De Geo LRN-line Brazilië (CE 2025 e.v.) - Hoofdstuk 3-4 - Blik op de buitenwereld & Actuele vraagstukken in Brazilië oefentoetsen & antwoorden

 De soort en waarde van de diensten en de goederen die worden geëxporteerd/ geleverd aan het buitenland.Buitenlandse bedrijven mogen zich in dit gebied vrij vestigen en betalen weinig belasting. Vaak ook een goede infrastructuur en veel bedrijvigheid.Het economisch zwaartepunt in de wereld verschuiftDit zijn investeringen in een ander land, meestal in ruil voor meer zeggenschap (politieke invloed) in dat land. Ook wel Foreign Direct Investments genoemd. Het geheel dat samenhangt van levende en niet-levende onderdelen in een bepaald gebied. De samenhang van planten en dieren (levend) in combinatie met lucht, water en bodem (niet-levend). Al het water op de wereld en de uitwisseling daarvan. Uitwisseling vindt plaats tussen zeeën, rivieren, oceanen, de dampkring, planten, dieren en de aardkorst.  Je hebt de korte en de lange waterkringloop. Het bedrijfsmatig kappen van bomen met als doel er winst op te maken.Het land zodanig gebruiken dat de toekomstige generaties er ook nog gebruik van kunnen maken.  Stelling 1: JuistStelling 2: OnjuistStelling 2: OnjuistToelichting;De eerste stelling is juist, omdat Brazilië een hoge score heeft op het bnp. Het bnp is de totale geldwaarde van alle goederen en diensten die alle staatsburgers van een land in een jaar produceren. Brazilië is een ontzettend groot land en heeft meer dan 216 miljoen inwoners. Dit maakt Brazilië een regionale grootmacht (binnen Zuid-Amerika)Voor de tweede stelling moet je weten wat de HDI is. De HDI meet de armoede, levensverwachting en onderwijs. Brazilië is, gekeken naar de HDI, geen voorloper. Het is ook geen achterblijver, maar het zit in de grote middenmoot. Het land heeft namelijk een HDI van 0,765. Landen als Chili (hdi van 0,851), Argentinië (hdi van 0,845) en Uruguay (hdi van 0,817), doen het aanzienlijk beter dan Brazilië. De derde stelling is ook onjuist, omdat er hierbij wordt gekeken naar het bnp per inwoner. Ook hierin zit Brazilië in de middenmoot. Chili, Argentinië en Uruguay scoren hoger wanneer er wordt gekeken naar het bnp per inwoner.  Brazilië behoort economisch gezien niet meer tot de veelbelovende BRICS-landen zoals aan het begin van deze eeuw, omdat:Het economische zwaartepunt is verschoven naar de gebieden langs de Grote Oceaan, zoals China en andere Aziatische landen. Brazilië, dat aan de Atlantische Oceaan ligt, profiteert hier minder van (global shift).Door politieke, economische en covid-crisis, is de Braziliaanse economie weer meer afhankelijk geworden van de primaire sector, zoals landbouw en mijnbouw (reprimaire ontwikkeling), in plaats van de meer hoogwaardige industriële export. Toelichting:Voor deze vraag is het van belang dat je weet wat de BRIC-landen zijn en wat global shift inhoudt. Daarnaast is het begrip ‘reprimaire ontwikkeling’ van belang. Dit houdt in dat je als land of gebied teruggrijpt op de export van grondstoffen na een periode van industrialisatie. Toen werden er veel halffabricaten en eindproducten uitgevoerd terwijl dat nu weer grondstoffen zijn. Door ontbossing neemt de hoeveelheid bomen en planten af, waardoor er minder transpiratie plaatsvindt. Hierdoor komt minder waterdamp in de atmosfeer. Ook wordt er minder water vastgehouden in de bodem; hierdoor vindt er minder evaporatie plaats. Dit zorgt voor een afname van de vochtigheid in de lucht. Minder waterdamp in de atmosfeer leidt tot minder neerslag, wat kan zorgen voor droogte in Brazilië. Dit verstoort de waterkringloop en kan leiden tot klimaatverandering, zoals een droger en warmer klimaat in het gebied.Toelichting:Transpiratie is het water dat planten en bomen opnemen uit de bodem en via de bladeren weer afgeven aan de lucht. Evaporatie is wanneer er water door verdamping van het oppervlaktewater terugkomt in de lucht. Wanneer de hoeveelheid waterdamp in de atmosfeer afneemt dan kan dit dus leiden tot minder neerslag.  