Nieuw Nederlands 7e ed/FLEX - Hoofdstuk 7b - Overige spelling oefentoetsen & antwoorden

Je noteert een -e als tussenklank in de samenstelling als het linkerdeel meerdere meervouden heeft of geen meervoud heeft, voorbeeld:aspergesoep ( asperge eindigt in het meervoud op -s)secondewijzer (seconde eindigt in het meervoud op -n en -s) rijstevla (rijst heeft geen meervoud)Je noteert een -e als tussenklank in de samenstelling als het linkerdeel slechts één van zijn soort is, voorbeeld: zon - zonneschijn maan - maneschijnJe noteert een -e als tussenklank in de samenstelling als het linkerdeel een versterkend bijvoeglijk naamwoord is, bijvoorbeeld: ape- apetrots bere- beresterkJe noteert een -e als tussenklank in de samenstelling als het linkerdeel niet herkenbaar is als woord, bijvoorbeeld elleboogbolleboos Drie van de volgende:in de naam van getrouwde vrouwen: mevrouw Van Vilsteren-de Laat; in woorden met de voorvoegsels adjunct-, aspirant-, assistent-, bijna-, chef-, collega-, ex-, interim-, kandidaat-, leerling-, niet-, non-, oud-: adjunct-directeur, collega-docenten, ex-echtgenoot, interim-burgemeester, non-actief, oud-minister; voor een hoofdletter: anti-Russisch, on-Hollands, pro-Amerikaans; de regering-Merkel; in combinaties van titels en beroepen: schrijver-historicus, trainer-coach; bij aardrijkskundige namen, of woorden die daarvan afgeleid zijn: Latijns-Amerikaans, Nieuw-Zeeland, Noord-Brabander, ’s-Heerenberg; bij letters, cijfers, andere tekens en St of Sint/sint: mbo-studie, 20+-kaas, $-teken, PvdA-kantoor, Sint-Maartensdijk, sint-vitusdans; in woorden die anders onoverzichtelijk worden: huis-aan-huisblad, woon-werkverkeer, ja/nee-vraag, massage-bed. Als telwoorden en bijvoeglijke naamwoorden zelfstandig gebruikt worden, en ze hebben betrekking op personen, schrijf je deze woorden met -en. Bijvoorbeeld: De vrouwen keken naar elkaar. Beiden lachten. (Maar: de dieren liepen op elkaar af. Beide gromden. In dit laatste geval heeft het woord geen betrekking op personen, maar op dieren). Bij samenstellingen waarvan het eerste deel verwijst naar iets wat enig in zijn soort is (er is maar 1 koningin), schrijf je -e. Koninginnensoep verwijst niet naar de koningin; dit heeft namelijk niks met de koningin te maken. Bij klinkerbotsing in samenstellingen gebruik je een koppelteken. Bij klinkerbotsing binnen één woord gebruik je een trema. Voor een achtervoegsel schrijf je een apostrof. In een samenstelling schrijf je geen apostrof, maar een koppelteken. Als je het eerder genoemde zelfstandig naamwoord achter het bijvoeglijk naamwoord/telwoord kunt plaatsen, wordt het betreffende woord met een -e geschreven. Tip!Kijk nog eens goed naar de theorie als je fouten hebt gemaakt in de bovenstaande opdrachten. Het zijn veel regels, maar als je ze goed leert, zul je geen fouten maken. een New Yorker wordt met hoofdletters geschreven omdat volgens de regel aardrijkskundige namen en daarvan afgeleide woorden met een hoofdletter geschreven worden. Als de klemtoon op de laatste lettergreep valt, in dit geval -gie, voeg je in het meervoud -ën toe. Let op, als de klemtoon niet op de laatste lettergreep valt, komt er een trema op de bestaande -e. De combinatie -ngk bestaat niet in het Nederlands; de -g vervalt bij deze combinatie. Het eerste deel van dit woord gedachte heeft zowel een meervoud op een -s als op een -n, dus er wordt geen tussen -n geschreven in deze samenstelling. Voornaamwoordelijke bijwoorden (combinatie van er, daar, hier en waar met een bijwoord) schrijf je aaneen. Tussen twee gelijkwaardige delen plaatsen we een liggend streepje. Rangtelwoorden schrijf je helemaal aan elkaar, maar let op drie miljoen schrijf je niet aan elkaar, want de woorden miljoen, miljard, e.d. schrijf je los. Als het woord zelfstandig gebruikt is en betrekking heeft op personen, schrijf je allen met -n.  