Memo MAX 2021 deel A+B - Hoofdstuk 2 - De Sovjet-Unie en de Verenigde Staten oefentoetsen & antwoorden

a) Bolsjewiek (1) = Russische communist b) Collectivisatie (2) = het samenvoegen van zelfstandige bedrijven tot grote gemeenschappelijke (collectieve) bedrijven c) economische crisis (4) = periode waarin het slecht gaat met de economie en er grote werkloosheid is. d) nationaliseren (2) = het tot staatseigendom maken van een particulier bedrijf e) Sovjet-Unie (1) = samenwerkingsverband van communistische sovjetrepublieken dat in 1922 ontstond f) Totalitaire staat (2) = een staat die het leven van zijn inwoners volledig beheerst Tip: Om begrippen te leren bestaan er verschillende online tools die je kunt gebruiken, bijvoorbeeld om flipkaartjes te maken. Alleen helpt het je bij geschiedenis niet zoveel verder als je begrippen uit je hoofd op kunt zeggen. Als je bijvoorbeeld de betekenis van nationaliseren weet, maar niet kan uitleggen wat het met communisme te maken heeft, heb je weinig aan die kennis. Daarom is een woordweb bij geschiedenis vaak beter. Dan leer je de samenhang tussen begrippen zien. Alleen de woordjes die je maar niet in je hoofd krijgt, kun je met een flipkaartje oefenen. De juiste combinaties zijn: a-3 / b-4 / c-1 / d-5. Je houdt 2 over a) Nicolaas II was de laatste tsaar van Rusland b) De Witten waren de aanhangers van de tsaar en buitenlandse troepen die in de burgeroorlog 1917 - 1922 de bolsjewieken (communisten) probeerden te verslaan c) Thomas Edison was een Amerikaanse uitvinder uit de 19e eeuw. De juiste volgorde is: 4-6-3-2-1-5 In Het kapitaal staat een gelijke verdeling van de productiemiddelen (kapitaal, arbeid, natuur en ondernemingszin) centraal. Gelijke verdeling betekent voor Marx gemeenschappelijk bezit. Vandaar de benaming communisme. (1) Tip: Als je de vraag leest, lijkt het erop dat je een heel eigen theorie moet verzinnen bij Het kapitaal. Als je het antwoord leest, blijkt dat je het woord gemeenschappelijk aan de centrale gedachte van het kapitaal moet koppelen. Zo werkt het meestal met vragen waarbij je een verklaring moet geven of een verband moet leggen: weet je wat de twee met elkaar te maken hebben. Dat kun je het beste aantonen door van beide begrippen de betekenis in je antwoord op te schrijven en dan een conclusie te trekken. In dit geval: Vandaar de benaming communisme. Collectivisatie van de landbouw was het onteigenen van particuliere boerenbedrijven en die verenigen in een gemeenschappelijk landbouwbedrijf dat een bepaalde productie-opdracht kreeg. Op deze manier werd er niet goed gebruik gemaakt van de mogelijkheden en specialisaties van boerenbedrijven. Het gevolg was dat er veel te weinig voedsel werd verbouwd en er hongersnoden uitbraken, zoals in de Oekraïne. (2) Tip: laat je niet afleiden door allerlei begrippen en namen in de vraagstelling. In het boek heb je het nooit over Oekraïne of holodomor gehad. Grijp dan terug op wat je wel hebt geleerd: het begrip collectivisatie en de reden waarom dat niet goed functioneerde. a) Het lot van veel Ieren halverwege de 19e eeuw was dat zij hun land moesten verlaten, omdat er te weinig te eten was (vanwege de aardappelrot / een aardappelziekte). Veel Ieren vertrokken naar de VS. b) In dit liedje gaat het over een emigrant / landverhuizer die op een schip naar de VS zit en treurt om de vrienden en collega’s die hij achter moet laten. Dat past bij het lot van de Ieren. (3) Tip: Het begrip representativiteit heb je misschien nog niet gehad. Daarbij gaat het om de vraag of één voorbeeld algemeen geldend is. Bij deze vraag is het stappenplannetje dat je moet volgen al gegeven: 1) wat is algemeen geldend (hier: wat was het lot van veel Ieren halverwege de 19e eeuw)? Meestal heb je dat geleerd en kun je daar dus op terugvallen. 2) Past dit voorbeeld in dat beeld?   