Brazilië exporteert veel ruwe grondstoffen en laagwaardige industrieproducten. Door grondstoffen te bewerken tot een halffabricaat of eindproduct kan Brazilië meer geld vragen dan alleen voor ruwe grondstof.Brazilië exporteert zowel laagwaardige producten als hoogwaardige producten. Op basis daarvan zou je Brazilië kunnen indelen in de semiperiferie. Toelichting: Aan het exportpakket van een land is kun je vaak zien welke positie dit land inneemt binnen het wereldsysteem (hoort het land dus bij de periferie, de semiperiferie of is het een centrumland). Een centrumland voert vaak hoogwaardige halffabricaten en eindproducten uit, terwijl een land in de periferie vaak grondstoffen en laagwaardige industrieproducten exporteert. Het eerste deel van de vraag gaat over hoe je waarde kunt toevoegen aan een product. In plaats van ruwe olie te exporteren en vervolgens diesel te importeren, kan er ook worden gekozen om de tussenstappen in het eigen land te realiseren. Op dat moment het land de ruwe olie uit de grond halen, het verwerken tot halffabricaat en zelfs tot eindproduct. Door bijvoorbeeld diesel te exporteren kan het land meer inkomsten genereren dan door alleen de ruwe olie te exporteren. Brazilië exporteert, naast de grondstoffen en land- en mijnbouwproducten, ook halffabricaten en eindproducten. Het behoort daarom tot de semiperiferie.  De eerste rol van de overheid is dat het ontginning in stand houdt of de overheid de ontginning zelf veroorzaakt.Voorbeeld: de wegen die worden aangelegd door de Braziliaanse overheid zorgen voor ontginning en ontbossing van het omliggende oerwoud.De tweede rol van de overheid is het naleven van regels en wetten. Zo zijn er wetten die grote ontbossing moeten tegengaan. Voorbeeld: vergunning voor het kappen van bos moet worden aangegaan. De controle op illegale houtkap. 40% van het oerwoud is, in meer of mindere mate, een beschermd gebied. Toelichting:De overheid zorgt voor de aanleg van wegen en hierdoor wordt het omliggende gebied en oerwoud ontgonnen. Wegen zijn nodig voor een goede verbinding met de uithoeken van het land. Ook voor de verbinding tussen havensteden en de rest van het land zijn wegen belangrijk. Dorpjes en stadjes worden via wegen met elkaar verbonden. De Braziliaanse overheid heeft ook als taak om het tropische regenwoud te beschermen en moet grote ontbossing tegengaan. Door wetten te maken en strenge vergunningen af te geven zie je dat de overheid juist de controlefunctie aanneemt.  Uitspraak 1: onjuist Uitspraak 2: onjuist / juist Uitspraak 3: juistToelichting:De eerste uitspraak is onjuist, omdat bij een positieve handelsbalans de waarde van de export groter is dan de waarde van de import. In 2017 was dit wel het geval (hier is namelijk de totale export 219 miljard dollar en de totale import 141 miljard dollar). In 1997 is dit niet het geval, want hier is de totale export 53,7 miljard dollar en de totale import is hoger; namelijk 61 miljard dollar. De stelling is dus onjuist.De tweede stelling kan juist of onjuist zijn. Dit komt doordat het aandeel met Azië (waaronder Japan) is toegenomen, terwijl de handel met Europa en Noord-Amerika is afgenomen. De derde stelling is juist, omdat de handelspartners van Brazilië op een andere manier worden samengesteld als je 1997 vergelijkt met 2017. Ook is het bedrag in miljarden dollars vele malen groter in 2017 ten opzichte van 1997. Vraag komt uit examen aardrijkskunde havo 2022-1 De omvang van de handel zegt niets over de welvaart per persoon in Brazilië. Opbrengsten uit de handel, hoeven niet terug geïnvesteerd te worden in/aan de gehele bevolking.Opbrengsten uit de handel vloeien vaak weg naar het buitenland.  De omvang van de handel zegt niets over de verdeling van de opbrengst tussen regio’s en laat geen verschillen zien binnen het land zelf.Toelichting:Om deze vraag goed te begrijpen moet je de atlaskaart die wordt gevraagd erbij pakken. Hierin is af te lezen dat Brazilië een groot aandeel (ten opzichte van andere landen in Zuid-Amerika) in de wereldhandel heeft. Ook is te zien dat Brazilië een gemiddelde jaarlijkse groei van het bnp per hoofd van de bevolking, van 1,4 tot 2,8%. Die omvang van de handel zorgt dus voor een stijging van het BNP, maar dat wil niet per se zeggen dat het ook ten goede komt aan de welvaart van alle personen in Brazilië. Daarnaast hoeft de opbrengst die wordt verdiend niet altijd terug te komen naar de lokale bevolking. De bedrijven zijn bijvoorbeeld in handen van buitenlandse eigenaren en daardoor vloeit het geld weg naar het buitenland. De winst hoeft ook lang niet altijd terug geïnvesteerd te worden in de lokale bevolking (denk aan scholen etc). Daarnaast zegt de omvang van de handel ook niets over de verschillen binnen Brazilië zelf. Met deze