'Ken jij’, vroeg mijn docent Nederlands, 'alle spellingregels uit je hoofd?'Toelichting: Deze zin staat in de directe rede, maar wordt onderbroken door het tussengeschoven zinsdeel vroeg mijn docent Nederlands, dus dit zinsdeel moet tussen komma’s staan. (Tip: je kunt dat ook horen als je de zin uitspreekt).Ik dacht, wie kent er nou alle spellingregels uit zijn hoofd; dat zijn er veel te veel!Toelichting: Enkel zinnen die letterlijk uitgesproken worden, vallen onder de directe rede; zinnen die gedacht worden niet. Schrijf een puntkomma tussen twee delen van een zin die een sterk verband hebben, maar opzichzelfstaande zinnen zijn.Maar ik zei tegen de docent: 'Natuurlijk ken ik de regels', waarop meneer Van der Stokken me verbaasd aankeek.Toelichting: Het deel dat in de directe rede staat, wordt tussen aanhalingstekens geplaatst. Omdat de zin niet afgelopen is, wordt de slotpunt opgeschoven.‘Leg dan maar eens uit waarom Kerstmis met kleine letter wordt geschreven, maar eerste kerstdag met hoofdletters.' zei hij.Toelichting: Namen van feestdagen krijgen een hoofdletter - Kerstmis, maar woorden die afgeleid zijn van namen van feestdagen, krijgen een kleine letter - eerste kerstdagVerbaasd riep ik uit: 'Kent u de regels wel, meneer!'Toelichting: Een uitroep krijgt een uitroepteken.  Begrip: Meervoud: Verkleinwoord:agenda agenda’s agendaatje genie genieën genietjesouvenir souvenirs souvenirtjemonnik monniken monnikjecv cv’s cv’tjeToelichting:Om uitspraakproblemen te voorkomen, voeg je in het meervoud een -‘s toe aan agenda, en wordt de laatste letter verdubbeld bij het verkleinwoord. De klemtoon valt bij het woord genie op -nie, vandaar dat het woord in het meervoud -ën erbij krijgt. Bij het woord souvenir volg je de basisregel: voeg een -s toe in het meervoud en voeg -tje toe aan het verkleinwoord. Woorden die op een onbeklemtoonde -ik eindigen, krijgen in het meervoud geen verdubbeling van de medeklinker.cv is een afkorting, vandaar dat je zowel in het meervoud als bij het verkleinwoord een apostrof gebruikt.  RijstevlaToelichting: Rijst heeft, net als alle graansoorten, geen meervoud. Woorden die geen meervoud of meerdere meervouden hebben, krijg een -e als tussenklank in samenstellingen. Let op: rijstkorrels is een ander woord en heeft wel een meervoud.BeresterkToelichting: Het woorddeel bere is in deze samenstelling een versterkend bijvoeglijk naamwoord. Volgens de regels wordt een samenstelling waarvan het linkerdeel een versterkend bijvoeglijk naamwoord is, met een -e geschreven.WiegeliedToelichting: Het eerste deel van de samenstelling is afgeleid van het werkwoord wiegen. Volgens de regel schrijven we de tussenklank alleen als -en als het linkerdeel een zelfstandig naamwoord is en niet onder de uitzonderingsregels valt. WiegendoodToelichting: Het eerste deel van de samenstelling is afgeleid van het zelfstandig naamwoord wieg en valt niet onder de uitzonderingregels. LeeuwenmoedToelichting: Het eerste deel van de samenstelling is afgeleid van het zelfstandig naamwoord leeuw en valt niet onder de uitzonderingregels. AspergesoepToelichting: Het meervoud van het eerste deel van de samenstelling is asperges. Zelfstandige naamwoorden die enkel een meervoud hebben op een -s (of meerdere meervouden hebben) krijgen een -e in de samenstelling. Teveel wordt in deze zin aan elkaar geschreven, want een teveel is in deze zin een zelfstandig naamwoord en heeft in deze zin de betekenis van een overschot. Te veel wordt in deze zin los geschreven, want in deze zin heeft te veel de betekenis van overdreven veel. Ezelsbruggetje: als je te veel kunt vervangen door te weinig, komt er een spatie na te. Televisiekijken is 1 woord  -  gitaar spelen zijn 2 woorden. Veel samengestelde