Thema's Maatschappijleer Release 6.0 - Hoofdstuk 5 - Rechtsstaat oefentoetsen & antwoorden

OntoerekeningsvatbaarVerdachteBijkomende strafGrondrechtenSeponerenCrimineelBestuursrechtDe Grondwet.Censuur. Autoritaire staatRechtsstaatAutoritaire staatAutoritaire staatRechtsstaatToelichting:Rechtsstaten zijn landen waar de rechten en plichten van de burgers en van de overheid zijn vastgelegd en worden nageleefd.Autoritaire staten landen zijn landen waarin een kleine groep mensen de macht heeft en de regels bepaalt. Het belangrijkste verschil is dat in rechtsstaten de overheid niet boven de wet staat. De overheid en politie moeten zich dus aan de wet houden. In autoritaire staten zijn officieel wel wetten, maar deze worden door de overheid niet nageleefd. Grondrechten zijn basisrechten die elke inwoner heeft.Sociale grondrechten zijn zaken van algemeen belang waarvoor de overheid moet zorgen.Huisvesting is iets waarvoor de overheid moet zorgen. Daarom is het een sociaal grondrecht. Toelichting:Het verschil tussen grondrechten en sociale grondrechten is dat voor sociale grondrechten de overheid haar best moet doen. De overheid moet bijvoorbeeld zorgen voor goed onderwijs, uitkeringen en huisvesting. Grondrechten daarentegen zijn rechten die iedereen heeft een waar de overheid niet voor hoeft te zorgen. De overheid moet er wel voor zorgen dat grondrechten beschermd worden. De trias politica houdt de scheiding van politieke macht in, de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht.Het doel van de trias politica is om te voorkomen dat de overheid haar macht kan misbruiken. Door de macht op te delen in drie machten kunnen de verschillende machten elkaar controleren en wordt voorkomen dat slechts een kleine groep mensen alle macht heeft.Toelichting:De trias politica is ontstaan tijdens de Franse Revolutie. Dat was een tijd waarin de koning alle macht had en het volk onderdrukte. Hierdoor kwam er een revolutie en ontstond het idee om de macht op te delen in drie delen zodat in de toekomst voorkomen zou worden dat alle macht door één persoon misbruikt zou worden.  a. Criminaliteit zijn alle misdrijven zoals die in de wet staan.b. Misdrijven zijn allereerst tijdsgebonden: dat betekent dat onze ideeën over wat strafbaar zou moeten zijn, veranderen. Bijvoorbeeld: eerst was overspel in Nederland strafbaar en nu niet meer.c. Misdrijven zijn daarnaast plaatsgebonden: dat betekent dat was is toegestaan in Nederland in een ander land strafbaar kan zijn. Bijvoorbeeld: zoenen in het openbaar is in India strafbaar, terwijl dat in Nederland heel gewoon is. Toelichting: Belangrijk om bij het begrip criminaliteit te onthouden is dat alleen mensen die misdaden begaan crimineel zijn. Mensen die een overtreding begaan, zoals door rood fietsen, noemen we geen crimineel.Verder mag je bij plaatsgebonden en tijdsgebonden ook andere voorbeelden noemen dan deze, zorg wel dat je voorbeeld feitelijk juist is.  Proces-verbaalAdvocaatOpenbaar MinisterieGetuigeOfficier van JustitieRechterToelichting: Maak je hier nog fouten in lees dan goed paragraaf 5.5 door en bekijk welke functies elke persoon heeft en hoe een rechtszaak en de aanloop tot een rechtszaak verloopt. VergeldingAfschrikkingVeiligheidVoorkomen eigenrichtingGedrag verbeterenToelichting: Maak je hier nog fouten in lees dan goed paragraaf 5.6 door en bekijk welke doelen straffen kunnen hebben. Tekst 1 gaat over een autoritaire staat:Drie van de volgende: Er is slechts 1 partij die alle macht heeft.De verkiezingen zijn niet vrij.De media staan onder controle van de overheid, er is dus censuur.Mensen die kritiek hebben op de overheid worden gearresteerd.Demonstraties tegen de overheid worden gestopt.  De rechtspraak verloopt niet volgens het recht, maar volgens de ideeën van de partij die aan de macht is. Tekst 2 gaat over een democratische rechtsstaat:Drie van de volgende: Er zijn vrije verkiezingen.Er is sprake van trias politica, oftewel scheiding van de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht. De media zijn vrij en kunnen kritiek leveren op de overheid. Mensen kunnen kritiek leveren op de overheid zonder bang te hoeven zijn vervolgd te worden. Minderheden worden beschermd door de overheid en hoeven niet bang te zijn te worden opgepakt voor het uiten van hun mening.Mensen hebben het recht te protesteren tegen beslissingen van de overheid. Tekst 1 zou kunnen gaan over Noord-Korea, dat is immers een autoritaire staat/dictatuur. Toelichting: Bij bronvragen is het altijd belangrijk dat je tekstelementen noemt. In de tekst zijn de volgende grondrechten in botsing: Het recht op gelijke behandeling. In de tekst staat immers dat leerlingen geen hoofddeksels mogen dragen, dus daarom wordt het ook de docent verboden om een