Economie Integraal 2e ed deel 1+2+3 - Hoofdstuk 16 - Werk en werkloosheid oefentoetsen & antwoorden

De beroepsbevolking bestaat uit alle werknemers en zelfstandigen tussen de 15 en 75 jaar oud die minimaal één uur per week kunnen en willen werken. De werkgelegenheid is gelijk aan de totale vraag naar arbeid. Hierbij onderscheiden we:Vervulde werkgelegenheid 🡪 het werkzame deel van de beroepsbevolking (werknemers + zelfstandigen). Onvervulde werkgelegenheid 🡪 vacatures.  Werkloosheid is dat deel van de beroepsbevolking dat geen werk heeft, maar wel actief op zoek is naar werk, oftewel het niet-werkzame deel van de beroepsbevolking. Hieruit volgt uiteraard dat: werkgelegenheid + werkloosheid = beroepsbevolking.  HCFE BGAD  Niet alle werknemers in Nederland werken fulltime, maar werken in deeltijd. Werken in deeltijd betekent dat je minder dan 38-40 uur per week werkt.Zo kan één fulltime baan van 40 uur worden ingevuld door twee deeltijdwerkers, die beiden 20 uur per week werken. Daarnaast kan het ook zijn dat een werknemer meerdere banen heeft en misschien zelfs meer dan fulltime werkt.  Verlaging van de rente als oplossing voor structurele werkloosheid:Doordat de rente wordt verlaagd wordt het voor bedrijven goedkoper om geld te lenen. Bedrijven gaan met dit geleende geld meer investeren. Hierdoor stijgen de productie(capaciteit) en de werkgelegenheid.De (structurele) werkloosheid daalt. Verlaging van de rente als oplossing voor conjuncturele werkloosheid:Door een verlaging van de rente gaan consumenten meer lenen en minder sparen. De bestedingen stijgen / de effectieve vraag stijgt. Productie bij bedrijven gaat stijgen.De (conjuncturele) werkloosheid daalt. Overheidsbestedingen stijgen 🡪 effectieve vraag stijgt 🡪 productie stijgt 🡪 werkloosheid daaltBenoem altijd productie in je antwoord!Loonbelasting verlagen 🡪 netto-inkomens stijgen 🡪 bestedingen stijgen 🡪 productie stijgt 🡪 conjuncturele werkloosheid daalt Winstbelasting verlagen 🡪 bedrijven maken meer winst 🡪 investeringen stijgen 🡪 productiecapaciteit stijgt 🡪 kwantitatieve structurele werkloosheid daalt. BTW verlagen 🡪 producten worden goedkoper 🡪 bestedingen stijgen 🡪 productie stijgt 🡪 conjuncturele werkloosheid daaltUitkeringen verhogen 🡪 bestedingen stijgen 🡪 productie stijgt 🡪 conjuncturele werkloosheid daalt. Loonkostensubsidies verstrekken 🡪 loonkosten voor bedrijven dalen 🡪 bedrijven maken meer winst 🡪 investeringen stijgen 🡪 productiecapaciteit stijgt 🡪 kwantitatieve structurele werkloosheid daalt. Importheffingen verhogen 🡪 buitenlandse producten worden duurder in Nederland 🡪 effectieve vraag naar Nederlandse producten stijgt 🡪 productie in Nederland stijgt 🡪 conjuncturele werkloosheid daalt. Subsidies voor opleidingen en cursussen verstrekken 🡪 meer mensen gaan studeren / omscholen 🡪 betere match tussen eisen werkgevers en vaardigheden werknemers 🡪 kwalitatieve werkloosheid daaltMaak waar mogelijk de koppeling met productie of productiecapaciteit! We spreken van een krappe of gespannen arbeidsmarkt wanneer de vraag van werkgevers naar arbeid groter is dan het aanbod van arbeidskrachten. Er is dan een tekort aan arbeidskrachten. Werkgevers kunnen moeilijk werknemers vinden. Een krappe arbeidsmarkt biedt op korte termijn vooral voordelen voor werknemers. Zij hebben door het tekort een sterkere onderhandelingspositie ten opzichte van werkgevers. Werknemers kunnen hogere