Nieuw Nederlands 7e ed/FLEX - Hoofdstuk 6b - Literatuurgeschiedenis (par. 6.3 en 6.4) oefentoetsen & antwoorden

Het vermogen van mensen om zelfstandig na te denken was belangrijk. Dit zou leiden tot een betere samenleving met betere burgers. Men moest wel eerst inzien wat er beter kon. In de 18e eeuw lag de nadruk op de ratio: het verstand en het denken. De kritische schrijvers waren daarom erg belangrijk. ‘Nederland’ krijgt voor het eerst een grondwet, algemeen mannenkiesrecht en een nationaal en democratisch gekozen parlement.Spectatoriale geschriften zijn krantjes die een- of tweemaal per week verschenen. Iedere aflevering bestond uit een of meer beschouwelijke opstellen over onderwerpen als opvoeding, mode, geloof en bijgeloof, toneel en allerlei deugden en ondeugden. Deze tijdschriften lieten dus aan burgers zien wat er verbeterd kon worden om tot een betere samenleving en betere burgers te komen. Imaginaire reisverhalen hielden het publiek een spiegel voor door een samenleving te beschrijven die niet bestond, maar wel liet zien wat er niet deugde in de huidige samenleving. Briefromans: de eerste literaire romans waren briefromans. Ze bestonden uitsluitend uit brieven die de personages elkaar schreven. Dit genre leende zich bij uitstek voor gedetailleerde beschrijvingen van de psychologie van de personages. Aan de ene kant had de industrialisatie grote economische bloei tot gevolg, maar aan de andere kant ook sociale ongelijkheid. De eigenaren van de fabrieken werden rijk, terwijl de arbeiders weinig verdienden en in armoede leefden. Het liberalisme streefde naar zo weinig mogelijk staatsinmenging, een vrije markt en zo veel mogelijk vrijheid voor het individu. Romantische schrijvers willen ontsnappen aan de werkelijkheid, realistische schrijvers zoeken juist de werkelijkheid juist op en de naturalistische onderzoeken de werkelijkheid op wetenschappelijke wijze.In de romantiek draait alles om vaak heftige en tegenstrijdige gevoelens. De nadruk op het gevoel, is een reactie op de nadruk die in de voorgaande periode, de verlichting, op het verstand werd gelegd. Zoveel beter was de wereld daardoor niet geworden, vond de romanticus.De schrijver Multatuli veroordeelt in Max Havelaar het cultuurstelsel (= de inlandse bevolking verplicht was zo’n 20% van de grond te bebouwen met producten voor de Europese markt) scherp. Dat heeft zeker bijgedragen aan de uiteindelijke afschaffing ervan in 1870.Weltschmerz. In de voorgaande eeuwen werden er wel verhalen verzonnen, maar er waren nog niet eerder verhalen geschreven die zich afspeelden in een verzonnen werkelijkheid. Deze verzonnen werkelijkheid maakten de romantische schrijvers origineel.  De realistische kunstenaars wilden de werkelijkheid zo objectief mogelijk weergeven, niet zelden met het doel om bij de lezer, toeschouwer of luisteraar verontwaardiging te wekken over het beschreven onrecht.Het genre van de psychologische roman, waarin de innerlijke beweegredenen van de personages centraal staan.De naturalistische schrijvers wilden de werkelijkheid niet alleen weergeven, maar ook wetenschappelijk verklaren. De mens is een product van erfelijkheid, milieu en de tijd waarin hij leeft. Die factoren bepalen zijn leven, van een vrije wil is dus geen sprake. Aan de hand van deze factoren kon de auteur de mens wetenschappelijk onderzoeken en beschrijven, waarbij je je de roman als een soort laboratorium kunt voorstellen. Een moreel oordeel gaf de schrijver niet. Doordat het leven van de personages al door het lot was bepaald (gedetermineerd), hadden de naturalistische romans vaak een pessimistische inslag. Tachtigers. Zij zetten zich af tegen de ‘kneuterigheid’ van de Nederlandse literatuur. L’art pour l’art betekent de kunst is er voor de kunst en niet voor enig ander doel.Willem Kloos. De Tachtigers introduceerden de ‘woordkunst’, een nieuw soort taalgebruik, waarbij de schrijver neologismen, bijvoeglijke naamwoorden en originele beeldspraak gebruikte om zo nauwkeurig mogelijk zijn indrukken weer te geven. Antwoord A: Alleen I is juist.Toelichting:Bewering II is niet juist: schrijvers in de achttiende eeuw wilden meer dan alleen kinderen opvoeden; hun opvoedkundige en opiniërende uitingen waren bedoeld voor iedereen. waarwaarniet waar: De romantische kunstenaars kunnen hun draai niet vinden in de wereld van het hier-en-nu Ze lijden aan de wereld. (Weltschmerz). De kunstenaar wil weg, want ergens anders of in een andere tijd, daar is het geluk. niet waar: Piet Paaltjes schreef gedichten binnen de romantische stroming. waar verlichtingromantiekrealisme naturalismeWolf en DekenPiet PaaltjesJ.J. CremerLouis CouperusHiëronymus van AlphenMax HavelaarMax HavelaarOp hoop van zegen Humor als wapen tegen het lijden aan en de onvrede met het bestaan.Regel 20: “Nooit heb ik zóveel tranen op één dag gestort”, is duidelijk romantische zelfspot.“Intussen leunde ik schilderachtig op de tronk / Eens duizendjaargen eiks …” (r. 5-6) is typerend. Paaltjens steekt hier de draak met de romantische schilders “schilderachtig” en bespot door te overdrijven ook de dichters “Eens duizendjaargen eiks”. In werkelijkheid ligt de ik-figuur er helemaal niet schilderachtig bij en zal de eik waarschijnlijk zo oud niet zijn. Kenmerkend voor de poëzie van de Tachtigers is de individuele uiting/expressie, in dit gedicht is dat de stemming (melancholie) verbonden aan het snel voorbijgaande leven (in een herinnering aan de jeugd of het ouderlijk huis).“’t lijkt alles lang geleên.” De dichter herinnert zich een kamer of huis waar hij eens was (uit zijn jeugd of het ouderlijk huis?): “Langs de wanden bleekt flauw” en “het witte is lichtlauw”.De Tachtigers werden als vernieuwend beschouwd omdat zij zich afzetten tegen hun voorgangers, in het bijzonder het belerende en moraliserende van de literatuur. Het ging de Tachtigers om individuele expressie.