Burgerrechten zijn onder meer kiesrecht. De Afro-Amerikaanse bevolking vond dat na hun opofferingen in de Eerste Wereldoorlog hun burgerrechten beter beschermd / uitgevoerd moesten worden. (4) Tip: Schakel bij een geschiedenistoets nooit je gezond verstand uit! Er wordt gestrooid met namen van regimenten waarvan je nog nooit gehoord hebt. Laat je niet van de wijs brengen en kijk gewoon wat er gebeurt: Afro-Amerikaanse soldaten vechten voor de VS in de oorlog en willen daarna burgerrechten / kiesrecht. Dat is een logisch verband. In 1920 stonden de Roden / communisten en Witten / aanhangers van de tsaar tegenover elkaar in de burgeroorlog. Victor Deni is aanhanger van de Roden / communisten. Daarop wijzen de volgende beeldelementen:  het opschrift is een oproep aan de arbeiders / Roden / communisten om vol te blijven houden De arbeider op de tekening is groot en sterk en vuurt kogels af op: de generaal van de tsaar, die klein en bang is. Op deze afbeelding komt als tegenstander alleen de generaal uit het leger van de tsaar terug. Daarom kun je niet goed zeggen op welke manier de communisten hun vijanden afschilderden: dan heb je meer voorbeelden nodig. (1) Tip 1: Deze vraag bestaat duidelijk uit twee onderdelen, namelijk de beide onderzoeksvragen. Behandel die dan ook afzonderlijk, zeker als je niet zo goed weet waarom die eerste vraag beter past dan de tweede. Geef dus eerst antwoord op de die eerste onderzoeksvraag. Tip 2: Bij die tweede onderzoeksvraag gaat het om een beetje een flauw woordspelletje: één plaatje van één russische generaal toont nog niet aan hoe de communisten tegen hun tegenstanders aankeken. Dit is een trucje dat past bij representativiteit (zie vraag 7). Vaak kun je dit argument (“het is maar één voorbeeld, je moet er meer onderzoeken”) gebruiken. (Ik weet dat…) Totalitair regime betekent dat de staat de bevolking volledig beheerst. Dat houdt in dat mensen met een afwijkende mening worden vervolgd / opgepakt. (Ik zie dat…) Op de foto zie je dat twee mannen die onder Lenin hoge posities innamen door Stalin als landverraders voor de rechter worden gesleept en ter dood veroordeeld. (En dus…) Op deze manier rekent Stalin af met concurrenten / mensen die een andere mening (over het communisme) hadden dan hij. (2) Tip: Je ziet schuingedrukt tussen haakjes vaste zinnetjes (formuleringen) die je kunt gebruiken bij vragen met een stukje tekst als informatie of bron. Stap 1 is opschrijven wat je al weet / geleerd hebt (over een totalitaire staat). Stap 2 is duidelijk verwijzen naar de informatie of bron. Stap 3 is de conclusie. Je laat daarbij een stukje van de vraag in je antwoord terugkomen. Bij 1. Het idee van de american dream is dat iedere krantenjongen miljonair kan worden. Op de prent zie je Carnegie, zoon van immigranten die als wevers naar Amerika kwamen als steenrijke fabriekseigenaar. Dit is een schoolvoorbeeld van de american dream. Bij 2. De arbeiders staken vanwege de slechte lonen, maar bereiken niets, omdat ze niet georganiseerd zijn. Het ontbreken van wetten (hier minimumloon of werktijden) en het gebrek aan organisatie is een nadeel voor de arbeiders (die hierdoor uitgebuit kunnen worden). (3) Tip 1: Gebruik altijd het onderschrift bij een plaatje. Bij deze prent staan er gegevens over Andrew Carnegie die je nodig hebt bij het begrip american dream.  Tip 2: Het tweede onderdeel is lastig onder woorden te brengen. Grijp daarom terug op wat je geleerd hebt bij the american dream en over de houding van de Amerikanen ten opzichte van de overheid. Je weet dat zij een kleine overheid willen die zich zo min mogelijk met de economie bemoeit. Gebruik dat als uitgangspunt voor je antwoord. a) In de jaren dertig van de twintigste eeuw was er op veel plekken werkloosheid, omdat er een economische wereldcrisis was. b) Het verband tussen de vele werklozen en de aanleg van het Amsterdamse Bos, is dat het om een werkverschaffingsproject ging: werklozen ontvingen een uitkering in ruil voor een tegenprestatie. (4) Tip: Laat je niet afleiden door de informatie en het woordgebruik in de vraag! In de vraagstelling hebben ze het over “het Amsterdamse Bos”. Dat heb je niet geleerd, maar wel dat in er die periode werkverschaffingsprojecten waren om de werkloosheid tegen te gaan.