BuiteNLand 5e ed/FLEX - Hoofdstuk 1 - Aarde in beweging oefentoetsen & antwoorden

Aardkern, aardmantel en aardkorstToelichting: De aardkern is het binnenste van de aarde, vast en héél warm. Hier omheen zit de aardmantel die vloeibaar is (vanwege de hitte van de kern).  Daarop drijft de aardkorst, die bestaat uit meerdere platen die als puzzelstukjes in elkaar passen. Dit kan zowel oceanische korst (oceanische platen) als continentale korst (continentale platen) zijn. platen kunnen naar elkaar toe bewegen 🡪 🡨 (met een moeilijk woord convergent)platen kunnen van elkaar af bewegen   🡨  🡪 (met een moeilijk woord divergent)platen kunnen langs elkaar af bewegen 🡪  (met een moeilijk woord transform of                                                                             🡨  transversaal) Hiervoor gebruik je de ‘schaal van Richter’. Toelichting: Deze schaal is bedacht door de Amerikaan Charles Richter. Hij was een seismoloog (iemand die aardbeving onderzoekt). Dit noem je het epicentrum. Toelichting: Midden in het epicentrum is de aardbeving het krachtigste en verder weg van het epicentrum neemt de kracht van een aardbeving af. Goed om te weten is dat recht onder het epicentrum, dus in de aarde, het hypocentrum ligt. Dit is de plek in de aarde waar de aardbeving ontstaat. Wanneer het nog in de vulkaan (onder de grond) zit, noem je het magma. Zodra het uit de vulkaan komt en dus boven de grond is, noem je het lava. Geologie. Er wordt dan aardgas uit de bodem gehaald door in de aardkorst te boren. Toelichting: In Nederland gebeurt dit vooral veel in Groningen en de Noordzee. De evenaar. Toelichting: Dit noemen we ook wel breedtegraad. De evenaar heeft breedtegraad 0. Géén natuurlijke aardbevingen omdat Nederland niet in de buurt van plaatgrenzen ligt (en alleen waar platen botsen, uit elkaar bewegen of langs elkaar af bewegen kunnen aardbevingen ontstaan).Wèl kunstmatige aardbevingen omdat we in Nederland onder andere naar gas boren, vooral in Groningen. Als het gas er uit is ontstaan er lege plekken in de grond die kunnen inzakken. Dit gebeurt af en toe in bijvoorbeeld Groningen en daardoor voel je dat als trillingen (een aardbeving). Stap 1: Aardbevingen ontstaan vooral bij platen die botsen (convergent) of langs elkaar af bewegen (transform). Normaal gesproken zitten twee platen klem, maar ze willen wel allebei bewegen.Stap 2: Omdat het gesteente zo hard is, gaat deze beweging moeilijk. Er wordt heel veel spanning/druk opgebouwd tussen de aardplaten.Stap 3: Als de druk/spanning/wrijving hoog genoeg is, zullen de platen losschieten van elkaar. Deze enorme schok zorgt voor trillingen die door de grond alle kanten op gaan: een aardbeving! Plaatbeweging: Platen die naar elkaar toe bewegen. (oftewel een convergente plaatbeweging).Uitleg: Europa en Italië botsten op elkaar, waardoor de twee continentale platen (landplaten) tegen elkaar omhoog drukten. Ze plooiden steeds verder tegen elkaar omhoog, waardoor het gebergte de Alpen is ontstaan. (Dit noemen we ook wel een plooiingsgebergte). Vulkanische bodems zijn heel vruchtbaar, en bij vruchtbare bodems kan je makkelijk gewassen verbouwen (goed voor de landbouw).Toelichting: Deze vruchtbaarheid komt doordat bij elke vulkaanuitbarsting lava en mineralen uitstromen over het land. Na honderden jaren is deze lava (door verwering) veranderd in vruchtbare aarde met veel voedingsstoffen voor gewassen. Naast de vruchtbaarheid van een bodem trekken vulkanen ook toeristen aan, dus ook daarom zouden bewoners bij een vulkaan kunnen gaan wonen, om geld te verdienen aan toeristen. Dit is waar. Nederland heeft al een lange reis over onze aardbol gemaakt. Op een tijdschaal van miljoenen jaren gezien lag de aardkorst waarop Nederland lag elke keer ergens anders. Ook al beweegt bij maar een paar centimeter per jaar, als je miljoenen jaren wacht kan je dan toch een behoorlijke reis maken. Tijdens het Perm (270 miljoen jaar geleden) lagen we rond de evenaar. Rond de evenaar is het erg warm en heel nat, waardoor er in die tijd veel tropisch regenwoud kon groeien in Nederland. De huizen worden minder waard. Nee, Nederland heeft een reis gemaakt over de aardbol. Nederland ligt op een plaat die vroeger (meer dan 320 miljoen jaar geleden) op het zuidelijk halfrond lag, onder de evenaar. In al die miljoenen jaren zijn wij ver naar het noordelijk halfrond verschoven! Pangea.Toelichting:270 miljoen jaar geleden zaten alle werelddelen nog aan elkaar vast: Pangea genaamd. Later is Pangea door plaatbewegingen uit elkaar gevallen, wat 270 miljoen jaar later heeft geresulteerd in de werelddelen die we nu hebben). De plaat van India (Indische plaat) botste op de plaat van China (Euraziatische plaat). Vroeger zat hier zee tussen, maar deze zee werd steeds kleiner omdat India naar Azië bewoog. De Zee werd omhoog gedrukt. Uiteindelijk botsten de platen en zijn de tussenliggende gesteente (de voormalige zee) nog verder omhoog geplooid. De Himalaya is ontstaan, waarbij oude zeebodems nu dus ineens bovenin in de Himalaya terecht zijn gekomen.Toelichting: Je moet eerst te bedenken hoe de Alpen zijn gevormd. Dit weet je, omdat dit uitgelegd wordt in je boek. Je weet dus ook dat er ook bij de Alpen zich eerst een zee bevond tussen Italië en Europa en dat deze zee omhoog is geduwd/geplooid. Vervolgens moet je realiseren dat de Himalaya is gevormd door een botsing van India en Azië (waar vroeger dus ook een zee tussen lag). Allebei. Omdat de ene (oceaan)plaat onder de andere (land)plaat gaat, bouwt er spanning en wrijving op tussen de platen. Deze spanning schiet een keer los en je hebt een aardbeving. Dieper in de aarde smelt echter de oceaanplaat af. Dit warme magma drukt zich een weg omhoog en je krijgt een vulkaan. Het Krijt eindigde abrupt door een enorme meteorietinslag vanuit de ruimte (in de buurt van Mexico). Hierbij kwam zoveel stof en as in de lucht dat de hele aarde voor jaren donker werd en bedekt raakte met een laag stof en as. Vrijwel alle grote zoogdieren, dus ook de dinosauriërs, stierven uit. We kunnen dat nu terugzien omdat fossielen van dinosauriërs alleen maar voorkomen in bepaalde aardlagen. Aardlagen die ontstaan zijn tot 66 miljoen jaar geleden. Daarna volgt een laag stof/as van de meteorietinslag en daarboven vinden we geen enkel fossiel van dinosaurussen meer: oftewel, ze moeten zijn uitgestorven nadat die laag stof en as is neergedaald (na de meteorietinslag).