BuiteNLand 4e ed - Hoofdstuk 2 - Schatkist aarde oefentoetsen & antwoorden

Aardkern, aardmantel en aardkorst

Toelichting: 

De aardkern is het binnenste van de aarde, vast en héél warm. Hier omheen zit de aardmantel die vloeibaar is (vanwege de hitte van de kern). Daarop drijft de aardkorst, Sydie bestaat uit meerdere platen die als puzzelstukjes in elkaar passen.

Een delfstof is een grondstof die je uit de grond omhoog haalt, zoals aardolie, aardgas, diamanten of steenkool. Dit zijn dus grondstoffen. Maar niet alle grondstoffen haal je uit de grond: denk aan cacaobonen, koffiebonen en wol. Deze grondstoffen zijn dus geen delfstoffen.

Toelichting: 

Hoewel beide begrippen op elkaar lijken, is het goed om voor jezelf dit onderscheid te maken in betekenis. Het is namelijk niet exact hetzelfde. Als je zelf weet wat het verschil is, kan je vragen over delfstoffen en grondstoffen ook beter maken!

A = Reservoirgesteente

B = Moedergesteente

• Winning was te duur en vervuilend. 

• De ontdekking van de grote gasbel in Groningen. Gas kon nu gebruikt worden in plaats van steenkool

1. Het Krijt eindigde abrupt door een enorme meteorietinslag vanuit de ruimte (in de buurt van Mexico). Hierbij kwam zoveel stof en as in de lucht dat de hele aarde voor jaren donker werd en bedekt raakte met een laag stof en as. Vrijwel alle grote zoogdieren en reptielen, dus ook de dinosauriërs, stierven uit. 

2. We kunnen dat nu terugzien omdat fossielen van dinosauriërs alleen maar voorkomen in bepaalde aardlagen. Aardlagen die ontstaan zijn tot 66 miljoen jaar geleden. Daarna volgt een laag stof/as van de meteorietinslag en daarboven vinden we geen enkel fossiel van dinosaurussen meer: oftewel, ze moeten zijn uitgestorven nadat die laag stof en as is neergedaald (na de meteorietinslag).

3. Massa-extinctie

• Dit is waar. 

• Nederland heeft al een lange reis over onze aardbol gemaakt. Op de geologische tijdschaal gezien lag de aardkorst waarop Nederland elke keer ergens anders lag. Ook al beweegt de aardplaat waarop Nederland ligt maar een paar centimeter per jaar, als je maar miljoenen jaren wacht kan je dan toch een behoorlijke reis maken over de aardbol. Tijdens het Perm (270 miljoen jaar geleden) lagen we rond de evenaar. Rond de evenaar is het erg warm en heel nat, waardoor er in die tijd veel tropisch regenwoud kon groeien in Nederland.

Toelichting: 

Denk bij het maken terug aan de reis die Pangea (het supercontinent) heeft afgelegd. Als het goed is, weet je hierbij dat Nederland niet altijd op dezelfde plek lag. Hiermee kun je dan ook beredeneren dat Nederland ooit in een warmer klimaat gelegen heeft, en dus tropisch regenwoud had.

Pangea.

Toelichting:

270 miljoen jaar geleden zaten alle continenten nog aan elkaar vast, dit noemen we een supercontinent. De naam van dit supercontinent, dat je ziet in bron 1, is Pangea. (Later is Pangea door platentektoniek uit elkaar gevallen, wat 270 miljoen jaar later heeft geresulteerd in de continenten die we nu hebben).

Omdat het zo koud was (ijstijd) dat er heel veel water werd omgezet in ijs / ijskappen/ gletsjers. Hierdoor stond de zeespiegel honderden meters lager en was er dus geen water tussen Engeland en Nederland.

Toelichting: 

Bedenk bij deze vraag wat de situatie 2 miljoen jaar geleden in Nederland was (IJstijd).

1. Bij de linkerafbeelding hoort: graniet, (dit is een) stollingsgesteente, fossielen afwezig. Bij de rechterafbeelding hoort zandsteen, (dit is een) sedimentgesteente), fossielen aanwezig.

2. In zandsteen komen wel fossielen voor. Zandsteen is ontstaan door een opeenstapeling van heel veel zanddeeltjes. Door hoge druk en hoge temperaturen van honderden meters zand op elkaar verandert de onderkant in zandsteen. Als er vroeger toevallig een dier of plant dood ging en tussen de lagen zand terechtkwam, kan je die nu terug vinden als fossielen.
   Bij graniet/stollingsgesteente kan dat niet, omdat stollingsgesteente ontstaat na het stollen van vloeibaar magma. Magma is gesmolten gesteente uit het binnenste van de aarde. Geen enkel dier/plant of skelet kan deze temperaturen doorstaan. Daarom zijn hier geen fossielen in terug te vinden.

3. metamorf gesteente: gesteente dat onder hoge druk en/of temperatuur andere eigenschappen heeft gekregen. Vanuit kalk ontstaat (via het sedimentgesteente kalksteen) uiteindelijk het metamorf gesteente marmer.

Drie van de volgende:

• het aantal mensen op aarde groeit.

• we worden alsmaar rijker, dus kunnen meer consumeren/kopen.

• verouderde spullen worden steeds sneller vervangen door nieuwe (omdat repareren vaak duurder is).

• voor het verplaatsen van grondstoffen/delfstoffen, mensen en producten is steeds meer transport nodig. Transport kost energie, en energie komt uit grondstoffen.

Nederland en Europa zijn zo sterk afhankelijk van één land, in dit geval China. China kan dus bepalen wat de prijs is (een enorm hoge prijs vragen), of zelfs de export/uitvoer van deze kritieke grondstoffen verminderen/stopzetten omdat ze de grondstoffen zelf nodig hebben of om zo politieke druk uit te oefenen op de EU en daarmee Nederland.

Toelichting: 

Het belangrijkste is dat je hier beseft dat de afhankelijkheid van één land nadelig is.

1. Circulaire economie (ook wel kringloopeconomie genoemd).

2. De afvalvoetafdruk wordt kleiner/neemt af, want er is minder afval. Producten worden gerecycled in plaats van ze meteen af te danken als ‘afval’.

1. De aanwezigheid van steenkool + de goede transportverbindingen over de Rijn (om met transportschepen de steenkool te vervoeren).

2. Hoe verder noordwestelijk de mijn ligt, hoe later deze gesloten is.

3. Omdat in het zuidoosten de steenkool het dichtst aan het oppervlak ligt. Hier zijn ze dus begonnen met delven, maar al gauw was hier al het steenkool uit de grond en moest de mijn sluiten. Vervolgens werden er nieuwe mijnen geopend verder noordwestelijk, die dieper moesten graven, tot het ook hier op was en de mijn sloot, waarna men weer verder noordwestelijk ging, tot uiteindelijk ook deze mijnen moesten sluiten.

Toelichting:

Bij atlasvragen is niets zo belangrijk als begrijpen wat je op de kaart in de atlas ziet. De beste tip is, om eerst de kaart zelf te bestuderen, nog voordat je de vragen die er bij horen leest. Zorg dat je weet waar de kaart over gaat. Wat is de titel, in welk land/regio zitten we, wat laat de legenda mij zien, wat is het onderwerp van deze bron/kaart? Daarna kun je de vragen gaan lezen en maken.

Hoewel de situatie in Duitsland niet in je boek voorkomt, is het bij deze vraag vooral belangrijk dat je de atlaskaart kunt interpreteren. Hiervoor kun je de kennis die je hebt over de situatie in Nederland toepassen op een andere situatie, in dit geval de situatie in het Ruhrgebied.