Feniks 2e editie - Hoofdstuk 2 - De Opstand oefentoetsen & antwoorden

a) De tijd van ontdekkers en hervormers b) 16e eeuw c) 1 & 4 Tip: De informatie over het tijdvak vind je meestal op oriëntatie van het hoofdstuk (eerste twee pagina’s van het hoofdstuk). De kenmerkende aspecten zijn verwerkt door de leerdoelen en leerteksten, maar staan uitdrukkelijk benoemd in het overzicht van de stof (de laatste pagina’s van het hoofdstuk).    a) Inquisitie is de kerkelijke rechtbank die zich bezighoudt met de opsporing en berechting van ketters. b) Landvoogd is een persoon die uit naam van de Spaanse koning het gebied de Nederlanden bestuurt. c) Watergeuzen zijn protestantse vluchtelingen die als een soort piraten tegen de Spanjaarden streden. d) Beweging van protestanten om beelden en versieringen uit kerken te verwijderen, die met veel geweld gepaard ging. e) Rechtbank ingesteld door Alva om de daders van de Beeldenstorm te straffen.     Omschrijving Begrip 1. Keizer van Duitsland, koning van Spanje en heer van de Nederlanden. 2. Komt na kritiek op de katholieke kerk buiten de kerk te staan. 3. Koning van Spanje en heer van de Nederlanden. 4. Leider van de opstand tegen de Spaanse koning. 5. Vertaalde de Bijbel vanuit de grondtekst. 6. Vindt dat mensen in opstand mogen komen tegen onrechtvaardige koningen. c. Karel V (§3) a. Luther (§2) f. Filips II (§3) d. Willem van Oranje (§4) e. Erasmus (§2) b. Calvijn (§2)   De juiste combinaties: 1C, 2A, 3F, 4D, 5E, 6B   Faillissement van de Spaanse staat Dood van de Spaanse bevelhebber   a) Het verschil in geloof was te groot om samen een front te kunnen vormen. b)  Unie van Utrecht Unie van Atrecht c)  Unie van Utrecht: Bond van de gewesten die na het mislukken van de Pacificatie van Gent besloten de Opstand voort te zetten. Unie van Atrecht: Bond van Zuid-Nederlandse, Waalse gewesten die na het mislukken van de Pacificatie van Gent vrede sloten met Filips II.   5) Karel V treedt af en Filips II wordt koning  (1555) 3) De Beeldenstorm waait over de Nederlanden (1566) 4) Willem van Oranje wordt vermoord (1584)  2) De wapenstilstand tussen Spanje en de Nederlanden begint (1609) 1) Vrede van Munster (1648)   5- 3 - 4 - 2 - 1 Tips:  Kijk eerst naar de gebeurtenissen waarvan je het jaartal (vrijwel) zeker weet. Kijk vervolgens naar de gebeurtenissen waarvan je de jaartallen niet kent en vergelijk deze met de gebeurtenissen waarvan je het jaartal wel kent.  Bedenk of de gebeurtenissen die je niet weet voor of na de gebeurtenissen komen die je wel weet. Bijv. Hitler komt pas na de Eerste Wereldoorlog.  Door goed stil te staan bij gebeurtenissen die je niet zeker weet in plaats van zomaar te gokken, vergroot je je kan op een juist antwoord.   A-3B-5C-1D-2E-4Tip: Je zult zien dat de uitspraken niet de omschrijvingen zijn als hoe ze in de begrippenlijst staat. Als je het begrip leest (dus de letters) denk dan aan wat het eerste is wat in je opkomt. Waarschijnlijk zal dat bij huurlingen bijv. zijn geld. Daarna kijk je pas naar de uitspraken (dus de cijfers) en kijk je welke uitspraak over geld gaat. Op deze manier zul je de meeste combinaties al direct maken en zul je maar van een paar extra hoeven na te denken.  [Je antwoord moet twee van de volgende opties (incl. voorbeeld) bevatten] De Nederlandse edelen en andere bestuurders wilden geen centraal bestuur, omdat zij dan hun macht verloren. Voorbeeld: De macht lag nu bij ambtenaren die Filips II aanstelde. Ambtenaren zijn de koning altijd trouw, want hij betaalt hen. Veel Nederlanders waren tegen vaste belastingen. Hierdoor verloren gebieden een deel van hun macht. Voorbeeld: Eerst moest de koning toestemming vragen aan de gebieden indien er een belastingverhoging kwam en nu niet meer. De Nederlanders waren de kettervervolgingen zat. Veel Nederlanders waren Calvinist (protestants) terwijl koning Filips II streng katholiek was. Voorbeeld: Er werden telkens nieuwe wetten (plakkaten ) opgesteld waarin zwaardere straffen stonden. Tip: Vaak krijg je punten voor de reden en het voorbeeld. Weet je bijvoorbeeld wel de reden, maar kun je geen voorbeeld bedenken, schrijf dan sowieso de reden op! Beter een deel van de punten dan helemaal geen punten. Ditzelfde geldt andersom wanneer je wel een voorbeeld weet, maar even de reden bent vergeten. De Opstand was een indirect gevolg van de Beeldenstorm, omdat Filips II na de Beeldenstorm Alva naar de Nederlanden stuurde. Alva had een harde aanpak om te rust te herstellen. Daarom besloot Willem van Oranje om met huurlegers het leger van de Spanjaarden te verjagen en een Opstand te starten. Dit was natuurlijk niet wat Filips II voor ogen had toen hij Alva naar de Nederlanden stuurde om de rust te herstellen na de Beeldenstorm. Tip: Leg altijd uit waarom je iets denkt. Het kan zomaar zijn dat je een fout hebt gemaakt in het eerste deel (direct/indirect), maar dat je uitleg correct is. Je kunt dus alsnog punten scoren met een volledige uitleg.  Een juist antwoord bestaat uit de volgende elementen:Het noemen van een opvatting van Calvijn (die Luther niet had).Bijvoorbeeld: van Calvijn mochten mensen in opstand komen tegen vorsten (en van Luther niet).Waarom hij daarom populair was in de Nederlanden.Bijvoorbeeld: de Nederlanders kwamen in conflict met de koning. Door de opvattingen van Calvijn konden ze openlijk in opstand komen. a) [Je antwoord moet een economisch en een politiek bestuurlijk element bevatten]Economische oorzaak: Kosten voor de oorlog liepen voor beide landen hoog op. Politiek-bestuurlijke oorzaak: Een definitieve winnaar was nog niet in zicht. b) De reden dat de toename van handel en welvaart tijdens de wapenstilstand een indirect gevolg is vanwege het feit dat dit niet direct volgde op het invoeren van de wapenstilstand, maar er wel mee te maken had. Omdat er minder kosten in het leger zaten, kon er geïnvesteerd worden in andere aspecten zoals de handel. Deze bloeide daardoor op en dit zorgde voor meer welvaart in de Republiek. c) Maurits van Oranje is de stadhouder in de Republiek. Hij is de aanvoerder van het leger. In vredestijd is zijn macht beperkt, omdat het leger niet nodig is. Daarom zal hij niet blij zijn met de wapenstilstand. Tip: Zorg dat je weet wat de begrippen economisch, sociaal, politiek(-bestuurlijk) en religieus betekenen. Heel vaak wordt er naar religieuze oorzaken of economische gevolgen gevraagd. Ga het niet hebben over de groei van de handel, wanneer er om een religieuze oorzaak gevraagd wordt. Het is dus belangrijk dat je deze begrippen kent, zodat je weet in welke richting je je antwoord moet zoeken.  a)Een juist antwoord bestaat uit de volgende elementen:1. Een uitleg van het begrip centralisatie.Bijvoorbeeld:Door centralisering wil de Spaanse vorst dat in alle gewesten dezelfde regels zouden gelden. 2. Hoe dit leidt tot opstand.Bijvoorbeeld:Bestuurders van gewesten vonden dat zij zelf het recht hadden om te bepalen wat wel of niet mocht in hun gewest. Dit leverde een conflict op en droeg zo bij aan de opstand. b)Een juist antwoord bestaat uit de volgende elementen:1. Een uitleg van wat er gebeurt tijdens open lucht kerkdiensten.Bijvoorbeeld:Tijdens de kerkdiensten in de open lucht werden mensen opgeroepen om beelden uit de katholieke kerken te verwijderen. 