Vivo deel A+B - Hoofdstuk 11 - Erfelijkheid en evolutie oefentoetsen & antwoorden

Erfelijke eigenschappen zijn dingen die je van je ouders meegekregen hebt via hun DNA. Dit zijn bijvoorbeeld je haarkleur, oogkleur of hoe lang je bent. Het zijn dingen die in je genen zitten en die je niet zomaar kunt veranderen.  Chromosomen zijn strengen (lange draden) in de celkern die DNA bevatten. In je DNA liggen je erfelijke eigenschappen vast.  Bij de celdeling kopieert het DNA zich en wordt het verdeeld over twee nieuwe cellen. Hierdoor zit in elke lichaamscel hetzelfde DNA 46 chromosomenGeslachtscellen zijn speciale cellen die nodig zijn voor voortplanting. Er zijn twee soorten geslachtscellen: Eicellen (van de moeder)Zaadcellen (van de vader)Elke geslachtscel bevat 23 chromosomen, wat de helft is van het DNA dat je nodig hebt om een mens te maken. Een gen is een klein stukje DNA dat bepaalt hoe je lichaam eruitziet en werkt. Het is als een soort bouwplan met instructies. Nakomelingen zijn kinderen of jongen van mensen of dieren. Forensisch onderzoekVerwantschapsonderzoekErfelijkheidsonderzoek Een DNA-profiel geeft unieke stukjes van iemands genotype weer. Zo’n DNA-profiel kan worden vergeleken met een ander DNA-profiel tijdens een onderzoek.  Evolutie betekent langzame verandering in de loop van de tijd, waardoor er nieuwe soorten kunnen ontstaan. Een (toevallige) verandering in het DNA waardoor er bij nakomelingen nieuwe eigenschappen ontstaan. Dit zijn soorten die veel gemeenschappelijke kenmerken met elkaar delen. Ze hebben een gemeenschappelijke voorouder. Fossielen zijn versteende resten of sporen van (delen van) organismen die vroeger geleegd hebben.  Het genotype is alle genetische informatie die in het DNA ligt. Dit bepaalt hoe je lichaam werkt en hoe je eruit ziet. Bijvoorbeeld: Je hebt bruin, krullend haar.Het fenotype is hoe je lichaam, je uiterlijk en je gedrag werken en dit wordt bepaald door een combinatie van je genotype en omgevingsfactoren. Bijvoorbeeld: Je hebt bruin krullend haar, maar je bent geblondeerd en stylt het elke dag. Het X-chromosoom en het Y-chromosoom zijn de geslachtschromosomen. Deze bepalen of je een jongen of een meisje wordt. X-chromosoom is lang, Y-chromosoom is kort. meisje = XX.jongen = XY. Met behulp van een familiestamboom kun je laten zien hoe erfelijke eigenschappen binnen een familie worden doorgegeven. In zo’n stamboom wordt een man weergegeven als een vierkantje en een vrouw als een rondje. Een horizontale lijn tussen een man en een vrouw geeft een relatie aan, en een verticale lijn naar beneden verbindt hen met hun kinderen. De kleur van het rondje of vierkantje geeft aan of iemand een bepaalde eigenschap of ziekte wel of niet heeft. Erfelijkheidsonderzoek kan laten zien of je een erfelijke ziekte kunt krijgen of doorgeven. Dat is handig, omdat je dan op tijd maatregelen kunt nemen, zoals gezond leven, vaker controleren of kiezen voor kinderen via een andere manier. Als groepen van een populatie gescheiden raken, ontwikkelen ze zich los van elkaar. Door deze isolatie worden de verschillen tussen de groepen steeds groter. Na een lange tijd zijn de organismen zo veranderd dat ze niet meer samen kunnen voortplanten. Er zijn dan twee soorten ontstaan.  Dinosauriërs zijn ontstaan door evolutie. De eerste meercellige organismen zijn ontstaan uit bacteriën. Uit die meercelligen zijn later steeds complexere dieren ontstaan. Op een gegeven moment ontstonden de eerste gewervelde dieren op het land (dieren met een wervelkolom). Uit deze dieren ontwikkelden zich later de eerste reptielen, en daaruit ontstonden uiteindelijk de eerste dinosauriërs. 19 chromosomen. Want 38:2=19.ChromosomenportretNiet waar. Een Y-chromosoom is altijd korter dan een X chromosoom. (Dit is ook te zien in de afbeelding) Antwoord b, omdat daar drie broers/zussen met de ziekte zijn, die dus nauw aan elkaar verwant zijn. Slakken met een bruin huisje hebben een grotere overlevingskans dan slakken met een geel huisje. Daardoor hebben slakken met een bruin huisje een grotere kans om zich voort te planten.  Juist. De lijn takt eerder af naar haaien & roggen. Onjuist. Beenvissen zijn meer verwant aan amfibieën dan aan haaien, omdat ze samen een recentere voorouder delen.