Memo MAX 5.1 deel A+B - Hoofdstuk 5 - Nationalisme en imperialisme oefentoetsen & antwoorden

a) modern imperialisme (2) De uitbreiding van Europa (in de 19e) eeuw naar landen overzee om het een groot rijk te maken. De overzeese gebieden die veroverd waren (koloniën) werden gebruikt als producenten van grondstoffen en als afzetgebieden (gebieden waar de europeanen hun (goedkope) producten verkochten. b) indirect bestuur (2) Manier om koloniën te besturen, waarbij Europese bestuurders regeren via plaatselijke vorsten en inlandse bestuurders. c) verdeel-en-heerspolitiek (3) Een manier van besturen waarbij je groepen tegen elkaar opzet om te voorkomen dat ze zullen samenwerken, met het doel zelf gemakkelijker te kunnen besturen. d) exploitatie (3) Ervoor zorgen dat een gebied, een fabriek of een mijn inkomsten oplevert. e) ethische politiek (3) Nederlandse politiek in Nederlands-Indië die de bedoeling had de positie van de inheemse bevolking (oorspronkelijke bevolking)  te verbeteren door economische verbeteringen, scholing, ziekenzorg en enige politieke inspraak.  f) beschavingsoffensief (3)  Poging van mensen aan de top van de samenleving om andere groepen te beschaven (manier bij te brengen), in het bijzonder de inwoners van de koloniën. g) Giuseppe Verdi (8) De bekendste componist en grondlegger van de opera in Italië in de 19e eeuw. Met zijn stuk “La battaglia di Legnano” werd hij wereldberoemd. Het gaat over de strijd tussen een verbond van onafhankelijke Italiaanse steden en de Duitse keizer Barbarossa in 1176. In het stuk neemt het vechten voor het vaderland (nationalisme) een belangrijke rol in.   De leiders van de Europese landen waren erg geschrokken van de Franse Revolutie. Ze wilden dat Frankrijk nooit meer zo machtig zou worden en ook was Europa toe aan vrede en rust. Ze vonden dat de Franse Revolutie had laten zien dat er chaos en geweld kwam als het volk regeerde. Bij het Congres van Wenen kwamen de leiders samen om te bespreken hoe ze Europa orde en rust konden geven en de macht van Frankrijk beperkt konden houden. De drie belangrijke beslissingen die tijdens het Congres werden genomen: Restauratie: ze draaiden veel democratische hervormingen terug. De macht van het volk werd teruggedrongen en er kwamen weer koningen en vorsten aan de macht.  De macht van Frankrijk werd bedwongen door het te omringen met sterke landen: NL, België en Luxemburg werden samengevoegd tot een Koninkrijk der Nederlanden. Ook werd de Duitse staat Pruisen versterkt. De vorsten beloofden elkaar te helpen om revolutionaire ideeën en bewegingen te bestrijden.   In de 19e eeuw waren er hele grote veranderingen waardoor de Europeanen zich beter/superieur vonden. Je antwoord moet bestaan uit drie van de vier oorzaken: Er werden allerlei uitvindingen gedaan (19e eeuw) De wetenschap slaagde erin ziektes te bestrijden Door de industrialisatie steeg de productie (het leek allemaal alleen maar beter en meer te worden).  Men kreeg het gevoel bij een volk/natie te horen ipv. bij een stad/streek (19e eeuw).   Je antwoord moet bestaan uit twee van de drie gevolgen: Cultureel gevolg: Meer belangstelling voor eigen gebruiken en geschiedenis Politiek gevolg: Nationalisten wilden hun eigen staat → opstanden/oorlogen Opkomst militarisme → iedereen wilde de sterkste zijn en er werd dus veel geïnvesteerd in wapens en legers.     A = 1 B = 4 C = 3 D = 2 E = 5   1. Economisch: De Afrikaanse economie werd ondergeschikt gemaakt aan de Europese: Uit Afrika werden grondstoffen gehaald (cacao, goud, ivoor, koper en rubber). Er werden goedkope Europese producten naar Afrika gebracht om daar te verkopen (afzetmarkt). 2. Cultureel: Afrikanen leerden Europese talen (daarom spreken ze bijv. in Zuid-Afrika Nederlands) en velen werden bekeerd tot het Christelijke geloof. 3. Politiek: Bijna heel Afrika werd bestuurd door Europeanen. Op Ethiopië na, dit lang bleef onafhankelijk doordat zij het Italiaanse leger hadden overwonnen. 4. Demografisch: De grenzen in Afrika waren onlogisch (gewoon op papier rechte lijnen getrokken om Afrika te verdelen) er werd geen rekening gehouden met de leefgebieden van volken. Soms moesten vijandige volken samen in een land leven → burgeroorlogen. Een juist antwoord bestaat uit de volgende elementen: 1. Een uitleg van het begrip nationalisme. Bijvoorbeeld: Nationalisme houdt in dat mensen hun land beter vinden dan andere landen. 