Seneca Maatschappijleer 5e ed - Hoofdstuk 2 - Politieke actoren oefentoetsen & antwoorden

Anarchisten zijn tegen macht en machtsverschillen, ze zijn ook tegen het bestaan van een overheid. Conservatieven willen de dominante cultuur graag behouden zoals die is, ze willen bijvoorbeeld niet dat bepaalde tradities en regels veranderen. Fascisten vinden dat het volk/de natie/de nationale cultuur het belangrijkste is en individuele mensen / het individu minder belangrijk. Iedereen moet zich aanpassen aan de dominante cultuur, volken moeten sterk zijn en geweld tegen andere volken is belangrijk. Socialisten willen dat er inkomensgelijkheid komt: iedereen moet ongeveer evenveel verdienen en evenveel bezit hebben. Socialisten zijn tegen kapitalisme: want binnen het kapitalisme verdienen sommige mensen meer dan anderen. Socialisten zijn vaak bereid om actie te voeren voor hun idealen (bijvoorbeeld protesten en stakingen). Liberalen willen mensen zo veel mogelijk vrijheid geven en hen zelf verantwoordelijk maken voor hun eigen leven. Liberalen willen weinig dingen verbieden.  Christendemocraten willen dat mensen samen verantwoordelijkheid dragen voor de maatschappij en de problemen in de maatschappij, burgers moeten elkaar helpen. Daarnaast moet de overheid niet een te grote rol nemen, maar ook weer niet passief zijn: zwakkere mensen hebben meer hulp nodig. Communisten zijn tegen economische ongelijkheid: dat sommige personen en organisaties veel meer geld hebben dan andere personen en organisaties. Geld moet gelijk worden verdeeld, desnoods door middel van geweld. Sociaal-democraten willen dat iedereen in de samenleving gelijke kansen heeft; er mag dus wel inkomensongelijkheid zijn maar iedereen moet dezelfde kansen hebben om welvarender te worden (het moet bijvoorbeeld niet uitmaken welke huidskleur je hebt, of welk opleidingsniveau je ouders hebben). Nationaalsocialisten (nazis) vinden mensen van het Arische ras het allerbelangrijkste, ze vinden sommige andere groepen mensen gevaarlijk (zoals Joden of Roma’s) en willen deze mensen zelfs uitroeien (genocide op hen plegen). Religieus extremisten vinden dat iedereen zich moet houden aan hun interpretatie van een bepaald geloof, ze zijn tegen mensen die hun interpretatie niet volgen of die hun religie niet aanhangen. Soms willen ze geweld gebruiken.  Anarchisme wordt vaak gecategoriseerd als extreem links.Conservatisme wordt vaak gecategoriseerd als rechts.Fascisme wordt vaak gecategoriseerd als extreem rechts. Socialisme wordt vaak gecategoriseerd als links. Het liberalisme wordt vaak gecategoriseerd als midden, omdat sommige liberale partijen meer links zijn en andere liberale partijen meer rechts. De christendemocratie wordt vaak gecategoriseerd als midden. Communisme wordt vaak gecategoriseerd als extreem links.De sociaaldemocratie wordt vaak gecategoriseerd als links. Het nationaalsocialisme (ook wel nazisme genoemd) wordt gecategoriseerd als extreem rechts. Meestal wordt religieus extremisme gecategoriseerd als extreem rechts.  Emancipatie gaat over het verbeteren van de maatschappelijke positie van bepaalde groepen in de samenleving (bijvoorbeeld: gezondere  arbeidsomstandigheden voor fabrieksarbeiders, het mogelijk maken van het homohuwelijk, of hetzelfde salaris voor vrouwen als voor mannen in dezelfde functie). Een sociale institutie is een aantal (formele of informele) regels die bij elkaar horen en die invloed uitoefenen op hoe mensen zich gedragen in een maatschappij. Goede voorbeelden zijn: onderwijs, het huwelijk, taal.  Aanhangers van de groep alt-right zijn bang dat het ‘blanke ras’ (witte mensen) verdwijnt en ze willen dat Nederland een etnostaat wordt waar alleen witte mensen wonen en geen mensen van andere culturen/afkomsten. Deze mensen zijn ook bereid om geweld te gebruiken. PvdA: socialisme en/of sociaaldemocratieSP: socialisme en/of sociaaldemocratieVVD: LiberalismeSGP: christendemocratieGroenLinks: socialisme en/of sociaaldemocratiePvdD: socialisme en/of sociaaldemocratieBIJ1: socialisme en/of sociaaldemocratieCDA: christendemocratieDENK: socialisme en/of sociaaldemocratieD66: LiberalismeVolt: socialisme en/of sociaaldemocratie en LiberalismePVV: socialisme en/of sociaaldemocratie en LiberalismeChristenunie: christendemocratie Ideologieën gaan over hoe de samenleving eruit moet zien, ze gaan niet over persoonlijke belangen. Meerdere samenhangende (bij elkaar horende) gedachten/denkbeelden over de samenleving kunnen samen een ideologie worden genoemd. Ideologieën zijn vaak ook op meerdere (maatschappelijke) situaties toe te passen. Dit is wel een ideologie: Liam heeft een duidelijk idee over hoe de samenleving eruit moet zien: de natuur is het allerbelangrijkste en alles dat we doen en besluiten moet daaraan worden getoetst. Dit is geen ideologie: Mohamed heeft wel een duidelijk idee/denkbeeld over punctualiteit, maar hij past die niet toe op de samenleving, maar op zijn eigen (persoonlijke) bedrijf. Dit kan wel als een ideologie worden gezien: Ezra wil dat mensen goed voor elkaar zorgen en dat er gelijke kansen zijn voor mensen, hij/zij/hen heeft een duidelijke visie op hoe de maatschappij eruit moet zien en hoe mensen zich moeten gedragen.  