ‘losse’ ablativus in de zin over, voeg dan ‘met’ of ‘door’ in de vertaling toe (of een ander voorzetsel dat beter past). Woorden in de genitivus vertaal je als bijvoeglijke bepaling bij het zelfstandig naamwoord waar de genitivus (doorgaans) achter staat.