Seneca Maatschappijleer 5e ed - Hoofdstuk 6 - Democratische rechtsstaat oefentoetsen & antwoorden

In een rechtsstaat moeten zowel de overheid als burgers zich aan wetten en regels houden. Ze kunnen dus niet alles doen, hun handelen wordt beperkt door de wet. Criminaliteit is gedrag dat volgens de wet strafbaar is. Een recidivist is iemand die al eerder een strafbaar feit heeft gepleegd en dat nu nog een keer heeft gedaan.  Het geweldsmonopolie. Politieke rechten.  Grondrechten: deze rechten staan in de Grondwet en zijn van toepassing op alle Nederlandse burgers, of soms zelfs op iedereen die zich in Nederland bevindt (bijvoorbeeld het discriminatieverbod van Artikel 1 Grondwet). De scheiding der machten: Dit wordt ook wel de trias politica genoemd: de macht in het land is niet in handen van één persoon of orgaan, maar verdeeld over meerdere organen (rechtsprekende macht, wetgevende macht en uitvoerende macht).Het legaliteitsbeginsel: je kan alleen worden gestraft voor iets dat in de wet staat benoemd als strafbaar feit. Onafhankelijke rechtspraak: rechters kiezen geen partij, ze zijn objectief en ze zijn ook onafhankelijk (de regering mag ze bijvoorbeeld niet beïnvloeden om bepaalde uitspraken te doen).  Een overtreding. Het is een relatief licht strafbaar feit. Een misdrijf. Het is een ernstiger strafbaar feit.Een overtreding. Het is een relatief licht strafbaar feit.Een misdrijf. Het is een ernstiger strafbaar feit. Repressie. Bij repressie ligt de nadruk op wat de overheid doet in antwoord op het plegen van een misdrijf; de overheid stelt een duidelijke straf tegenover een misdrijf, ze laat zien wie de baas is. Een harde straf zoals het land uit worden gezet is een duidelijk voorbeeld van repressie. Preventie. Preventie speelt zich af voordat het misdrijf is gepleegd, je probeert het juist te voorkomen. De jobcoaches worden met dat doel ingezet. Preventie. Door de voorlichting is het de bedoeling dat het misdrijf niet plaats zal vinden omdat vrouwen en de mensen in hun omgeving de signalen vroegtijdig herkennen en bijvoorbeeld aangifte kunnen doen.Repressie. Ook hier gaat het om hard straffen om duidelijk aan te geven dat het misdrijf niet door de beugel kan.  codificatiewillekeurhelingklassieke rechtensubsidiariteitveiligheidsutopie Burgers hebben rechten, zo staat in de Grondwet het recht op privacy beschreven. Het is de plicht van de overheid om de rechten van burgers te respecteren en te beschermen. Dit heet rechtsbescherming.In een rechtsstaat is het daarnaast ook belangrijk dat criminaliteit wordt aangepakt. Dit heet rechtshandhaving. In het geval van bron 1 geeft het parlement (Tweede en Eerste Kamer) via een nieuwe wet aan de politie de bevoegdheid om de privacy van burgers te schenden (door het opslaan van de kentekens) om zo beter criminaliteit te kunnen bestrijden. Hier is een botsing te zien van rechtsbescherming en rechtshandhaving, en dat is precies het dilemma van de rechtsstaat: er moet een balans worden gevonden tussen deze twee potentieel botsende kernelementen.  Het Huisrecht (Artikel 12:1 Grondwet): Volgens het Huisrecht mag de overheid (dus ook de politie) een woning niet binnengaan als de bewoner dat niet wil. In de bron lijkt het onwaarschijnlijk dat de bewoner akkoord was met de huiszoeking door de politie.  Vrijheidsontneming (Artikel 15 Grondwet): De overheid mag burgers alleen opsluiten als dit conform de wet is toegestaan. Het betreft hier vrijheidsontneming, maar om een duidelijke reden: de persoon heeft waarschijnlijk een strafbaar feit gepleegd. Legaliteitsbeginsel (Artikel 16 Grondwet): De overheid mag burgers alleen een straf geven voor feiten die bij wet zijn verboden. Dat lijkt in dit geval zo te zijn: de persoon heeft waarschijnlijk de Wapenwet overtreden. Het recht op rechtsbijstand (Artikel 18 Grondwet): De overheid is verplicht om ervoor te zorgen dat een verdachte rechtsbijstand krijgt (een advocaat). Als de verdachte dat niet kan betalen, dan moet de overheid financieel bijspringen. Ook de persoon in de situatie in de bron heeft dus recht op rechtsbijstand.  Proportionaliteit betekent dat de inbreuk op het recht (in dit geval inbreuk op het Huisrecht door middel van de huiszoeking door de politie) in verhouding moet staan tot het doel. In dit geval was het doel het vinden van de verboden wapens. Het binnengaan van iemands huis is een zware maatregel en inbreuk op het Huisrecht. Maar aangezien het bezit van wapens een zwaar misdrijf is, kan waarschijnlijk worden gezegd dat het optreden van de politie toch proportioneel is.