salarissen uitonderhandelen. Werknemers kunnen sneller een vast contract krijgen. Door de hogere loonkosten gaan bedrijven meer investeren in automatisering en robotisering, waardoor effectievere productieprocessen kunnen ontstaan. Hierdoor kan de werkgelegenheid dalen.Een krappe arbeidsmarkt biedt op korte termijn vooral nadelen voor werkgevers:Door hogere looneisen dalen de winsten. Het wordt moeilijker om goed personeel te vinden. Door de hogere looneisen van nieuw personeel, ontstaan er verschillen tussen nieuwe en bestaande werknemers, wat tot ontevredenheid leidt. Hierdoor kunnen goede, bestaande werknemers het bedrijf verlaten, op zoek naar een beter betaalde baan ergens anders. Doordat de stijgende loonkosten, stijgen ook de verkoopprijzen van producten (inflatie). Door de stijgende verkoopprijzen van Nederlandse producten, daalt de internationale concurrentiepositie van bedrijven 🡪 export daalt 🡪 productie daalt 🡪 werkloosheid stijgt. Overheidsmaatregelen bij een krappe arbeidsmarkt zullen er altijd op gericht zijn om de beroepsbevolking te laten stijgen, dus mensen tussen de 15 en 75 stimuleren om te gaan werken. Echter zijn maatregelen die voordelig zijn voor werknemers (zoals een hoger minimumloon) nadelig voor werkgevers. Op lange termijn kan dit weer tot problemen op de arbeidsmarkt leiden.Daarnaast hebben maatregelen vanuit de overheid vaak een blijvend karakter. Wetten en regels kunnen niet zomaar teruggedraaid worden wanneer de krapte op de arbeidsmarkt voorbij is. Een mogelijkheid zou zijn om de uitkeringen te verlagen. Maar dit zal politiek gezien geen populaire maatregel zijn. Bovendien leidt dit tot denivellering.    Een stijgende arbeidsparticipatie betekent dat meer mensen werken of beschikbaar zijn voor werk. Hierdoor neemt het aantal actieven toe ten opzichte van het aantal inactieven, wat leidt tot een hogere i/a-ratio. Dit is gunstig omdat er dan meer mensen zijn die belasting en premies betalen om sociale uitkeringen te financieren. Vergrijzing: Oudere werknemers gaan met pensioen, wat de arbeidsparticipatie kan verlagen.Beleidsmaatregelen: Overheidsbeleid zoals verhoging van de AOW-leeftijd of stimulering van vrouwen op de arbeidsmarkt kan de participatie verhogen.2025: 69,0%2015: 65,2%Verschil: 69,0 - 65,2 = 3,8 procentpuntProcentuele verschil = (69 – 65,2) / 65,2 x 100% = 5,83% (stijging)  Het aantal actieven (werkzame deel van de beroepsbevolking) bedraagt10.200.000 – 374.000 = 9.826.000 actievenHet aantal mensen met een uitkering staat gelijk aan het aantal inactieven.De i/a ratio van 2025 bedraagt 0,38, oftewelAantal inactieven / 9.826.000 = 0,38Aantal inactieven = 3.732.740 LoonstarheidWanneer de prijzen in de winkels gelijk blijven of zelfs stijgen (inflatie), dan gaan de werknemers er in koopkracht op achteruit. Met dit welvaartsverlies gaat men zelden akkoord. Een loonsverlaging betekent dat het niet goed gaat met het bedrijf. Zou het bedrijf uiteindelijk alsnog failliet gaan of werknemers worden later alsnog ontslagen, dan zullen ze een lagere WW-uitkering ontvangen, daar de hoogte hiervan wordt bepaald op het laatst verdiende loon. Op het moment dat een bedrijf lagere lonen gaat betalen, kan het zijn dat ze hierdoor niet de beste werknemers aantrekken en zullen moeten werken met minder gekwalificeerd en minder gemotiveerd personeel. Hierdoor kan de arbeidsproductiviteit relatief meer dalen dan de totale loonkosten, waardoor de loonkosten per product alsnog stijgen.  