Economie Integraal 2e ed deel 1+2 - Hoofdstuk 5 - Economisch macht oefentoetsen & antwoorden

MonopolieEén aanbieder, veel vragers.Deze enige aanbieder (de monopolist) is volledig prijszetter. Deze partij bepaalt de marktprijs. Markt is niet transparant. Voorbeelden: leidingwater (kraan en douche) in Nederlandse woningen of lokale vuilnisophaaldienst. Oligopolie Beperkt aantal aanbieders, veel vragers.Vaak hebben twee tot vijf grote aanbieders een groot aandeel van de totale markt. Producten kunnen zowel homogeen als heterogeen zijn.  Markt is niet transparant.Voorbeeld: Supermarkten (Albert Heijn, Jumbo, Aldi en Lidl domineren de markt), bouwmarkten (Hornbach, Gamma, Praxis en Karwei domineren de markt) of de markt van mobiele telefoons (Samsung en Apple/Iphone domineren de markt). Wanneer twee partijen de markt domineren spreken we van een duopolie. Monopolistische concurrentieVeel vragers en aanbieders.Heterogene producten.Aanbieders gedragen zich als individuele prijszetters (monopolisten), omdat elk product uniek is in de ogen van de concurrent. Markt is niet transparant.Voorbeelden: markt van kleding, schoenen, parfum, horloges.  Bij prijsdiscriminatie worden voor hetzelfde product verschillende prijzen gehanteerd aan verschillende doelgroepen.Bijvoorbeeld korting voor het theater voor 65+ of studenten. Een lagere prijs voor grote groepen bij een pretpark. Bij prijsdifferentiatie worden er verschillende prijzen gevraagd voor een soortgelijk product, maar met kleine aanpassingen die het product meer waarde geven voor de consument:Parfum in een speciale cadeauverpakking.Eersteklas kaartjes voor in de trein. VIP-tickets voor een concert.Loge kaartjes in het theater of bij het circus.  Productbeleid 🡪 Welke assortiment bieden we aan en welke kwaliteit hebben onze producten?Prijsbeleid 🡪 Welke prijsstrategie hanteren we voor onze producten?Plaatsbeleid (distributiebeleid) 🡪 Hoe bieden we onze producten aan op de markt?Promotiebeleid 🡪 Op welke manieren brengen we onze producten onder de aandacht bij (potentiële) afnemers? Productdifferentiatie betekent dat een product in meerdere varianten op de markt wordt gebracht. Op deze manier worden er meer doelgroepen aangesproken. Het doel hiervan is dan ook om een groter marktaandeel te verkrijgen c.q. om de totale omzet te verhogen.Bijvoorbeeld: Coca Cola, Coca Cola light, Coca Cola Zero. Productdifferentiatie kan ook worden gebruikt om je te onderscheiden van de concurrentie. Producten krijgen dan speciale kenmerken waarmee ze opvallen. Bijvoorbeeld de vele verschillende repen van Tony Chocolonely met allerlei opvallende kleuren en smaken of alle verschillende blikjes van Red Bull.     Prijsstarheid betekent dat de aanbieders in een oligopolie heel moeilijk hun prijzen kunnen aanpassen. De reden hiervoor is dat binnen een oligopolie een prijsverlaging snel kan leiden tot een prijzenoorlog, wat voor alle aanbieders een lagere winst betekent. Pak bijvoorbeeld de markt van supermarkten. Stel je voor dat Albert Heijn ineens alle prijzen zou verlagen met 5%, dan zal Jumbo waarschijnlijk reageren met dezelfde prijsverlaging. Maar als Jumbo de ‘tegenaanval’ inzet, zullen ze de prijzen verlagen met bijvoorbeeld 8%. Als Albert Heijn dan weer reageert met een prijsverlaging naar 10%, spreken we van een prijzenoorlog. Beide partijen verlagen hun prijzen in strijd met de concurrent, wat er uiteindelijk toe leidt dat beide partijen flink verlies maken.   Van kartelvorming is sprake wanneer bedrijven onderling afspraken gaan maken om de onderlinge concurrentie te beperken. Zo kunnen er prijsafspraken worden gemaakt of afspraken m.b.t. een productiequotum. In deze situatie wordt de consument opzettelijk benadeeld. Door kartelvorming kunnen bedrijven zich gaan gedragen als een monopolist. Dit is wettelijk verboden. De markt dient concurrerend te zijn, zodat de consument de meeste keuze heeft tegen de beste prijs. De autoriteit ACM houdt hier toezicht op. Bij overtreding van deze regels kunnen bedrijven flinke boetes krijgen.   