MEMO MAX 2021 deel A+B - Hoofdstuk 5 - De kolonalisatie en globalisering oefentoetsen & antwoorden

a) klimaatcrisis (3) = de verandering van het klimaat op aarde, die een bedreiging vormt voor mens en dier. b) ontwikkelingsland  (4) = land waar veel armoede heerst door een gebrekkige ontwikkeling van de economie, wat bijvoorbeeld blijkt uit een slechte infrastructuur en een laag opleidingsniveau van de bevolking. c) soevereiniteit (1) = de hoogste macht in een staat d) terrorisme (2) = het gebruik van ernstig geweld (of het dreigen daarmee) om mensen angst aan te jagen en zo politieke doelen te bereiken e) veiligheidsraad (4) = het onderdeel van de Verenigde Naties dat zich speciaal bezighoudt met het bewaren van de vrede in de wereld en dat in noodsituaties militair mag ingrijpen. f) zionisme (2) = het streven naar een eigen Joodse staat, het liefste in Palestine, om te ontkomen aan het antisemitisme in Europa Tip: Om begrippen te leren bestaan er verschillende online tools die je kunt gebruiken, bijvoorbeeld om flipkaartjes te maken. Alleen helpt het je bij geschiedenis niet zoveel verder als je begrippen uit je hoofd op kunt zeggen. Als je bijvoorbeeld de betekenis van zionisme weet, maar niet kan uitleggen waarom dat heeft te maken met Palestina, heb je weinig aan die kennis. Daarom is een woordweb bij geschiedenis vaak beter. Dan leer je de samenhang tussen begrippen zien. Alleen de woordjes die je maar niet in je hoofd krijgt, kun je met een flipkaartje oefenen. De juiste combinaties zijn a-2 / b-1 / c-5 / d-3 / 3-6. Je houdt 4 over. Dit waren de volgende personen: Hatta (1) = rechterhand van Soekarno, een van de leiders van de Indonesische onafhankelijkheidsbeweging (1949) Mao (Zedong) (1) = leider van communistisch China die in 1949 de macht greep en tot zijn dood (1976) alleenheerser bleef. Sjah (koning) van Perzië (Iran) (2) = laatste vorst van Iran die bij de machtsgreep door de ayatollah (islamitisch geestelijk leider) in 1979 werd afgezet (de sjah stond bekend om zijn moderne denkbeelden en goede betrekkingen met de westerse wereld) De juiste volgorde is: 5-2-6-4-1 Tip: 1) zet op een kladblaadje de cijfers 1 t/m 6 en vul daarachter de jaartallen in die je kent  Tip: 2) probeer oorzaak-gevolg-relaties te ontdekken Bij paragraaf 1: a) In Azië had Japan tijdens WO II veel Europese landen verzwakt, zodat deze na WO II niet in staat waren hun kolonies weer te regeren. Daarom riepen veel kolonies in die periode de onafhankelijkheid uit. b) Tijdens WO II hadden de meeste Europese landen hun troepen in Europa ingezet. De legers waren teveel verzwakt om daarna nog een koloniaal bestuur in stand te houden. Dat was een reden voor Afrikaanse landen om de onafhankelijkheid uit te roepen. Tip: 1) Gebruik bij geschiedenis altijd je ‘gezond verstand’. In dit geval: de Europese landen waren na WO II verzwakt. Dat maakt bestuur in de kolonies lastig. Tip: 2) Om het verschil tussen Azië en Afrika aan te geven, grijp je terug op wat je geleerd hebt. Je weet dat in Azië Japan een rol speelde tijdens WO II. Bij paragraaf 2 Je antwoord moet de volgende elementen bevatten: In een parlementaire democratie kan het volk via partijen meepraten, -beslissen over het bestuur. Dit ontbreekt in het Midden-Oosten, waardoor: 1. Sommige aanhangers van de politieke islam worden steeds radicaler en gaan over tot het plegen van terrorisme. 