hoofddeksel te dragen. Het recht op vrijheid van godsdienst. In de tekst staat immers dat de docent islamitisch is en zich volgens de regels van haar geloof wil kleden. Nee, grondrechten hebben immers geen rangorde. Dat betekent dat alle grondrechten even belangrijk zijn. Het staat dus niet vast dat zij gelijk krijgt van de rechter. Toelichting: Grondrechten kunnen met elkaar botsen en hebben geen rangorde van belangrijk naar minder belangrijk. Rechters beoordelen daarom elke situatie specifiek en beslissen of het grondrecht van een persoon is geschonden. Verder is het belangrijk om voor de toets te weten welke grondrechten er allemaal zijn. Het legaliteitsbeginsel houdt in dat iedere handeling van de overheid gebaseerd moet zijn op de wet. Dit houdt in dat de rechterlijke macht iemand pas kan veroordelen als in de wet staat dat iets niet mag. In de tekst staat dat het sinds juli 2024 is het strafbaar om zonder consent (toestemming) seksuele handelingen te verrichten. Voor juli 2024 was dit nog niet strafbaar. Omdat de gebeurtenis in januari 2024 plaatsvond en het toen nog niet strafbaar was volgens de wet kan joris op basis van het legaliteitsbeginsel niet vervolgd worden voor aanranding. Ja, in de tektst staat dat het immers sinds juli 2024 strafbaar is om zonder consent (toestemming) seksuele handelingen te verrichten. Joris had consent moeten vragen of zich er bewust van moeten zijn dat het meisje bevroor en daaraan moeten aflezen dat ze niet gekust had willen worden. Had de situatie in augustus 2024 plaatsgevonden dan kon hij wel vervolgd worden voor aanranding. Toelichting: Wanneer er een begrip als het legaliteitsbeginsel wordt getoetst doe je er goed aan eerst de definitie van dit begrip te herhalen. Daar krijg je al punten voor. Verder is het bij bron vragen belangrijk om stukken uit de tekst te herhalen, zodat de docent weet waarop je je antwoord baseert. a. Een overtreding is een strafbaar feit dat minder erg is.Een misdrijf is een ernstig strafbaar feit.b. OvertredingMisdrijfOvertredingMisdrijfOvertredingToelichting: Misdrijven wegen zwaarden dan overtredingen. Bij misdrijven word je verhoord door de politie, krijg je een zwaardere straf en krijg je een strafblad. Bij misdrijven volgt altijd een rechtszaak, overtredingen worden vaak afgehandeld door bijvoorbeeld een boete. Om te bepalen of iemand schuldig is moet de rechter op alle drie de schuldigheidsvragen ja antwoorden.  Heeft de verdachte het gedaan? Ja, het is bewezen dat Kevin de scooter van Marit heeft meegenomen. Een buurman heeft hem zien wegrijden en later is hij tijdens het rijden op de scooter aangehouden door de politie.Gaat het om een strafbaar feit? Ja, het meenemen van een scooter die niet van jou is, valt onder diefstal, dat is een strafbaar feit.Is de verdachte strafbaar? Ja, Kevin is strafbaar. Je kunt alleen straf krijgen als je verantwoordelijk bent voor je strafbare gedrag. Hoewel Kevin beweert te denken een scooter van een vriend te hebben meegenomen, had hij daar zeker van moeten zijn. Het niet checken of de scooter inderdaad van een vriend was, maakt dat Kevin nalatig is en verantwoordelijk is voor zijn handelen. Op alle drie de schuldigheidsvragen is het antwoord ja. Daarom denk ik dat de rechter oordeelt dat Kevin schuldig is.Toelichting: Dit is een lange vraag om te beantwoorden.  Je wordt geholpen door het feit dat de schuldigheidsvragen genoemd worden. Je moet echter wel weten hoe je de schuldigheidsvragen moet toepassen. Twijfel je hier nog aan lees dan de toelichting in het boek goed door. Verder krijg je al punten als je een deel van de vraag beantwoord. Probeer dus altijd iets in te vullen.  Tekst 1 zou kunnen staan in het partijprogramma van de VVD. De VVD is een rechtse partij die vindt dat criminaliteit hard moet worden aangepast. De VVD zijn voor repressie, oftewel het onderdrukken van criminaliteit door strenger te straffen. In de tekst is terug te lezen dat misdrijven volgens deze partij strenger moeten worden bestraft en er meer politie controles moeten zijn. Daarom zou deze tekst in het partijprogramma van de VVD kunnen staan.Tekst 2 zou kunnen staan in het partijprogramma van de PvdA. De PvdA is een linkse partij die vindt dat criminaliteit moet worden voorkomen door preventie. In de tekst is terug te lezen dat er moet worden gewerkt aan een positieve omgeving waardoor bijvoorbeeld jongeren meer kansen krijgen op school en minder snel op het criminele pad komen.Toelichting: Voor deze vraag is het allereerst belangrijk om te weten tot welke stroming de VVD en de PvdA horen. Daarnaast is het belangrijk dat je de begrippen repressie en preventie noemt in je antwoord. Maak je hier fouten in lees dan de paragraaf over het verminderen van criminaliteit nog eens goed door.