Seneca Maatschappijleer 5e ed - Hoofdstuk 5 - Parlementaire democratie oefentoetsen & antwoorden

AmbtenarenPolitieke partijenBelangengroepenAmbtenarenRechters Het parlement bestaat uit de Eerste Kamer en de Tweede Kamer. Het parlement stemt over wetten (en kan ook zelf wetten voorstellen). Het parlement is dus onderdeel van de wetgevende macht. De regering moet de wetten uitvoeren. De regering is dus de uitvoerende macht. De regering kan ook wetsvoorstellen doen. De regering is dus ook onderdeel van de wetgevende macht. De rechters houden toezicht op de naleving van de wetten door burgers en de overheid, dit is de rechtsprekende macht. Zie punt a. Zie punt a.  De regering bestaat uit het staatshoofd (de koning of koningin) en de ministers.Het kabinet bestaat uit de ministers en de staatssecretarissen.  parlementEerste Kamer de Tweede KamerregeringTweede KamerministersambtenarenEerste KamerProvinciale Statencoalitieregeerakkoordoppositie Artikel 7 Gw. Vrijheid van meningsuiting / persvrijheid. Artikel 9 Gw. Vrijheid van vergadering en betoging.Artikel 9 Gw. Vrijheid van vergadering en betoging. Artikel 5 Gw. Petitierecht.  De regeringAmbtenarenHet parlement De jongen maakt gebruik van zijn passief kiesrecht, dit is het recht om gekozen te worden als volksvertegenwoordiger. Het meisje maakt gebruik van haar actief kiesrecht, dit is het recht om een volksvertegenwoordiger te kiezen tijdens de verkiezingen.  In Nederland stem je tijdens de verkiezingen op de volksvertegenwoordiger van de politieke partij van je keuze. Als een partij bijvoorbeeld 20% van de stemmen krijgt, dan krijgt die partij ook 20% van de zetels in de Tweede Kamer voor de volksvertegenwoordigers van die partij. Dit heet evenredige vertegenwoordiging. In het Verenigd Koninkrijk is dat anders. Je stemt op een volksvertegenwoordiger in jouw district (dat is een gebied rondom jouw woonplaats). De volksvertegenwoordiger die in jouw district de meeste stemmen krijgt, die krijgt een zetel in het parlement. Als jij op een volksvertegenwoordiger hebt gestemd die uiteindelijk niet de meeste stemmen krijgt, dan zie jij het effect van jouw stem dus niet meer terug in het parlement. Het voordeel van deze methode is wel dat er vaak meer binding is tussen de regio’s in het land en het parlement.  Het machtsdilemma gaat over de vraag hoe besluiten moeten worden genomen in een land, en over wie er macht krijgen en hoeveel macht die mensen dan krijgen (verdeling van de macht). Uit bron 1 blijkt dat de macht in Zwitserland niet alleen bij het parlement ligt, maar ook bij de bevolking: zij kunnen soms over wetten stemmen via een referendum. In Zwitserland is er een hoge mate van inspraak: veel mensen mogen meebeslissen. Uit bron 2 blijkt dat het in de VS voor de president mogelijk is om in zijn eentje besluiten te nemen: zonder tussenkomst van het parlement. De president heeft dus veel individuele macht. Er is een lage mate van inspraak: weinig mensen kunnen meebeslissen over dit soort besluiten.  Zoals hierboven aangegeven: in het voorbeeld van Zwitserland is de macht verdeeld over meerdere actoren (het parlement kan besluiten nemen via wetgeving, en de bevolking kan meebeslissen via referenda), terwijl in de VS de macht soms bij één persoon kan liggen (over de in de bron genoemde decreten kan de president op dat moment zelfstandig besluiten).  Bij inspraak gaat het erom dat zoveel mogelijk mensen kunnen meebeslissen. Doordat het in Zwitserland voor burgers mogelijk is om via een referendum hun stem te laten horen, is er bron 1 meer inspraak te zien. Bij daadkracht gaat het erom dat beslissingen snel kunnen worden genomen, en bij voorkeur door mensen die verstand van zaken hebben. Het is minder belangrijk dat veel mensen kunnen meebeslissen. Doordat de president in de Verenigde Staten sommige beslissingen eigenhandig kan nemen (zonder directe tussenkomst van het parlement of een referendum) is er in bron 2 meer daadkracht te zien. Het kiesrecht zorgt ervoor dat burgers wél mee kunnen beslissen: ze mogen één keer per vier jaar (in Nederland) stemmen op een persoon die hen zal vertegenwoordigen in het parlement en die namens hen besluiten zal nemen. Dit noemen we volksvertegenwoordigers. Tegelijkertijd zorgt het kiesrecht er ook voor dat niet bij elk besluit om de mening van alle burgers hoeft te worden gevraagd, want dit zou slecht zijn voor de daadkracht in de politiek.  a. Het parlement maakt hier gebruik van haar controlerende taak. Het is de taak van het parlement om de regering te controleren: doet de regering haar werk wel goed? Daarom mag het parlement altijd alle informatie opvragen bij de regering die zij nodig denkt te hebben. b. De regering handelt in strijd met het recht van het parlement om informatie te ontvangen. In bron 4 gaat het over representativiteit. Iedereen mag zich volgens de Grondwet verkiesbaar stellen voor bijvoorbeeld de Tweede Kamer of de Gemeenteraad. Dit betekent niet dat de gekozen volksvertegenwoordigers uiteindelijk ook een goede afspiegeling zijn van de samenleving. Er zitten bijvoorbeeld relatief weinig vrouwen in de Tweede Kamer (61 vrouwen en 89 mannen in 2024). Er zitten ook relatief weinig mensen met een migratie-achtergrond in de Tweede Kamer. Dit betekent dat vrouwen en mensen met een migratie-achtergrond zich minder goed herkennen in de volksvertegenwoordigers in de Tweede Kamer, dit noemen we een gebrek aan representativiteit.