BuiteNLand 4e ed - Hoofdstuk 1-2 - Arm en rijk oefentoetsen & antwoorden

Human Development Index. Hiermee kan je het welzijn van een land meten. Toelichting: De HDI-index is ontwikkeld door de VN, om landen beter te kunnen vergelijken wat betreft hun ontwikkeling (welzijn). Gewassen die verbouwd worden voor de eigen consumptie, dus om zelf op te eten. (En niet om te verkopen/exporteren, dat zijn namelijk handelsgewassen). Landbouw Industrie Diensten Toelichting: De beroepsbevolking zijn alle mensen die werken. Deze werkende mensen zijn verdeeld over de drie sectoren landbouw, industrie en diensten, of met moeilijkere woorden: de primaire sector, secundaire sector en tertiaire sector. De landbouw (primaire sector) verwijst naar alle banen waarin grondstoffen worden geleverd, zoals de landbouw, mijnbouw en visserij. De industrie (secundaire sector) zijn de banen waarin van grondstoffen producten worden gemaakt (industrie, bouw, ambachten). Banen in de dienstensector (tertiaire sector) zijn banen waar diensten worden aangeboden en producten verkocht of aangeprezen, denk aan de supermarkt, reclamebureaus, leraren, brandweer, politie, makelaars, advocaten, winkeleigenaren, banken.  Lage-inkomenslanden (periferie) Midden-inkomenslanden (semiperiferie) Hoge-inkomenslanden (centrum)  Toelichting: De hoge-inkomenslanden (centrumlanden) zijn de rijke, welvarende landen. Veel mensen werken hier in de dienstensector (tertiaire sector). De middeninkomenslanden (semi-perifere landen) zijn de landen in opkomst met een (sterk) groeiende economie en een toenemende welvaart).De lage-inkomenslanden (periferie) zijn de armere landen, waar de ontwikkeling nog achter ligt op de rest van de wereld. Veel mensen werken hier nog in de landbouw (primaire sector). Verenigde NatiesLevensverwachting, alfabetiseringsgraad en gemiddeld inkomen (koopkracht). Het proces waarbij gebieden wereldwijd steeds meer met elkaar verbonden worden. Er wonen vooral veel oudere bewoners (en het aantal jongeren neemt hier af). Toelichting: Vergrijzing wil zeggen dat het aantal ouderen toeneemt. Ontgroening wil zeggen dat het aantal jongeren afneemt. Dit vindt beiden plaats in een buurt waar de jongeren uit wegtrekken en de ouderen alleen achterblijven. Drie van de volgende redenen noemen:Scheiding van wonen en werk (ze wilden niet meer naast de fabriek wonen)Ruimte voor hun auto (parkeergelegenheid vanwege toegenomen mobiliteit)Behoefte aan nieuwe, goed onderhouden woningenWoningen ruim genoeg voor een gezinGenoeg voorzieningen in de buurt, zoals scholen, winkels en groen. Kwalitatieve honger gaat over de kwaliteit, is het voedsel voedzaam en veelzijdig genoeg? (krijg je genoeg vitaminen en mineralen binnen om gezond te blijven?)Kwantitatieve honger gaat over hoeveelheden, oftewel is er genoeg voedsel? Krijg je genoeg calorieën binnen? Verpaupering. Het BBP per persoon.Werkgelegenheid(Verdeling van de) beroepsbevolking BRP per persoon gebruiken (Bruto Regionaal Product). Toelichting: Hierbij kijk je dus naar het Bruto Regionaal Product in plaats van Bruto Binnenlands Product. Het BRP gaat over regio’s, het BBP over een héél land. Door regio’s te vergelijken kan je wel verschillen binnen een land zien. Industriesector (het maken van meubels is een ambacht. Je maakt van een grondstof een product, namelijk van hout een meubel)dienstensector (een leraar levert een dienst, namelijk het geven van onderwijs)dienstensector (een kassamedewerker levert een dienst, namelijk zorgen dat jij je boodschappen kan afrekenen).landbouwsector (een visser levert de grondstof ‘vis’ op) Formele sector (officieel geregistreerd werk bij een werkgever inclusief loon en belasting).Informele sector (de overheid weet hier niet van, je betaalt geen belasting).Informele sector (dit gebeurt vaak in armere landen, waarbij ze dan hopen op een klein zakcentje. Ook hier weet de overheid officieel niets van en hierover komt dus geen belastinggeld binnen).Formele sector (officieel geregistreerd werk bij een werkgever inclusief loon en belasting).  