2. Een uitleg van hoe dat leidt tot imperialisme. Nationalisten vonden daarom dat hun land het beste was en het recht had om over andere landen te heersen.   a) Het cultuurstelsel werd ingevoerd omdat de VOC steeds minder winst maakte. Dit kwam onder meer de steeds groeiende concurrentie van landen als Engeland. De Nederlandse staat nam de bezittingen en de schulden over. De kolonie kreeg nu een nieuwe naam: Nederlands-Indië.   b) Het cultuurstelsel is een landbouwsysteem waarbij de boeren op 1/5e deel van hun grond landbouwproducten  (cultuurproducten) verbouwden die in Europa verkocht konden worden. De boeren moesten de producten (gratis!) afstaan aan Nederland als een soort huur (pacht) omdat Nederland zogenaamd eigenaar van de grond was. Toelichting: Op deze manier kwam Nederland aan grote hoeveelheden landbouwproducten die veel geld opleverden. Boeren die geen geschikte grond hadden om producten te verbouwen moesten toch pacht betalen door 66 dagen per jaar te werken voor het Nederlands bestuur.   De Volksraad mocht alleen maar advies geven aan de regering. Echte beslissingen mocht de raad niet nemen, dat deden de Nederlanders.     a) Multatuli had kritiek op de slechte behandeling van de boeren. Deze werden onderdrukt door de Nederlanders. Volgens Multatuli onderdrukte de Nederlandse regering de boeren en buitte hen uit.  Toelichting: Ze moesten hard werken en leden vaak honger en gebrek omdat ze niet genoeg rijst voor hun zelf konden verbouwen. De beste grond was voor de producten van de Nederlanders. De liberalen daarentegen hadden geen medelijden met de boeren maar met het feit dat de regering bepaalde welke producten moesten worden verbouwd. Hier hadden de ondernemers een vrije keuze in.  b)  De naam Multatuli is een pseudoniem en is Latijn voor ‘Ik heb veel leed gedragen’. Eduard Douwes Dekker gebruikt deze naam om zich achter te verschuilen. Hij schreef niet onder zijn echte naam omdat hij de koning van Nederland verantwoordelijk stelt voor de misstanden in Indonesië. Ook verwachtte hij  vooroordelen wanneer hij onder zijn eigen naam het boek zou schrijven.    Toelichting: Eduard Douwes Dekker was in dienst van de Nederlandse regering als assistent-resident en krijgt te maken met corrupte regenten en een Nederlandse overheid die niet ingrijpt. Hij blijft nog een tijdje in Nederlands-Indië, op zoek naar werk buiten het ambtenarenwereldje. Wanneer die zoektocht onsuccesvol blijkt, keert hij gedesillusioneerd terug naar Europa. Multatuli draagt zijn boek op aan Willem III, de koning van Nederland. Multatuli wijst de koning verantwoordelijke aan voor alle corruptie. Een juist antwoord bestaat uit de volgende elementen: 1. Een uitleg van wat in deze tijd belangrijk is. Bijvoorbeeld: In deze periode waren veel mensen nationalistisch. 2. Hoe het plaatsen van dit monument bij deze tijd past. Bijvoorbeeld: Mensen waren trots op wat de mensen in dit gebied vroeger hebben gepresteerd.   A. Van de democraten B. Van de socialisten C. Van de liberalen → juiste antwoord (liberalen willen vrijheid met zo min mogelijk bemoeienis/ingrijpen van de overheid) D. Van geen enkele partij   Imperialisme: de man laat zien welk gebied de Engelsen hebben veroverd. Nationalisme: de man laat de veroveringen vol trots zien.     Deze spotprent geeft een realistisch beeld van de Conferentie van Berlijn, want (net als tijdens de conferentie) verdelen de Europese landen grondgebied in Afrika onder elkaar door het trekken van rechte lijnen.     a) Met de ethische politiek wilde de Nederlandse regering iets terug doen voor de Indonesische bevolking in ruil voor alle winst die ze ten koste van de bevolking hadden gemaakt. Onder andere onderwijs maakte hier deel van uit.  Toelichting: In de desascholen (dorpsscholen) leerden kinderen lezen en schrijven in hun eigen taal. Kinderen van belangrijke mensen gingen naar westerse scholen.   b)  Kinderen van belangrijke mensen konden naar westerse scholen, waar ze hetzelfde onderwijs kregen als kinderen in Nederland. Ze leerden over westerse ideeën als vrijheid, gelijkheid en democratie. Dit had als onbedoeld gevolg dat door deze ideeën mensen in Nederlands-Indië meer te zeggen krijgen in hun eigen land in plaats van te luisteren naar de Nederlanders. Ze kregen gevoelens van nationalisme en wilden uiteindelijk zelfstandigheid voor alle mensen in Nederlands-Indië.