MEMO MAX (release 5.1) deel A+B - Hoofdstuk 5 - Steden, staten en de kerk oefentoetsen & antwoorden

1. Mensen ontdekten hoe ze de landbouwopbrengsten konden vergroten Halsjuk → ring rond de nek van paard/rund waardoor de trekkracht beter werd benut. Uitvinding ijzeren ploeg (i.p.v.. hout) Boeren gingen de grond beter gebruiken → 2 jaar oogsten i.p.v. 1 jaar door gebruik van verschillende graansoorten achter elkaar. 2. Kloosters en domeinheren lieten woeste gronden (bossen/moerassen) ontginnen om ze geschikt te maken voor de landbouw.  Meer landbouwopbrengsten → meer eten → groei bevolking → door meer landbouwopbrengsten → meer voedsel over → ruilen → handel (bij kruispunten van wegen/rivieren) → dorpjes → steden Boeren trokken naar de stad omdat ze daar vrij waren ipv. horige op het platteland.  Handelaar en ambachtsman. a) 1. Agrarisch-stedelijke samenleving (meeste mensen wonen op het platteland en werken in de landbouw maar er zijn ook steden met handelaren en ambachtsmannen). 2. Ontstaan geldeconomie 3. Handel over lange afstanden b)  1000-1500 n.Chr.   a)  In groepjes varen zodat ze elkaar beschermden tegen piraten. Door de samenwerking betaalden ze minder tol. Leveranciers mochten niet werken met concurrerende handelaren die geen lid waren van Hanze.  b) 1. Deventer 2. Zutphen 3. Kampen 4. Harderwijk 5.  Zwolle (Handelsgebied van steden tussen de Noordzee en Oostzee) 1 wijn (Frankrijk)2 specerijen (Midden-Oosten via Italië) 3 zijde (Midden-Oosten via Italië) 1. Rijke kooplieden en belangrijke ambachtslieden (gildemeesters)2. Winkeliers en ambachtslieden3. Gewone (arme) arbeiders4. Bedelaars en daklozen a) Een groep mensen met hetzelfde (ambachtelijke) beroep. b) Bakkers, schoenmaken, mandemakers, pottenbakkers, schilders, enz. Stedelingen wilden meer invloed (zelf hun stad besturen, zelf rechtspreken en zelfs hun eigen munt slaan) en de heer had geld nodig om zijn leger en hofhouding te betalen. De heer gaf de stedelingen meer inspraak in ruil voor geld. Zo nam de macht van de adel af en die van de stedelingen toe. Schout = de voorzitter van de rechtbank, deze werd benoemd door de heer van het gebied Schepenen = rechters, werden gekozen door een klein belangrijk groepje burgers a) Bisdom = Alle kerken samen in een bepaald gebied Bisschop = De bestuurder van het bisdom Kathedraal = De belangrijkste kerk van de bisdom en tevens de kerk van de bisschop Kloosters = Waar monniken leefden. Deze stonden niet onder bestuur van de bisschop, maar moesten wel gehoorzamen aan de Paus b) Door de Paus in Rome. Ketters. De Katholieken hielden de Joden verantwoordelijk voor de kruisiging van Jezus Christus.  Het heilige land veroveren van de ongelovigen (Arabieren/moslims). a) Doordat de handel in de steden toenam, stegen de belastingen voor de vorst. De boeren betaalden hun pacht nu in geld uit, waardoor de vorst meer geld ontving. b)  Bestuurlijk: De vorsten ontvingen meer geld en gingen ambtenaren inhuren. Deze ambtenaren met salarissen waren veel betrouwbaarder dan de leenmannen.  Militair: Vorsten konden een huurleger betalen en oorlogen voeren. De vorsten benoemden zelfstandig bisschoppen, die namens de vorst het rijk bestuurden. Dit kwam voort uit het feit dat de leenmannen op het land vaak ongehoorzaam waren. De Paus vond dat alleen hij bisschoppen mocht benoemen. Hierdoor kregen zij minder macht omdat burgers nu zelf sommige zaken mochten bepalen.  Iedereen die zou sterven zou meteen naar de hemel gaan. De pastoor kon een goed woordje doen voor de mensen. Hij kon dus helpen met naar de hemel gaan. Vele van deze steden waren ver weg (Spanje/Frankrijk) en vervoersmiddelen waren er nog niet. Deze bedevaarten gingen dan ook meestal te voet. Omdat ze beiden producten uit hun gebied haalden die de ander niet had. Doordat zijn ambtenaren de koning hielpen met besturen, had hij de hulp van de leenmannen niet meer nodig en kon alles steeds meer vanuit één plaats (de hoofdstad, het paleis) worden bestuurd. Er werd steeds meer vanuit één punt bestuurd. De vorsten probeerden vanuit die plek dezelfde wetten en belastingen in te voeren voor het hele gebied. Daarvoor had elk gebied zijn eigen wetten en gebruiken. Nu een heel gebied steeds meer dezelfde gebruiken had, ontstonden er duidelijke grenzen en uiteindelijk staten. In de late middeleeuwen waren de meeste mensen christelijk, Katholiek (geleid door de paus in Rome). In de afbeeldingen zie je de hel. Mensen uit de middeleeuwen geloofden, dat mensen van nature slecht waren. Het leven was een voorbereiding op de dood. Om naar de hemel te gaan, in plaats van de hel, moest je goede dingen doen: armen helpen, zieken helpen, bidden. De hel is voor mensen die niet volgens de bijbel hebben geleefd.  Toelichting: Uit het antwoord moet blijken dat mensen in de late middeleeuwen christelijk waren en dat ze geloofde in de hemel en hel en dat het leven was om je voor te bereiden op de dood. Katharen (“zuivere mensen”) wilde niet in alle pracht en praal van de katholieke kerk leven, maar simpel, zoals Jezus ook zou hebben geleefd. Het katholieke geloof zag dit als bedreiging en ging de katharen vervolgen. Velen van hen eindigden op de brandstapel wat zich ook op bovenstaande bron afspeelt. Ketters zijn mensen die afweken van de officiële kerkelijke leer.