Niet waar. Toelichting:Een hoge bebouwingsdichtheid wil zeggen dat er veel huizen per vierkante meter gebouwd zijn. Hierdoor is het dus erg druk. Vanwege deze drukte zal de kans op files juist groter zijn! Sanering en renovatie.Gentrificatie.De huizen worden meer waard, maar de prijzen zullen dus ook stijgen. Oorspronkelijke bewoners met een lager inkomen kunnen dan de gestegen huur misschien niet meer betalen. Toelichting:Renovatie is het opknappen van woningen, door bijvoorbeeld betere kozijnen, betere isolatie en nieuwe keukens of badkamers te plaatsen. Sanering is het volledig slopen van de woningen en vervolgens hier nieuwe woningen/gebouwen bouwen.Gentrificatie is het proces waarbij een oude woonbuurt wordt opgewaardeerd/meer waard wordt, doordat de woningen opgeknapt worden. Een pluriforme samenleving wil zeggen dat er mensen met verschillende culturen, religies, levensstijlen en kenmerken naast en door elkaar leven. Dit zie je aan de volgende bewonerskenmerken in buurten:Jong en oud wonen door elkaarHoge en lage inkomen leven door elkaarTheoretisch en praktisch geschoold leven door elkaar (langer en korter geschoold)Verschillende culturen wonen door elkaarVerschillende geloven wonen door elkaar De waterkwaliteit is slecht omdat er veel meststoffen vanuit de landbouw in het (grond)water terecht komen (ook goed: veel plastic afval in de natuur/het water).De luchtkwaliteit is slechter omdat wij veel woon-werkverkeer (mobiliteit)/auto’s hebben en dus veel uitstootgassen die in de lucht blijven hangen. (Ook goed: door uitstoot van grote vervuilende fabrieken / uitstoot luchtvaart blijft CO2 / fijnstof / stikstof in de lucht achter). Het Rijk.  Toelichting:De Nederlandse overheid heeft drie bestuurslagen: het Rijk (gaat over zaken die heel Nederland aan gaan), de provincie (gaat over provinciale zaken) de gemeente (gaat over zaken die de gemeente aan gaat) In het geval van een spoorlijn gaat het Rijk hierover. Een spoorlijn overschrijdt namelijk gemeentelijke en provinciale belangen. Het spoorwegennet is een verbinding tussen steden en dorpen in heel Nederland, dus hierover gaat het Rijk (in samenspraak met provincies/gemeenten). Twee van de volgende redenen:slecht bestuur (corruptie, geld blijft bij de rijken)burgeroorlogen, werkloosheidsterke bevolkingsgroei. Twee van de volgende:geen veilig drinkwater en geen schone toiletten (hygiëne) geen inentingen tegen besmettelijke ziektente dure medicijnenhet aantal inwoners per arts is (te) hoogondervoeding (kwantitatieve en kwalitatieve honger) De overheid geeft exportsubsidies. Dit wil zeggen dat de overheid financiële steun geeft aan de boeren om producten goedkoper te kunnen aanbieden op de wereldmarkt. Anders gezegd betaalt de overheid een stukje van de hoge prijs van de landbouwproducten.Dumping (grote aantallen overschot tegen lage prijzen aan het buitenland verkopen).Fairtrade.Toelichting: Hierdoor houden Amerikaanse boeren nog inkomsten over, maar worden Afrikaanse boeren weggeconcurreerd. Zij kunnen qua prijs niet op tegen de gigantische hoeveelheden goedkoop voedsel uit Amerika.Fairtrade wil zeggen ‘eerlijke handel’, oftewel boeren krijgen een eerlijke prijs voor hun gewassen (waarmee ze goed kunnen rondkomen).  Roken. Toelichting: Welvaartsziekten zijn ziektes die we hebben als gevolg van een hoge welvaart. Omdat we veel geld te besteden hebben, kunnen we (te) veel vet eten kopen en bijvoorbeeld sigaretten. Ademhalingsproblemen worden veroorzaakt door slechte longen. Dit komt door tabak roken. BBP per persoon (= Bruto Binnenlands Product gedeeld door het aantal inwoners)De werkloosheid is heel hoog. (Als je minder te besteden hebt dan €1,70 per dag leef je onder de armoedegrens, dat kan eigenlijk alleen als je geen inkomen/werk hebt)Hoe rijker een land, hoe meer mensen in de dienstensector werken (Canada), terwijl hoe armer een land, hoe meer mensen in de landbouw werken (Somalië).levensverwachting (want meer ondervoeding, betekent een slechtere gezondheid en dus grote kans op een lagere levensverwachting). Werk 🡪  In een rijk land werken de meeste mensen in de formele sector, met veel banen in de dienstensector.  