Gebruik de formule om de beroepsbevolking van 2020 te berekenen:Arbeidsdeelname = 73 🡪 aflezen y-as rechtsBeroepsgeschikte bevolking = 100 🡪 aflezen y-as linksBeroepsbevolking: 73% = beroepsbevolking / 100 x 100%Beroepsbevolking = 100 x 73 / 100 Beroepsbevolking = 7Gebruik de formule om de beroepsbevolking van 2040 te berekenen:Arbeidsdeelname = 70 🡪 aflezen y-as rechtsBeroepsgeschikte bevolking = 94 🡪 aflezen y-as linksBeroepsbevolking: 70% = beroepsbevolking / 94 x 100%Beroepsbevolking = 94 x 70 / 100Beroepsbevolking = 65,8Procentuele verandering = (65,8 – 73) / 73 x 100% = - 9,9%De dalende arbeidsdeelname in combinatie met een gelijkblijvende beroepsgeschikte bevolking leidt tot een daling van het aanbod van arbeid. Bij een gegeven vraag stijgt het gemiddeld loon (en dus ontstaat er loonkosteninflatie) Indien de arbeidsproductiviteit niet voldoende stijgt, stijgen de loonkosten per product. Als deze worden doorberekend in de prijs verslechtert de internationale concurrentiepositie Aangezien dit land een open karakter heeft, zal de verzwakking van de internationale concurrentiepositie leiden tot een dalende export en daardoor een negatief effect hebben op de groei van het bbpDoor het hogere loon kunnen de oudere hoogopgeleiden besluiten om het hogere loon in te ruilen voor meer vrije tijd. Door deze substitutie zal het aantal aangeboden uren dalen. Hogeropgeleiden zullen een hoger pensioen opbouwen / meer sparen en daardoor een prikkel hebben om eerder te stoppen met werken, waardoor het aanbod van arbeid daalt. De maatregel leidt er toe dat jongeren een prikkel hebben om eerder voor arbeid te kiezen (sneller af te studeren) omdat zij dan eerder met pensioen kunnen, waardoor de arbeidsdeelname zal toenemen Het flexibel maken van de pensioenleeftijd zorgt ervoor dat ouderen niet voor hun 45 arbeidsjaren kunnen kiezen voor pensionering waardoor zij langer blijven deelnemen op de arbeidsmarkt.Doordat hoogopgeleiden eerder gaan werken (jongeren) of langer blijven werken (ouderen) zal er meer premie betaald worden waardoor de betaalbaarheid (werking) van het pensioenstelsel verbetert. Jongeren kunnen een prikkel krijgen om geen vervolgopleiding te doen, dus om eerder te gaan werkenHierdoor zal de gemiddelde arbeidsproductiviteit in het land kunnen dalen Ouderen die minder productief zijn kunnen langer doorwerken. Hierdoor zal de gemiddelde arbeidsproductiviteit in het land kunnen dalen Als er niet meer actieven bijkomen, om de premies te betalen voor degenen met een staatspensioen, stijgt de premiedruk voor de financiering van het toenemend aantal gepensioneerden (als gevolg van de vergrijzing vanwege het gehanteerde omslagstelsel). Hierdoor komt de financiering van het staatspensioen in gevaar. Dit gaat ten koste van de solidariteit tussen generaties, aangezien werkenden steeds meer moeten betalen aan de ouderen. Dit gaat ten koste van de solidariteit binnen generaties, aangezien de werkenden meer bijdragen aan de uitkeringen van ouderen dan de inactieven die later ook een pensioen ontvangen, maar zelf niet bijdragen. Bij verhoging van de pensioenleeftijd zijn er minder inactieven waardoor de teller kleiner wordt (de i/a ratio stijgt). Bij verhoging van de pensioenleeftijd zijn er meer actieven omdat mensen langer doorwerken en zal de noemer groter worden (de i/a ratio stijgt).