2. Er ontstaan volksopstanden zoals de Arabische Lente van 2011. Tip: Leg eerst het kernbegrip uit de vraag uit (hier: parlementaire democratie). Op deze manier kun je de gevolgen ook makkelijker onthouden en dus opschrijven. Bij paragraaf 3: Als de bevolking groeit doen er meer mensen een beroep op (dezelfde hoeveelheid) voedsel, grondstoffen en energie. Dit gaat ten koste van het leefklimaat. Bij paragraaf 4: a) De juridische afhandeling van WO II vond plaats in het Neurenberg-tribunaal en het Tokyo-tribunaal. In beide gevallen werden kopstukken van nazi-Duitsland / Japan berecht voor hun aandeel in oorlogsmisdaden. b) Je antwoord moet de volgende elementen bevatten: De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens streeft naar het wereldwijd respecteren van mensenrechten (verbod op martelen / recht op vrijheid van meningsuiting). Oorlogsmisdadigers respecteren die niet en dus worden ze door een internationale rechtbank berecht. Tip: algemeen: in de inleiding gaat het over het Joegoslavië-tribunaal en het Sierra-Leone-tribunaal. Die ken je niet. Laat je er niet door afschrikken. Lees door en kijk waar zaken staan die je wel kent / hebt geleerd. Tip: a) De term ‘juridisch’ in de vraag klinkt ingewikkeld. Grijp terug op wat je weet: juridisch heeft met rechtspraak te maken. Wat weet je over rechtspraak en het einde van WO II? Juist, de tribunalen in Neurenberg en Tokyo. Tip: b) Geef eerst een definitie van het begrip dat je hebt moeten leren (hier: universele verklaring van de rechten van de mens). Als je dat eenmaal hebt opgeschreven, is het vaak duidelijker waarom een voorbeeld uit de vraag daarbij past. Bij paragraaf 1: Ja de bron is bruikbaar, want... Je antwoord moet de volgende elementen bevatten: (Ik heb geleerd dat...) Tijdens de Koude Oorlog steunde de Sovjet-Unie onafhankelijkheidsbewegingen in Afrika om op die manier meer invloed op dat continent te krijgen (ten koste van de Verenigde Staten). (Op de foto zie ik dat…) Deze foto is genomen tijdens de Koude Oorlog en je ziet een Russische adviseur de tips / advies geeft aan soldaten die strijden in de burgeroorlog in Angola. (En dus…) Deze foto is daarom geschikt voor het onderzoek. Tip: Je ziet schuingedrukt tussen haakjes vaste zinnetjes (formuleringen) die je kunt gebruiken bij vragen met een bronnen (foto’s / spotprenten / stukjes tekst). Stap 1 is opschrijven wat je al weet / geleerd hebt (over de oorzaken van dekolonisatie in Afrika). Stap 2 is duidelijk verwijzen naar de informatie of bron. Stap 3 is de conclusie. Je laat daarbij een stukje van de vraag in je antwoord terugkomen. Bij paragraaf 2: Je antwoord moet de volgende elementen bevatten: (Ik weet dat…) Het conflict tussen Israël en de Palestijnen gaat erover dat beide partijen hetzelfde stuk land opeisen voor hun eigen staat. (In de bron lees ik dat…) In de Balfour-declaratie staat dat de regering van Groot-Brittannië / Engelse koning zijn uiterste best zal doen om in Palestina een huis voor de Joden op te richten, maar dat hij ook rekening houdt met de rechten en godsdienst van andere volken die daar wonen. Dat zijn de Palestijnen. (En dus…) De Britten doen dus zowel een belofte aan de Joden / zionisten als aan de Palestijnen.  Tip: Je ziet weer de vaste formulering terug: ik weet… / ik zie… / en dus … Bij paragraaf 3: Je antwoord moet de volgende elementen bevatten: (Ik weet dat…) Een belangrijke oorzaak voor het ontstaan van een multiculturele samenleving in Nederland is de komst van gastarbeiders in de jaren 1960. (Ik zie dat…) Op de foto zie je een gastarbeider uit Marokko samen met een Nederlander in een fabriek. Dat toont aan dat er andere culturen naar Nederland kwamen. (En dus…) Deze foto geeft dus een verklaring voor het ontstaan van een multiculturele samenleving in Nederland. Tip: Je ziet weer de vaste formulering terug: ik weet… / ik zie… / en dus … Bij paragraaf 4: a) Westerse landen gaan ontwikkelingssamenwerking aan, omdat zij toegang tot grondstoffen en een afzetmarkt (verkoop van producten) willen behouden. Let op: noem hier specifiek een economisch motief! b) Het probleem is dat veel Afrikaanse landen een dictator al leider hebben / slecht bestuur hebben, waardoor het geld van de investeringen bij de verkeerde mensen terecht komt / naar de leiders gaat en niet naar het gewone volk.