In arme landen werken veel mensen in de informele sector. Dit zijn slechtere, minder goedbetaalde baantjes. Gezondheid 🡪In een rijk land is de gezondheidszorg beter geregeld, met meer artsen en meer ziekenhuizen. Hier zijn vooral welvaartsziekten: ziektes die mensen oplopen omdat ze door hun welvaart te veel vet en zoet eten kopen. In arme landen is de gezondheidszorg slechter, omdat er niet genoeg betaalbare) medicijnen zijn en te weinig dokters en ziekenhuizen. Onderwijs 🡪  In een rijk land heeft vrijwel iedereen toegang tot onderwijs, met als gevolg dat de alfabetiseringsgraad hoog is. (Bijna) iedereen kan hier namelijk lezen en schrijven. In een arm land kan niet iedereen naar school (school is te ver weg of te duur), met als gevolg dat de alfabetiseringsgraad laag is. Dit betekent dat een bepaald percentage van de bevolking niet kan lezen en schrijven.  Waar, want omgeving-gerelateerde ziektes zijn ziektes die te maken hebben met je omgeving en alleen voorkomen in die omgeving. Tropische ziektes (zoals malaria) kunnen alleen voorkomen in een tropische omgeving (het moet warm genoeg zijn), dus is het een omgeving-gerelateerde ziekte. Onjuist, want je ziet geen verschillen tussen groepen mensen op deze kaart. Je ziet alleen verschillen tussen regio’s/gebieden in Nederland. In dat geval heb je het over regionale ongelijkheid, en niet over sociale ongelijkheid. Juist, want als je goed kijkt zie je dat de donkere regio’s alle regio’s met een (grote) stad zijn, zoals Amsterdam, Utrecht, Den Haag, Rotterdam, Eindhoven, Groningen, Nijmegen, Arnhem, Maastricht, enzovoort. Een donkere kleur betekent dat 14% of meer van de inwoners een lager inkomen heeft dan het gemiddelde inkomen (zie legenda van de kaart). Op het platteland is de kleur juist meer wit/lichtgrijs.  Interne of externe factor?Komt dit vooral voor in Nigeria of de VS?Is dit een kenmerk voor veel welvaart? Ja of nee?Hoge zuigelingensterfteInterne factorNigeria NeeVeel handelsbelemmeringenExterne factorNigeria NeeOvervoedingInterne factorVSJaWeinig betaalbare medicijnen Externe factorNigeriaNee Hoge arbeidsproductiviteitInterne factorVSJaAantal inwoners per arts hoogInterne factorNigeriaNeeGebruik van internationale noodhulp na rampenExterne factorNigeriaNeeConflicten in het noordenInterne factorNigeriaNeeToelichting: Een hoge zuigelingensterfte is het aantal baby’s dat overlijdt voor hun eerste levensjaar. Wanneer de gezondheidszorg slecht is, zal dit aantal hoog zijn.Veel handelsbelemmeringen is iets waar nigeriaanse boeren mee te maken hebben. Ze kunnen hun landbouwproducten niet zomaar verkopen omdat bijvoorbeeld de VS hun producten niet toe laat in de VS.Overvoeding is te veel calorieën binnen krijgen. Dit is typisch een probleem voor een land met een hoge welvaart, want die geven te veel geld uit aan ongezond eten, zoals de VS.Weinig betaalbare medicijnen is het geval in Nigeria. Dit is een gevolg van de lage welvaart. Er zijn weinig Nigerianen die (dure) medicijnen kunnen kopen, dus is het voor de farmaceutische industrie niet interessant om medicijnen voor Nigeria te produceren.Een hoge arbeidsproductiviteit wil zeggen dat je veel kan produceren per arbeider. Dit lukt vooral goed als je beschikt over machines, want één arbeider kan dan (veel) machines inzetten en daardoor veel werk verzetten. Hoe meer welvaart, hoe meer machines. In de VS zie je bijvoorbeeld grote tractoren en landbouwmachines die ze in Nigeria niet hebben.Het aantal inwoners per arts is hoog in Nigeria. Dit wil zeggen dat er (te) weinig artsen zijn voor de vele mensen, waardoor de gemiddelde gezondheidszorg die geleverd kan worden ook slechter is. Hoe slechter de gezondheidszorg, hoe lager de welvaart.Vooral Nigeria maakt veel gebruik van internationale noodhulp na rampen. Dit geeft aan dat ze (nog) niet in staat volledig zelf alle benodigde hulp te leveren na een ramp en is zodoende dus een kenmerk voor een lagere welvaart.In het noorden van Nigeria vinden conflicten plaats (terroristische organisatie Boko Haram). Dit vermindert de ontwikkelingsmogelijkheden en dus de welvaart in Nigeria. Hoe meer segregatie, hoe donkerder paars de wijk gekleurd is.Kings County Brooklyn (Flatbush)Over het algemeen een lager inkomen in deze wijk, waardoor men minder goed kan rondkomen en dus niet altijd voedselzeker is.