redenen kan je dus geen conclusies trekken over de welvaart in het land. Vraag komt voor een deel uit examen aardrijkskunde havo 2022-1 Brazilië hoort niet bij de welvarendste landen van Zuid-Amerika (economische dimensie). Brazilië is een exporteur van grondstoffen en agrarische producten (en een importeur van vooral eindproducten) (economische dimensie).Een (relatief) groot deel van de Braziliaanse bevolking leeft in armoede (economisch/sociale dimensie).De politieke situatie is in Brazilië tegenwoordig relatief instabiel (politieke dimensie).Toelichting:Voor deze vraag moet je goed weten wat een centrumland is. Dat zijn de rijkste, welvarendste landen van de wereld die ook (vaak) veel politieke macht hebben. Zij beslissen wat er op het wereldtoneel gebeurt en worden gezien als ‘grote speler’. Je moet met deze vraag twee argumenten geven waarom dat dus niet het geval is. Daarnaast moet je dit ook doen vanuit twee verschillende dimensies. Mocht je deze willen ophelderen, dan staan ze aan het einde van je boek bij de ‘vaardigheden’. Er zijn andere landen welvarender in Zuid-Amerika (denk aan Uruguay, Chili en Argentinië). Daarnaast bevindt Brazilië zich in een reprimaire ontwikkeling (de landbouw en mijnbouw worden weer belangrijker) - ook geen kenmerk van een centrumland. Ook zie je dat een groot deel van de Braziliaanse bevolking in armoede leeft; dit is ook een teken dat het land niet helemaal stabiel is en dus niet tot een centrum land behoort. Dit zijn allemaal economische argumenten (en sociaal). De politiek is de afgelopen jaren niet even stabiel geweest en is er sprake van veel politieke barrières met de omliggende landen. Politieke banden hebben weer invloed op de handel met andere landen, en dat heeft weer gevolgen voor de welvaart en het welzijn in Brazilië. Vraag komt voor een deel uit examen aardrijkskunde havo 2022-1 De aanleg van de BR-319 kan leiden tot landconflicten omdat het (onaangetaste) regenwoud hierdoor toegankelijker wordt. De eerste groep zijn de boeren en de bedrijven. Zij willen het land gaan gebruiken voor veeteelt of landbouw. Dit is in strijd met de belangen van inheemse groepen en natuurbeschermers (de tweede groep). Economische belangen (zoals transport en handel) botsen hierbij met ecologische belangen (behoud van het regenwoud).Toelichting:De bouw van de BR-319 maakt delen van het Amazonegebied toegankelijk die nu nog moeilijk bereikbaar zijn. Dit kan leiden tot landconflicten tussen verschillende groepen, zoals boeren, bedrijven en de inheemse bevolking. Boeren en bedrijven willen het land vaak gebruiken voor commerciële houtkap, landbouw of veeteelt. De inheemse groepen zijn van dit regenwoud afhankelijk omdat dit hun leefgebied is.De twee belangen die je kunt beschrijven zijn bijvoorbeel de economische belangen. Voorbeelden hiervan zijn de handel en het vervoer van goederen die door de aanleg van de weg gemakkelijker kunnen worden. Het andere belang is juist het ecologische belang, zoals het behoud van biodiversiteit kan de ontginning van het oerwoud leiden tot landdegradatie. De ontbossing die vaak volgt op zulke projecten verergert bovendien droogte en bosbranden, wat de lokale bevolking nog kwetsbaarder maakt. Duurzaam landgebruik betekent dat het land zo wordt gebruikt dat de toekomstige generaties de grond ook nog kunnen gebruiken. De BR-319 biedt kansen voor beter transport en economische groei, maar kan ook leiden tot ontbossing en commerciële houtkap, wat duurzaam gebruik van het regenwoud in gevaar brengt.Toelichting:Duurzaam landgebruik houdt in dat natuurlijke hulpbronnen, zoals het regenwoud, op een verantwoorde manier worden benut, zodat toekomstige generaties er ook nog kunnen gebruiken. Wanneer het gaat over de aanleg van de betreffende weg, betekent dit dus dat economische ontwikkeling (zoals betere vervoersmogelijkheden) gecombineerd moet worden met het behoud van het Amazonegebied, zie ook atlaskaart 212-213. De aanleg van de weg biedt aan de ene kant kansen, want goederen kunnen efficiënter vervoerd worden, wat economische groei kan stimuleren. Aan de andere kant zijn er dus ook risico’s. Het aanleggen van de weg kan leiden tot illegale houtkap, ontginning en ontbossing, wat juist het tegenovergestelde van duurzaam landgebruik is.Zonder strikte regels en handhaving kan de weg het regenwoud blijvend beschadigen en bijdragen aan klimaatverandering.