Een patent (of octrooi) geeft bedrijven het alleenrecht op het aanbieden van een bepaald product of toepassing binnen een product. Andere bedrijven mogen dit product dan niet namaken, verkopen of invoeren. Bedrijven vragen zo’n patent (of octrooi) vaak aan voor producten waar hoge onderzoeks- en ontwikkelingskosten mee gemoeid zijn. Het geeft hen een tijdelijke monopolypositie in de markt. Dit wordt toegestaan door de overheid om bedrijven wel te stimuleren om te blijven investeren in productinnovatie. Zou elke uitvinding direct nagemaakt kunnen worden door concurrenten, dan verdwijnt bij bedrijven de incentive om te investeren in nieuwe uitvindingen. Dit zou op lange termijn nadelig zijn voor de maatschappij in zijn geheel.   Er is sprake van een oligopolie (zelfs een duopolie). Er zijn maar twee aanbieders. Bij een monopolistische concurrentie zou er sprake moeten zijn van heel veel aanbieders. Er is sprake van een homogeen product (zie ook vraag b). Bij een monopolistische concurrentie zou er sprake moeten zijn van heterogene producten. Een homogeen productVolgens Victor Valet let de consument uitsluitend op de prijs. Dit betekent dat volgens Victor Valet de consument geen verschil ziet tussen parkeren op locatie A of B en uitsluitend voor de laagste prijs zal kiezen. Hij gaat uit van een prijselastische vraag naar parkeren. Dit blijkt uit het gegeven dat hij ervan uitgaat dat de omzet zal stijgen bij een lagere prijs. De vraag naar parkeerplaatsen zal volgens hem dus meer dan evenredig stijgen dan de relatieve prijsdaling. Oftewel: als de prijs daalt met 1% zal de vraag met meer dan 1% stijgen.Tarief BP bij 8 uur: € 10 8 uur = 24 x 20 min 🡪 24 x €1,50 = €36.Echter het maximale dagtarief is 10 euro.Tarief CP bij 8 uur: (3 × € 2) × 8 uur = € 48 Verschil = €10 - €48 = - €38- €38 / €48 x 100% = −79,2%Dat is inderdaad bijna 80% goedkoper! Alle vragers kunnen alleen maar terecht bij de monopolist. Dit betekent dat de monopolist als prijszetter kan bepalen hoeveel producten in de markt worden gevraagd en verkocht. We noemen deze GO-lijn van de monopolist daarom ook wel de prijs-afzet lijn. Zelfs een monopolist is gebonden aan de betalingsbereidheid van de consument. Uit de GO-lijn / prijs-afzet lijn blijkt dat de maximale betalingsbereidheid ligt bij een prijs van €100. Wanneer de monopolist een prijs hoger dan €100 gaat vragen zal de vraag 0 zijn (qv = 0). Dit is het punt waar de MO-lijn en de MK-lijn elkaar snijden.Oftewel MO=MKBij dit punt hoort de ondernemingsdoelstelling maximale winst. Break-even ligt in een grafiek altijd bij de punten TO=TK of GO=GTK.In deze grafiek is te zien dat de GO lijn en de GTK lijn zich op twee punten snijden. GO=GTK bij een prijs van €80 en een prijs van €50. Bij deze verkoopprijzen speelt de monopolist dus quitte (geen winst of verlies). Maximale winst is bij het punt MO=MKDit is bij een hoeveelheid van 35.000 (aflezen op x-as).Bij deze hoeveelheid hoort een prijs van €65 (aflezen op GO-lijn). GTK bij deze hoeveelheid bedraagt €59 (aflezen GTK lijn)TW = TO – TK TO = 35.000 x €65 = €2.275.000TK = 35.000 x €59 = €2.065.000TW = €210.000Of TW = 35.000 x (€65 - €59) = €210.000Maximale omzet is bij het punt MO = 0.De afzet bij dit punt is 50.000 (aflezen x-as). De prijs bij dit punt is €50 (aflezen op GO-lijn) Maximale omzet = 50.000 x €50 = €250.000   Monopolistische concurrentie, Want bij drogisterijen is er sprake van een: Heterogeen assortiment Heterogene dienstverlening Geringe transparantieDoelstelling Nederlandse markt = maximale winst 🡪 MO = MKMO = -50q + 230 (gegeven in bron 2)MK = 50 (zie variabele kosten bron 1)  -50q + 230 = 50 50q = 180 🡪 q = 3,6 🡪 3,6 miljoen verpakkingen P = -25Q + 230 (gegeven in bron 2)P = -25 x 3,6 + 230 = 140 🡪 €140Omzet = P x Q Doelstelling Duitse markt = alleen dekken van de variabele kosten. De prijs (P) wordt dus gelijkgesteld aan de variabele kosten (GVK).De prijs wordt dan €50. Bij een prijs van €50 zal de vraag vijf miljoen verpakkingen zijn (zie bron 3).Omzet = €50 x 5 miljoen = € 250 miljoen (€250.000.000). De totale markt moet onderverdeeld kunnen worden in gescheiden deelmarkten. Het product moet niet kunnen worden doorverkocht.