Nectar 4e ed/FLEX - Hoofdstuk 1 - Gedrag oefentoetsen & antwoorden

In deze vraag staan enkele voorbeelden van begrippen die de basis vormen om dit onderwerp goed te begrijpen. Zorg dat je deze en de andere vetgedrukte begrippen in het boek goed kent en ze goed kunt uitleggen.Baltsgedrag is ritueel gedrag ter voorbereiding op de paring. Dit is vaak te zien bij vogels, zoals een mannetjespauw die zijn veren toont aan een vrouwtje.Een sleutelprikkel is een prikkel die altijd dezelfde respons tot gevolg heeft. Bijvoorbeeld het zien van het rode stoplicht zorgt ervoor dat je stopt voordat je de weg oversteekt.Er is sprake van conflictgedrag als er prikkels waargenomen worden die vragen om respons (reactie) van zowel het ene als van het andere gedragssysteem. Bijvoorbeeld; prikkels die oproepen tot vechten of vluchten.Een gedragssysteem bevat samenhangende onderdelen van gedrag die een bepaald doel dienen. Voorbeelden hiervan zijn; baltsgedrag, foerageergedrag (voedsel zoeken) en imponeergedrag.Bij het uitvoeren van gedragsonderzoek wordt onder andere gebruik gemaakt van een ethogram. Dit is een lijst met waargenomen gedragselementen (bijvoorbeeld; KW- kauwen- dier beweegt met voedsel in de mond de kaken op en neer). Met behulp van een ethogram kan gedrag van een dier worden bijgehouden in een protocol. Hierin staan op volgorde de vertoonde gedragselementen van het dier en hun frequentie.Klassieke conditionering is een manier van leren waarbij twee verschillende prikkels (een neutrale en een stimulerende prikkel) door het brein aan elkaar worden gekoppeld zodat op de neutrale prikkel een onbewuste respons komt die normaal alleen bij de stimulerende prikkel komt. Het bekendste voorbeeld is de hond van Pavlov die na verloop van tijd speeksel produceert (de respons) als alleen het belletje wordt gerinkeld (neutrale prikkel) zonder dat er eten wordt gegeven (stimulerende prikkel Dit worden signalen genoemd. Op deze manier vindt communicatie tussen soortgenoten plaats. Uitwendige prikkels komen van buiten het lichaam en motivatie van binnen. Ook is een motivatie niet te meten, een uitwendige prikkel wel. De motivatie is een keuze (vaak onbewust) om op een prikkel te reageren of niet. Dit worden normen genoemd. Dit is een andere vorm van gedrag. Dit is geen communicatie omdat het niet tussen soortgenoten gaat. Het konijn laat op deze manier blijken dat het geen zin heeft een aanval op hem in te zetten, omdat hij hij de vos te snel af zal zijn.Dit is communicatie tussen soortgenoten. Dat gaat via signalen, in dit geval een alarmroep.Dit is een vorm van ritueel gedrag, ze doen dit vaak op dezelfde manier.Het imponeren van een vrouwtje door een mannetjesvogel valt onder baltsgedrag. 1 en 3 zijn aangeboren gedrag, dit zijn beide instincten die vanaf de geboorte aanwezig zijn en dus niet aangeleerd. 2 is aangeleerd gedrag, waarschijnlijk door belonen en straffen (operant conditioneren) In deze situatie wisselen gedragselementen uit twee gedragssystemen elkaar af, namelijk aanvalsgedrag en vluchtgedrag. Dit is kenmerkend voor ambivalent gedrag. 1    In deze situatie is sprake van proefondervindelijk leren of trial-and-error. De hamster heeft door beloning geleerd wat de kortste weg naar het voedsel is. Net als bij het leren fietsen is dit leren door vallen en opstaan.2    Hier is sprake van inprenting. Het kauwtje heeft ‘ingeprent’ gekregen dat Lorenz een soortgenoot is, daarom gaat het naar verloop van tijd baltsgedrag vertonen.3    In dit geval is sprake van gewenning. De hersenen zijn in staat om niet essentiële prikkels te blokkeren, zoals verkeersgeluid.4    Het dresseren van dieren gebeurt door operant conditioneren. Als de leeuw, wanneer hij door de hoepel springt, telkens een beloning krijgt (voedsel) dan zal hij dit gedrag herhalen voor die beloning. Dit is dus leren door belonen en straffen. Het imponeren door het mannetje is een subjectieve waarneming gebaseerd op menselijke emoties. Op mensen komt dit gedrag mogelijk over als imponeren maar het is geen objectieve waarneming.  Inprenting. Dit gebeurt in de eerste periode vlak na de geboorte.Inzicht. Door het vermogen van mensapen om gereedschap te gebruiken en problemen op te lossen leren ze veel door inzicht.Operant conditioneren. Het gedrag direct voorafgaand aan de beloning wordt gekoppeld aan de beloning. Hierdoor zal de rat dit gedrag vaker gaan vertonen, in de hoop op een nieuwe beloning. Gedragselementen zijn hele specifieke handelingen van de olifant. Vluchten is dus niet goed, dit is niet specifiek genoeg. Let op! Ze moeten in de tekst staan.Voorbeelden van te noemen elementen zijn: − slurf omhoog steken − stilstaan/snuiven − zich langzaam verwijderen/lopen/zich met lage snelheid verplaatsen − zich vlug verwijderen/rennen/zich met hoge snelheid verplaatsenAntwoord D is juist. De doeken zijn allemaal verschillende prikkels. Verstandig is het om bij zo’n soort vraag de tekst te markeren zodat je snel een overzicht hebt van de reacties per prikkel. Bekijk onderstaand protocol voor de antwoorden: Een langere staart maakt het zwaluwmannetje minder wendbaar en daardoor kwetsbaarder voor predatoren. Alleen de fitste mannetjes kunnen met deze ‘handicap’ omgaan en niet worden opgegeten door predatoren.Hierdoor zijn deze mannetjes aantrekkelijk voor zwaluwvrouwtjes omdat dit de kans op gezond nageslacht vergroot.  De bijen moeten hier leren dat als ze geluid horen ze ook voedsel krijgen. Voedsel (V) en geluid (G) moeten dus bij eenzelfde uitgang zitten. Welke dat is (A, B of C) maakt niet uit. Hier leren de bijen door beloning dat geluid betekent dat er eten te vinden is. Deze vorm van leergedrag is dus operant conditioneren. Een voorbeeld van een ethogram ziet er als volgt uit:GedragselementAfkortingBeschrijvingAanvallenAv.Mannetje zwemt richting vrouwtjeVluchtenVl.Mannetje zwemt van het vrouwtje wegSidderenSi.Mannetje stoot met snuit herhaaldelijk tegen de staart van het vrouwtje Voor het ontstaan van dit gedrag heeft waarschijnlijk een koolmees uit nieuwsgierigheid een gat in de melkfles gepikt.Dit is vervolgens door andere koolmezen nagedaan waardoor dit gedrag zich verspreidt. Trial and error zorgt dus voor het ontstaan van dit gedrag. Voor de verspreiding van dit gedrag speelt imitatie een rol.