De Wereld Van MAX - Hoofdstuk 2 - Opbouw en afbraak oefentoetsen & antwoorden

Aardkern, aardmantel en aardkorst Toelichting: De aardkern is het binnenste van de aarde, vast en héél warm. Hier omheen zit de aardmantel die vloeibaar is (vanwege de hitte van de kern).  Daarop drijft de aardkorst, die bestaat uit meerdere platen die als puzzelstukjes in elkaar passen. Dit kan zowel oceanische korst (oceanische platen) als continentale korst (continentale platen) zijn.   - platen kunnen naar elkaar toe bewegen 🡪 🡨 (convergent) - platen kunnen van elkaar af bewegen 🡨  🡪 (divergent) - platen kunnen langs elkaar af bewegen 🡪  (transform of transversaal)                                                                                      🡨     Wanneer het nog in de vulkaan (onder de grond) zit, noem je het magma.  Zodra het uit de vulkaan komt en dus boven de grond is, noem je het lava.   Reliëf De juiste volgorde is: Stenen, grind, zand, klei   - Verwering is het kapot gaan/afbrokkelen van stenen. - Erosie gebeurt later. Losse stukken steen komen bijvoorbeeld in de rivier terecht en gaan op transport (ze worden door het water meegenomen). Tijdens deze reis schuren de stenen over de bodem. Ze schuren de bodem steeds verder/dieper uit, dit is erosie. In Zuid-Limburg. Omdat löss fijnere stofdeeltjes zijn dan zand en dus verder mee werden genomen door de wind. Pas tegen heuvelachtig gebied (Zuid-Limburg) kwamen ze op de grond te liggen.   Normaals Amsterdams Peil. Dit geeft de gemiddelde hoogte van de zeespiegel weer. Een bepaalde plek kan dus boven of onder NAP liggen.   Isolijnen (zoals bijvoorbeeld isobaren voor plekken met een gelijke luchtdruk, of isothermen voor plekken van gelijke temperatuur). Tot Laag-Nederland, omdat het onder zeeniveau ligt. (het is ingepolderd / een droogmakerij)   Een seismoloog onderzoekt en registreert aardbevingen. Hij gebruikt een seismograaf, wat een apparaat is dat trillingen in de aarde kan meten (en dus aardbevingen registreert).    Stap 1: aardbevingen ontstaan vooral bij platen die botsen (convergent) of langs elkaar af bewegen (transform). Normaal gesproken zitten twee platen klem, maar ze willen wel allebei bewegen. Stap 2: omdat het gesteente zo hard is gaat deze beweging moeilijk. Er wordt heel veel spanning/druk opgebouwd tussen de aardplaten. Stap 3: als de druk/spanning/wrijving hoog genoeg is, zullen de platen losschieten van elkaar. Deze enorme schok zorgt voor trillingen die door de grond alle kanten op gaan: een aardbeving! Plaatbeweging: Een convergente plaatbeweging / platen die naar elkaar toe bewegen. Uitleg: Europa en Italië botste op elkaar, waardoor de twee continentale platen (landplaten) tegen elkaar omhoog drukten. Ze plooiden steeds verder tegen elkaar omhoog, waardoor het gebergte de Alpen is ontstaan. (Dit noemen we ook wel een plooiingsgebergte).   Vulkanische bodems zijn heel vruchtbaar, en bij vruchtbare bodems kan je makkelijk gewassen verbouwen (goed voor de landbouw). Toelichting: Deze vruchtbaarheid komt omdat bij elke vulkaanuitbarsting lava en mineralen uitstromen over het land. Na honderden jaren is deze lava (door verwering) veranderd in vruchtbare aarde met veel voedingsstoffen voor gewassen.   a) subductie b) omdat de oceanische plaat zwaarder is dan de continentale plaat, en wat zwaarder is duikt eerder naar beneden/onder de ander. Uit dode plantenresten, zoals wortels, bladeren en takjes (die lang geleden onder water zijn verdwenen onder een laag zand/klei/slib, en daardoor in een zuurstofloze omgeving kwamen en niet konden wegrotten. Ze zijn opgehoogd en op elkaar gedrukt tot veen.)   - Een V-dal wordt gevormd door rivieren. De (snelstromende) rivieren eroderen/schuren vooral de onderkant van het dal uit, waardoor deze steeds dieper komt te liggen en een V vormt. - Een U-dal wordt gevormd door gletsjers. De grote, zware krachtige ijsmassa erodeert/drukt zowel de onderkant als de zijkanten van het dal opzij.   