Vivo deel A+B - Hoofdstuk 5 - Waarnemen en gedrag oefentoetsen & antwoorden

Gedrag is alles wat je doet in reactie op je omgeving of op signalen van je eigen lichaam. Impulsen zijn elektrische signalen die informatie uit de omgeving doorgeven aan je hersenen. Impulsen lopen daarna van je hersenen terug naar de spieren en klieren. HersenenRuggenmergZenuwen Het perifere zenuwstelsel zijn alle neuronen en uitlopers buiten het centrale zenuwstelsel. Het geeft informatie uit de omgeving en het lichaam via impulsen door aan het ruggenmerg en de hersenen. Na het verwerken in de hersenen gaan impulsen terug via het perifere zenuwstelsel naar de juiste delen van het lichaam. Grote hersenenHersenstamKleine hersenen Neuronen1. gevoelsneuronen2. schakelneuronen3. bewegingsneuronenimpulsen ontvangen, verplaatsen en doorgeven De vormverandering van de ooglens om iets scherp te zien. Dit is de verandering van pupilgrootte door invloed van licht. Bij meer licht zorgen kringspiertjes ervoor dat je pupil kleiner wordt en bij weinig licht zorgen lengtespieren dat het pupil groter wordt. Q = Hoornvlies = hard doorzichtig oogvlies dat het oog beschermt. R = Pupil = Een ronde opening in het midden van de iris. S = Lens = Hiermee kan je het beeld scherpstellen, wat accommodatie heet. T = Glasachtig lichaam = De achterste ruimte bevat een bolvormige, geleiachtige vloeistof. Geeft het oog zijn bolle vorm.V = Netvlies = Is heel belangrijk voor het zien, want daar bevinden zich de zintuigcellen die gevoelig zijn voor lichtprikkels.W = Gele vlek = Daar zitten uitsluitend kegeltjes; het is het middelpunt van je gezichtsveld.X = Blinde vlek = De plek waar de oogzenuw het oog verlaat. Op dit punt zitten namelijk geen staafjes en geen kegeltjes. P = hypofyseQ = schildklierR = bijnierenS = alvleesklierT = eierstokken Insuline = Als er te veel glucose in je bloed is, zorgt insuline ervoor dat glucose wordt omgezet in glycogeen.Glucagon = Als er te weinig glucose in je bloed is, zorgt glucagon ervoor dat glycogeen omgezet wordt in glucose.  EthologieDan bedenk je hoe een dier zich voelt of wat hij denkt, in plaats van dat je alleen het gedrag beschrijft dat je observeertAntropomorfismeEen schema waarin je een korte beschrijving van het gedrag van dieren noteert. Bewust = gedrag waar je over nadenkt voor je ergens op reageert of hoe je iets wilt doen.Onbewust = gedrag waar je zelf geen beslissing over neemt, maar wat vanzelf gebeurt.  Achterhoofdskwab = Verwerkt informatie van de ogen, ook wel het gezichtscentrum genoemd.voorhoofdskwab = Hiermee denk je bewust na, neem je besluiten en stuur je het lichaam aan. Verwerkt de informatie uit de andere drie hersenkwabben.  Op het moment dat er een (pijn)prikkel wordt waargenomen, gaat er een impuls via de gevoelsneuron naar het ruggenmerg. Vanuit het ruggenmerg gaat er een impuls direct via de bewegingsneuron naar de spieren. Een reflex gaat dus niet eerst richting de hersenen. Overeenkomsten: Beide zijn zintuigcellen die in het netvlies liggen. Verschillen:  Staafjes zijn heel gevoelig voor licht. Dat wil zeggen dat er maar weinig licht nodig is om ze te prikkelen. Met de staafjes kun je 's nachts en in de schemering zien, maar ze kunnen geen kleuren onderscheiden. Kegeltjes zijn minder gevoelig voor licht. Dat wil zeggen dat er juist veel licht nodig is om ze te prikkelen. Ze werken nauwelijks in de schemer en niet in het donker. Bij genoeg licht kunnen kegeltjes wel kleuren onderscheiden. Bij een onverwacht signaal vanuit de zintuigen, sturen je hersenen impulsen naar de bijnieren. Die produceren de stof adrenaline en geven de stof af aan de bloedbaan. Zo komt de adrenaline bij de hersenen, lever en alle spieren. Je wordt alerter, je krijgt meer glucose en zuurstof in je bloed en je bloed gaat sneller stromen.Toelichting: Gebruik de dikgedrukte woorden in je uitleg. Dit zijn belangrijke begrippen om het proces zo goed en duidelijk mogelijk uit te leggen. Daarnaast is het belangrijk om het “gevolg” uit te leggen, dus wat er gebeurt als er adrenaline vrij komt. Dit staat in het schuingedrukte stuk beschreven. Alleen organen waarvan de cellen gevoelig zijn voor een bepaald hormoon, reageren erop. Deze organen noem je doelwitorganen. Doelwitorganen hebben cellen die receptoren bezitten. Receptoren zijn ontvangers die het hormoon kunnen herkennen. Toelichting: Gebruik de dikgedrukte woorden in je uitleg. Dit zijn belangrijke begrippen om het proces zo goed en duidelijk mogelijk uit te leggen. Diabetes type 1 = Omdat het afweersysteem in de war is, worden de cellen die insuline maken vernietigd.Diabetes type 2 = Omdat er te vaak te veel glucose in het bloed is, raakt het lichaam daaraan gewend. De hoeveelheid insuline receptoren neemt hierdoor af. Aangeboren = hoef je niet te leren, dat ligt vast in je DNA.Aangeleerd = Gedrag dat je kunt aanleren, nadat je geboren bent. Antwoord F. Toelichting: Kuru zorgt ervoor dat je spieren niet goed bewegen. Je kleine hersenen regelen alle spierbewegingen.CJD gaat over het verlies van het gezichtsvermogen en tintelingen in ledenmaten. Dit heeft te maken met het verwerken van informatie uit alle zintuigen. Je grote hersenen verwerken informatie van je zintuigen.  Schakelneuronen. Schakelneuronen bevinden zich in de hersenen. Schakelneuronen geven de signalen door aan de bewegingsneuronen. Bron vraag: Examen Havo 2012 - I Honger, dat de muis al uren aan het experiment mee doet en om de 10 minuten een voedselbrokje vindt, zal de muis geen honger meer hebben. Hierdoor zal hij niet geprikkeld worden om het doolhof in te lopen.Een aantal verbeteringen:Charlene kan de proef beter dagelijks een uur herhalen, zodat de muis hongerig blijft.Charlene kan beter wat langer de tijd tussen de voedermomenten laten, zodat de honger van de muis aanwezig blijft. Uitvalsverschijnsel S. Toelichting: Als je bij Z de stippellijntjes volgt, zie je dat dit bij het linkeroog naar rechts gaat (dus dat deel kan hij niet zien) en bij het rechteroog gaat de stippellijn ook naar rechts. Beide kanten hebben dus een zwart beeld aan de rechterkant. Pijl Q geeft een stimulering aan. Dit kun je zien doordat de pijl van de GHIF naar de GH een remming is (-).GHIF remt dus de productie van GH, dus zal GH de productie van GHIF stimuleren als er sprake is van negatieve terugkoppeling.