werkwoorden (televisiekijken) schrijf je aaneen, maar er zijn samengestelde werkwoorden die los worden geschreven (gitaar spelen).Oudekaassoep moet in deze zin aan elkaar geschreven worden, want oudekaassoep is soep van oudekaas - oude kaassoep is soep van kaas die oud is. Ten minste wordt in deze zin los geschreven, want tenminste aan elkaar betekent in ieder geval; ten minste als 2 woorden betekent op zijn minst. Operatieassistent wordt in deze zin als 1 woord geschreven, want zelfstandige naamwoorden die 1 betekeniseenheid vormen, worden aan elkaar geschreven. Van tevoren schrijf je altijd op deze manier. Tip: raadpleeg bij twijfel een woordenboek of kijk op de website www.woordenlijst.org .  nek-aan-nekraceGebruik het koppelteken, omdat dit begrip anders onoverzichtelijk kan worden.cafe-restaurantGebruik het koppelteken in samenstellingen waarvan beide delen gelijkwaardig zijn.politieautoHier is geen reden om een koppelteken te gebruiken; de -e van politie en a- van auto vormen samen geen klank. ge-e-maildHet hele werkwoord is e-mailen met koppelteken. Daarnaast komt er een koppelteken tussen ge en e, omdat het woord anders verkeerd uitgesproken wordt. 40+-kaasSamenstellingen met letters, cijfers en andere tekens worden met koppelteken geschreven. basisschool en middelbare schoolHier wordt het gehele begrip uitgeschreven, omdat we bij basisschool te maken hebben met een woord en bij middelbare school te maken hebben met een woord. bloeddrukverhogend en -verlagendbloeddruk mag vervangen worden door een weglatingsstreepje, omdat dit deel van het woord een herhaling is van het voorgaande.licht- en geluidssignaalsignaal mag vervangen worden door een weglatingsstreepje, omdat dit deel van het woord terugkomt in het volgende woord. Mulisch’ boekWoorden die een bezit aangeven en eindigen op een s-klank, krijgen volgens de regel enkel een apostrof. crèche Dit woord krijgt een accentteken.alinea’sDit woord wordt geschreven met apostrof s, omdat de eindletter een lange klank heeft. Als de -s aan het woord geschreven wordt, kunnen er uitspraakproblemen ontstaan.verfraaiingEen trema is hier overbodig.tweeëntwintig Dit woord heeft een trema nodig, om uitspraakproblemen te voorkomen.  zes miljoen Hele getallen tot en met twintig worden uitgeschreven in letters. Getallen zoals miljoen,  miljard en biljoen worden uitgeschreven in letters. zeshonderdHonderdtallen worden uitgeschreven in letters.zestigTientallen tot honderd worden uitgeschreven in letters. zesHele getallen tot en met twintig worden uitgeschreven in letters.66e Getallen boven de twintig, uitgezonderd tientallen en honderdtallen, worden uitgeschreven in cijfers.Tip! Als je een tekst schrijft, kies dan voor de manier (uitschrijven in letters of cijfers) die het duidelijkst leesbaar is. Alle alle wordt in deze zin zonder -n geschreven, omdat het zelfstandig naamwoord (medewerkers) er direct achter staat. AllenAllen wordt hier met -n geschreven, omdat het zelfstandig gebruikt wordt en het heeft  betrekking op personen. SommigeSommige wordt in deze zin zonder -n geschreven, omdat het niet zelfstandig gebruikt wordt. BeideBeide wordt in deze zin zonder -n geschreven, omdat het geen betrekking heeft op personen. AndereAndere wordt in deze zin zonder -n geschreven, omdat het geen betrekking heeft op personen. De burgemeester was onverbiddelijk toen de gewelddadige opticien de chagrijnige juffrouw als prostituee (prostitué =mannelijk) behandelde.De kassière verraste de gefascineerde commissaris tijdens het interessante interview.Ik herinner me het uittreksel over penicilline waarin een hypothese stond die me onmiddellijk hartstikke nieuwsgierig maakte.Tip! Leer deze woorden zoals je ook woordjes leert voor Engels, Frans of Duits. Zoek de betekenis op van de woorden die je niet kent.