Jong gebergte Oud gebergte Diepe dalen Afgeronde toppen Steile hellingen Veel verwering en erosie Spitse toppen De Eifel De Alpen 30 miljoen jaar oud     Twee van de volgende vormen van verwering noemen en uitleggen: - Verwering door bevriezing: wanneer water in een rotspleet bevriest, zet het uit. Doordat het uitzet wordt de spleet groter. Dat gebeurt elke keer bij bevriezing opnieuw, totdat de spleet groot genoeg is en de steen uit elkaar valt. - Verwering door temperatuurverschillen: wanneer een rots sterk opwarmt, zet de rots een beetje uit. Als het ’s nachts heel koud is/vriest, krimpt de steen een klein beetje. Dit gaat elke dag en nacht door, waardoor er uiteindelijk scheuren ontstaan en de rots uit elkaar kan vallen. - Verwering door plantenwortels: plantenwortels kunnen in een scheur van een steen groeien. De wortels worden steeds dikker, dus ze drukken de steen steeds verder uit elkaar, totdat deze afbreekt.   Géén natuurlijke aardbevingen omdat Nederland niet in de buurt van plaatgrenzen ligt (en alleen waar platen botsen, uit elkaar bewegen of langs elkaar af bewegen kunnen aardbevingen ontstaan). Wèl kunstmatige aardbevingen omdat we in Nederland onder andere naar gas boren, vooral in Groningen. Als het gas er uit is ontstaan er lege plekken in de grond die kunnen inzakken. Dit gebeurt af en toe in bijvoorbeeld Groningen en daardoor voel je dat als trillingen (een aardbeving).   Drie van de volgende: lichte aardbevingen die je kan meten opwarming van de vulkaanhelling uitzetten van de vulkaan (door hitte) meer zwaveluitstoot in de lucht aan het geluid van stijgend magma   Antwoord: De aardbeving in _____San Francisco_____ (kies uit: California of San Francisco) was __10___ keer (vul het juiste getal in) zo krachtig dan de aardbeving in ______California_______ (kies uit: California of San Francisco). Toelichting: Als het goed is weet je dat elke stap hoger op de schaal van Richter betekent dat een aardbeving 10x zo sterk is. Besef dus dat het verschil tussen een aardbeving van 4 en een van 6 maar liefst 100x zo sterk is! (10x10 = 100). Bron 1: De schaal van richter.  Source: Burger, B., J. (2020). How the Richter Magnitude Scale of Earthquakes is determined from a seismograph. Link: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:How-the-Richter-Magnitude-Scale-is-determined.jpg    De plaat van India (Indische plaat) botste op de plaat van China (Euraziatische plaat). Vroeger zat hier zee tussen, maar deze zee werd steeds kleiner omdat India naar Azië bewoog. De Zee werd omhoog gedrukt. Uiteindelijk botste de platen en zijn de tussenliggende gesteente (de voormalige zee) nog verder omhoog geplooid. De Himalaya is ontstaan, waarbij oude zeebodems nu dus ineens bovenin de Himalaya terecht zijn gekomen. Toelichting: Je kon deze vraag aanpakken door eerst te bedenken hoe de Alpen zijn gevormd. Je weet wellicht dat bij de Alpen er zich eerst een zee bevond tussen Italië en Europa en dat deze zee omhoog is geduwd/geplooid. Vervolgens moet je realiseren dat de Himalaya is gevormd door een botsing van India en Azië (waar vroeger dus ook een zee tussen lag).   Allebei. Uitleg: omdat de ene (oceaan)plaat onder de andere (land)plaat gaat, bouwt er spanning en wrijving op tussen de platen. Deze spanning schiet een keer los en je hebt een aardbeving. Dieper in de aarde smelt echter de oceaanplaat af. Dit warme magma drukt zich een weg omhoog en je krijgt een vulkaan!   a) Pangea b) Omdat deze werelddelen miljoenen jaren geleden aan elkaar vastzaten, dus een diersoort kon in dit hele gebied leven (Zuid-Amerika, Afrika, India en Antarctica vormden het vroegere werelddeel Gondwana, de zuidelijke helft van Pangea).   Bovenloop Middenloop Benedenloop Verwering Erosie Sedimentatie Stenen Grind Klei Zwitserland Duitsland Nederland Spitse bergtoppen Duinen   a) In het zuidoosten, het hoofdeiland. Hieronder bevind zich nu namelijk de hotspot, dus dit eiland wordt ‘nu’ gevormd. De andere eilanden lagen vroeger boven de hotspot en zijn dus al ouder. b) De eilanden bewegen allemaal richting het noordwesten. Vroeger lagen de kleinere eilanden namelijk boven de hotspot, maar die zijn verder opgeschoven door de plaatbeweging naar het noordwesten. c) Door verwering en erosie (van water en wind) zullen de eilanden uiteindelijk verweren en verdwijnen in zee. (Ook zakken de eilanden weg onder hun eigen gewicht).