Rechts: volgens rechtse ideologieën zijn mensen primair zelf verantwoordelijk voor hun daden en hebben ze invloed op wat ze doen.Links: volgens linkse ideologieën zijn er veel factoren te bedenken waardoor sommige mensen het moeilijker kunnen hebben in de samenleving dan andere mensen, zij kunnen hier niet altijd zelf wat aan doen, niet iedereen heeft dezelfde mogelijkheden. De overheid moet mensen helpen die het moeilijker hebben.  Waarschijnlijk is een minister met een rechtse ideologie niet blij met het advies van de Raad. Volgens rechtse ideologieën zijn mensen zelf verantwoordelijk voor hun daden, en moet slecht gedrag hard worden gestraft. De minister zou een taakstraf of elektronische detentie kunnen zien als een lichtere straf dan een gevangenisstraf. De minister met een rechtse ideologie had wellicht liever gehoord dat dat de Raad zou adviseren om hogere gevangenisstraffen op te leggen. Aanvullende opmerking: het is niet per sé waar dat een taakstraf of elektronische detentie een minder zware straf is. Het kan heel erg verschillen per dader hoe dat wordt ervaren. Waarschijnlijk is een minister met een linkse ideologie ook niet volledig blij met het advies van de Raad. De reden is wel anders dan bij een rechtse minister. Volgens linkse ideologieën is slecht gedrag niet altijd (helemaal) de schuld van de persoon zelf, maar kan dit slechte gedrag ook worden veroorzaakt door slechte omstandigheden (bijvoorbeeld een slechte jeugd of opvoeding, of weinig kansen op een baan). De reactie op slecht gedrag zou dan ook niet hard straffen moeten zijn, maar juist het voorkomen van de slechte omstandigheden (bijvoorbeeld beter onderwijs voor hogere baankansen of hulp bij de opvoeding van kinderen) of hulp om de huidige omstandigheden te verbeteren (bijvoorbeeld hulp van een psychiater, jobcoach of maatschappelijk werker). De minister met een linkse ideologie had wellicht liever gehoord dat dat de Raad zou adviseren om de daders (bijvoorbeeld in aanvulling op een taakstraf) een verplichte begeleiding te geven om op een goede manier terug te keren in de maatschappij, bijvoorbeeld via gedragstraining of via hulp van een begeleider die uitzoekt wat de persoonlijke problemen zijn die de dader ertoe hebben gebracht om het misdrijf te plegen (gekoppeld aan hulp om die persoonlijke problemen op te lossen). Aanvullende opmerking: Het zou ook kunnen dat de linkse minister wel blij is met het advies van de Raad omdat sommige mensen een taakstraf of elektronische detentie beschouwen als een minder zware straf dan een gevangenisstraf. Dit hoeft echter niet waar te zijn (zie ook de aanvullende opmerking hierboven). Marktwerking gaat over vraag en aanbod op de markt (in de economie). Het idee is dat als er veel vraag is naar iets (bijvoorbeeld naar tuinstoelen) dan zullen er vanzelf bedrijven komen die tuinstoelen gaan maken en bedrijven zullen zoveel tuinstoelen maken als er nodig zijn. Als er toch te weinig tuinstoelen worden gemaakt (de vraag is dan hoger dan het aanbod) dan zal de prijs van tuinstoelen stijgen en dan is het weer aantrekkelijk voor nieuwe bedrijven om toe te treden tot de markt en om extra tuinstoelen te gaan maken. Complete/volledige marktwerking betekent: bedrijven zoveel mogelijk vrij laten.Sommige mensen geloven dat de markt (de economie) zichzelf helemaal kan regelen, de overheid hoeft dan niet in te grijpen. Zeker wanneer het gaat over zorg dan is hier echter grote discussie over: kan je iets dat zo belangrijk is als zorg (ziekenhuizen, ambulances, psychologen, etc.) wel overlaten aan de markt? Of moet de overheid zorgen dat er altijd voldoende aanbod is tegen een goede prijs?Uit bron 1 blijkt dat D66 de marktwerking soms wil beperken, ze willen dat bijvoorbeeld doen voor ambulances. In dat geval zijn bedrijven niet helemaal vrij en zullen er regels zijn vanuit de overheid. Deze beperking van de vrijheid van de markt doet vermoeden dat D66 iets meer links liberaal is. Uit bron 2 blijkt dat de VVD een groot voorstander is van marktwerking en bedrijven zo vrij mogelijk wil laten, dit sluit meer aan bij een rechts liberale ideologie.Kanttekening: de standpunten uit de bronnen zijn niet meer helemaal up to date, tegenwoordig is de VVD ook iets kritischer op marktwerking in de zorg geworden en wil de VVD daar onder voorwaarden soms beperkingen aan opleggen.