2. Hoe dit leidt tot opstand:Bijvoorbeeld:Toen mensen dat deden, kwam Alva. Door het harde optreden van Alva groeide de onvrede en kwamen Nederlanders in opstand. Een juist antwoord bestaat uit de volgende elementen:Een uitleg van wat het humanisme inhoudt.Bijvoorbeeld: Humanisten stelden de mens meer centraal.Een voorbeeld uit de bron om dit te illustreren.Bijvoorbeeld: de schrijver van de bron stelt ook de mens centraal. Dit blijkt uit de bron uit de zin: ‘Ook een knap uiterlijk, een goede conditie of een lichaam dat barst van de energie is een leuk cadeau van moeder natuur, waar je best blij mee mag zijn.’ a) Beeldenstormb) Een juist antwoord bestaat uit de volgende elementen:Een uitleg van Filips’ reactie.Bijvoorbeeld: Filips was boos op de bestuurders van de Nederlanden en zond Alva naar de Nederlanden.Een uitleg van waarom deze reactie niet terecht was.Bijvoorbeeld: In de brief maant Willem van Oranje, een van de bekendste bestuurders, de mensen in Zeeland om de orde te handhaven. a) Een juist antwoord bestaat uit de volgende elementen:Een uitleg van wat propaganda isBijvoorbeeld: propaganda is reclame maken voor een bepaald standpunt.Hoe je propaganda terugziet in de bron.Bijvoorbeeld: in de bron worden de Spanjaarden negatief beschreven, waardoor propaganda wordt gemaakt voor de opstandelingen. b) Een juist antwoord bestaat uit de volgende elementen:Een keuze:In dit geval: protestantEen toelichting.Bijvoorbeeld: de schrijver van de bron is tegen de Spanjaarden. Die roven ‘Gods woord’. Spanjaarden waren katholiek. De schrijver dus waarschijnlijk protestants. a) Deze afbeelding is gemaakt door aanhangers van het protestantisme in de periode na de reformatie. De afbeelding is niet waarheidsgetrouw. b) Het kritiekpunt wat je ziet is de (heilige) verering van personen anders dan god. Je kunt op de afbeelding zien dat [eén van de volgende opties]De paus op een varken rijdt, wat bekend staat als een vies beest.De paus een drol vasthoudt, wat vies is.  a) Hagenprekenb) De directe oorzaak van de hagenpreken was het feit dat de landvoogd(es) een tijdelijke stop had ingelast van de vervolgingen op de protestanten. c) [Je antwoord moet één beeldelement bevatten] Je ziet op de prent mannen met mooie, kwalitatieve goede kleding. Zoals vooraan de man met de hoed. Maar je ziet iets verder naar achter een man met hele simpele kleding staan die een bijbel/boek vasthoudt. Ook zie je twee dames zitten waar duidelijk de rechter dame meer geld heeft dan de linker dame. Conclusie: Er kan gesteld worden dat er geen eisen waren voor de mensen die behoefte hadden aan deze hagepreken. Tip: Zoek in een afbeeldingen naar tegenstellingen of naar specifieke bevolkingsgroepen. Indien die allen aanwezig zijn, zal het voor heel de bevolking gelden. Hadden er enkel rijke mensen op gestaan, had je kunnen concluderen dat er waarschijnlijk geld betaald moest worden om aanwezig te zijn.  Een juist antwoord bestaat uit de volgende elementen:1. Een uitleg van het begrip propaganda.Het verspreiden van informatie (vaak onjuist of eenzijdig), met als doel aanhangers voor een partij of stroming te winnen.2. Een verwijzing naar de tekst waarin propaganda voorkomt:Enkele voorbeelden:In dit stukje wordt weergegeven dat de inwoners arm worden. Dit blijkt uit het woord ‘verarmen’. In dit stukje wordt weergegeven dat de Spanjaarden geweld gebruiken. Dit blijkt uit de zin ‘u… krenken’.